‘In Vlaanderen blijft het basisrecht op drinkbaar water nog altijd dode letter’

‘In een van de meest welvarende regio’s van de wereld worden mensen nog steeds afgesloten van het drinkwaternet’, schrijft Rob Beenders (SP.A). ‘Dat moet anders, want drinkbaar water is een basisrecht.’

55.300 gezinnen in Vlaanderen kunnen de rekening voor hun drinkwater niet betalen. Dat hallucinante cijfer maakte de Vlaamse Milieu Maatschappij afgelopen week bekend. En daar stopt het niet: bijna 40.000 onder hen kregen één of meerdere keren een afbetalingsplan opgelegd. Een plan dat – zo klagen de watermaatschappijen – de helft niet kan naleven. Dus blijft er maar één optie over: mensen afsluiten van drinkwater. In één van de meest welvarende regio’s van de wereld hebben we er nog altijd niets beters op gevonden. Het moet ons allemaal nederig maken, politici en beleidsmakers in de eerste plaats.

Artikel 23 van de Belgische grondwet is nochtans duidelijk: “Ieder heeft het recht een menswaardig leven te leiden”. Omdat water tout court noodzakelijk is om dat leven te leiden, is het recht op (drink)water een basisevidentie. Dan lijkt het ons, socialisten, een even grote evidentie om een beleid te voeren waarbij je dat recht maximaal garandeert. Helaas denkt deze Vlaamse regering daar anders over. Zo schoof ze vorig jaar al een factuur van 48 miljoen euro voor waterzuivering door naar de consument. Daardoor alleen al moet iedereen – of je nu alleen woont, samen, of kinderen hebt – minstens 12 procent meer betalen op zijn waterfactuur. En daar blijft het niet bij, want deze factuurregering besloot intussen ook alle intercommunales, dus ook die voor water, voortaan als een gewoon bedrijf te belasten. En wie denkt u dat de rekening uiteindelijk gepresenteerd krijgt?

Al die nieuwe tarieven komen dan nog eens bovenop de allereerste beslissing om de 15 kubieke meter drinkwater die elke Vlaming kreeg, af te schaffen. Ook dat betekent nu dat wie minder verbruikt, meer moet betalen. Woont u alleen? Dan hebt u pech. De inspanningen rechtvaardig verdelen, is een keuze die deze regering niet wil maken. De hamvraag wordt dan ook steeds hardnekkiger: waarom? De oplopende energiefacturen – maar liefst 6 belastingverhogingen in een jaar, met de Turteltaks als laatste orgelpunt – laten we hier even ongemoeid. Het maakt de conclusie alleen maar evidenter: nog meer mensen krijgen het in de toekomst moeilijker om het hoofd boven – what’s in a name – water te houden.

Drastische methodes

Maar terug naar dat hallucinante cijfer. Bevoegd minister Joke Schauvliege’s antwoord is dat recente maatregelen om de waterfactuur voor iedereen betaalbaar te houden (sic) wel degelijk vruchten afwerpen. Want, zo stelt ze dat “gezinnen die moeilijkheden hebben om hun waterfactuur te betalen, worden sinds kort veel gerichter opgevolgd”. Op de koop toe voegt de minister er dit aan toe: “Enerzijds stijgt daardoor het aantal afbetalingsplannen, anderzijds zien we dat op het einde van de rit er minder vaak drastischere methodes nodig zijn, zoals het afsluiten van drinkwater.”

Dan vraag ik me oprecht af of de minister écht wel wakker ligt van de problemen van die 55.300 huishoudens, want dit is een antwoord dat nog hallucinanter dan het cijfer zelf. Dat er alternatieven zijn, ligt voor de hand. In de eerste plaats een uitbreiding van de groep die kan rekenen op sociale correcties. Of nog, zoals de minister al maanden belooft maar geen werk van maakt, de armoedetoets ook toepassen op de drinkwaterfactuur. Waarom maakt minister van Armoedebestrijding Liesbeth Homans daar trouwens geen prioriteit van?

Maar we kunnen ook nog een stap verder gaan, zoals in Nederland, waar watermaatschappijen de watertoevoer niet mogen afsluiten, precies omdat dat in strijd is met het recht op water. Of zoals in Frankrijk, waar het Grondwettelijk Hof een arrest velde met hetzelfde besluit, nadat iemand gedurende 20 maanden van het waternet gegooid werd omdat hij een rekening van 218 euro niet kon betalen. Wat in Nederland en Frankrijk lukt, waarom dan bij ons niet? Dat betekent niet dat water gratis moet zijn, maar wel dat de kosten afhankelijk moeten zijn van iemands draagkracht. Om zo te komen tot een Vlaanderen dat een internationaal basisrecht ook écht garandeert op het terrein, in plaats van een basisrecht dat enkel dode letter blijft.