Is een diploma de gouden weg richting journalistiek?

De kwaliteit van de journalistieke bachelor in Vlaanderen is ondermaats. Dat is althans de mening van Jo Bardoel, een Nederlandse hoogleraar journalistiek. Maar niet iedereen is het daarmee eens. “Inhoudelijke vorming, dát is het belangrijkste, in welke soort opleiding dan ook.”

Jaarlijks stomen hogescholen en universiteiten in Vlaanderen zo’n 2000 studenten klaar om als journalist aan de slag te gaan. Volgens Pol Deltour van de VVJ (Vlaamse Vereniging voor Journalisten) kunnen er jaarlijks slechts 200 beroepsjournalisten aan de slag. Wat gebeurt er dan met de overige 1800 afgestudeerden?

“De plaatsjes op de redacties zijn erg duur,” zegt Deltour “en door het dalend aantal lezers zal dat de komende jaren niet veranderen. Veel afgestudeerden komen zo terecht bij vakbladen, in nieuwe digitale mediaomgevingen of bij bedrijfsmagazines. Het aantal journalisten is inderdaad te hoog maar ik geloof dat dit probleem zich op natuurlijke wijze zal oplossen. De hoeveelheid inschrijvingen voor de richting journalistiek gaat in dalende lijn. Blijkbaar gebruiken studenten hun gezond verstand.”

De Nederlandse hoogleraar journalistiek en media, Jo Bardoel stelde onlangs voor het aantal bachelor-en masteropleidingen te halveren. Volgens Martina Temmerman, coördinator van de master journalistiek van de Erasmushogeschool in Brussel, is dat niet de oplossing. “Wij hebben nu al te veel studenten en kunnen het maar net aan. Het is niet erg dat er zoveel studenten jaarlijks hun diploma journalistiek behalen. Alle afgestudeerden vinden makkelijk en snel werk. Uiteraard kan niet iedereen aan de slag binnen de enge definitie van journalistiek zoals bij kranten en tijdschriften. Maar daarbuiten is nog een heel wat journalistiek werk te doen.”

“Kaf van het koren durven scheiden”

Ann-Sofie Dekeyser, journaliste bij De Standaard, behaalde vijf jaar geleden haar professionele bachelor journalistiek. Zij vindt de opleidingen te weinig selectief. “Er zijn zes bachelor- en drie masteropleidingen in Vlaanderen. Die moeten allemaal aan een minimaal aantal studenten komen om steun te krijgen van de overheid. Tegelijk krijgen ze ook geld van de overheid voor het aantal studenten dat elk jaar hun diploma behaalt. Naar mijn bescheiden mening krijgen daardoor te veel mensen hun diploma die onvoldoende competenties hebben. De opleidingen moeten het kaf van het koren durven scheiden.”

Volgens Jo Bardoel is de opleiding journalistiek te makkelijk en zou ze alleen op academische niveau gegeven mogen worden. Pol Deltour is het daar niet mee eens. “Je hebt verschillende soorten journalisten en bijgevolg verschillende soorten opleidingen nodig. Maar alles academisch maken is niet de oplossing.” Deltour vindt de kwaliteit van de opleidingen zit goed. “Je krijgt als afgestudeerd journalist een zekere basis mee. Die moet op de redacties verfijnd worden.”

Ook Ann-Sofie Dekeyser is geen voorstander van Bardoels voorstel. “Ik denk niet dat ik met mijn professionele bachelor journalistiek een slechtere journaliste ben. Mijn krant heeft daar nog geen last van ondervonden.”

Martina Temmerman, coördinator van de master journalistiek van de Erasmushogeschool in Brussel, sluit zich daarbij aan. “Zowel de professionele bachelor als de academische master hebben bestaansrecht. Ze hebben gewoon andere doelstellingen die zich op een ander publiek van studenten richten. Een heleboel eigenschappen zoals nieuwsgierigheid en doorzettingsvermogen kun je niet aanleren. Die moet je gewoon uit jezelf hebben.”

Journalistenbloed

Gie Goris, hoofdredacteur van MO* Magazine, houdt zich naar eigen zeggen niet bezig met het bachelor-masterdebat. “Voor mij is dat niet de voornaamste discussie. Op welke manier jonge journalisten geholpen worden om zichzelf inhoudelijk vormen, dat is belangrijk. Journalisten in opleiding moeten informatie kritisch analyseren. Als er iemand komt solliciteren voor Afrikajournalistiek verwacht ik dat de sollicitant over de nodige basiskennis over dat continent beschikt. Je moet niet alles kennen maar er moet potentie aanwezig zijn. Je moet een tekst kunnen afleveren die helder en duidelijk geschreven is. Stel de juiste vragen bij de informatie die gegeven wordt.”

Bart Sturtewagen , hoofdredacteur van De Standaard, bevestigt de stelling van Gie Goris. “Een opleiding is zelden cruciaal bij een aanwervingsproces. We merken dat steeds meer mensen een of meerdere masters of zelfs een doctoraat volgen na hun bacheloropleiding. En dat is zelden een master journalistiek. Veel mensen willen eens een poging wagen binnen de journalistiek. Maar enkel de besten krijgen een job te pakken. Wij hechten meer belang aan karakterkenmerken. Een journalist moet gedreven zijn. Uiteraard moet je als aanvulling een goed academisch niveau hebben. Je moet voldoende op de hoogte zijn van de actualiteit en geschiedenis. Tijdens een gesprek met een sollicitant weet je meteen bij wie het journalistenbloed door de aderen stroomt en bij wie niet.” (IDV)