‘Ik ben niet lief voor N-VA, wel stel ik vast dat de partij gematigder is geworden’

Karel De Gucht © reuters

‘Het is normaal dat er concurrentie heerst binnen de regering. De drie Vlaamse partijen appelleren allemaal op een of andere manier aan het liberalisme’, aldus Karel De Gucht (Open VLD). ‘Dat zal spanningen blijven geven.’

Vervelen doet Karel De Gucht (61) zich niet, nu hij met politiek pensioen is. Les geven, een boek schrijven, de bedrijfswereld, wijn maken. En toch voel je dat hij de machtspolitiek mist. Een gesprek met een van de grootste Belgische politici van de voorbije decennia.

Hoe gaat het met u?

Karel De Gucht: ‘Goed. Ik heb het tijdperk van de actieve politiek afgesloten. Ook mentaal voor mezelf. Je moet de dingen niet blijven rekken. Ik ben me nu aan het heroriënteren. Dit afscheid is definitief. Alleen een internationale functie sluit ik niet uit.’

U was onlangs drie maanden in Harvard. Kennen ze Karel De Gucht daar?

Je kan in Vlaanderen niets doen zonder kritiek te krijgen. Het is mij trouwens een raadsel waarom een ex-politicus niets zou mogen doen in de bedrijfswereld

De Gucht: ‘Ze weten dat een Europees commissaris voor Handel (wat De Gucht van 2010 tot 2014 was, red.) iemand is die meespeelt op het mondiale niveau. Wat wel frappeert, is het gebrek aan interesse voor Europa. In Harvard is er niet eens een leerstoel over de EU. De Amerikanen vergissen zich hierin. Het is niet met de Chinezen dat zij de vrije wereld in stand gaan houden.’

U wil ook bestuurder worden van Belgacom. Waarom?

De Gucht: ‘Belgacom is een beursgenoteerd bedrijf, het zou onprofessioneel zijn van mij daar nu iets op te zeggen. Het is eerst aan de regering om die beslissing te nemen. Ik heb toestemming gekregen van de Europese Commissie.’

Politici die op het einde van hun loopbaan goed betaalde mandaten in bedrijven opnemen, botsen snel op de kritiek geldbelust te zijn, denk aan Jean-Luc Dehaene. Vreest u dat?

Marianne Thyssen
Marianne Thyssen© Belga

De Gucht: ‘Dat zal wel, dat daar kritiek op komt. Dat is kenmerkend voor een jaloeziemaatschappij. Je kan in Vlaanderen niets doen zonder kritiek te krijgen. Het is mij trouwens een raadsel waarom een ex-politicus niets zou mogen doen in de bedrijfswereld. Kijk, al wat ik nog ga doen, zijn dingen die mij boeien, niets om financiële redenen.’

Was u zeer ontgoocheld dat de regering Marianne Thyssen (CD&V) boven u verkoos als nieuwe eurocommissaris?

De Gucht: ‘Ik vind dat niet de juiste omschrijving. Het Eurocommissariaat werd in dezelfde pot als de regeringsposten gestopt. De ene partij de premier, de andere de commissaris. Wat naar mijn bescheiden mening verkeerd is. Dat doet mij denken aan de loteling van vroeger, wie al dan niet naar het leger moest. De discussie of ik mijn job als commissaris goed gedaan heb, is nooit gevoerd. Je kan van mij niet verwachten dat ik daar tevreden over ben. Nu, ik neem dat Marianne Thyssen niet kwalijk. Ik zou haar portefeuille trouwens nooit aanvaard hebben, maar goed. Ik had andere ambities. Had de regering het verstandig gespeeld, dan had ik een reële kans om Hoge Vertegenwoordiger voor het Buitenlands Beleid te worden. En ik vind dat niet zomaar uit.’

U was eind december zeer streng voor de federale regering, en vooral voor CD&V-vicepremier Kris Peeters. Heeft zij zich herpakt?

De Gucht: ‘Ik ben nog altijd streng. Mij stoort vooral de kameleonhouding van Peeters. Dat is een ex-topman van Unizo die nu met de grootste aplomb linkse ACW-standpunten verdedigt, zoals die vermogenswinstbelasting waarover hij niet kan zwijgen. Wie gelooft die man nog, zou Yves Leterme zeggen (lacht).’

‘Het is wel normaal dat er concurrentie heerst binnen de regering. De drie Vlaamse partijen appelleren allemaal op een of andere manier aan het liberalisme. Dat zal spanningen blijven geven. En CD&V moet tegelijk ook haar linkervleugel tevreden houden, anders zou ze vervellen tot een minipartijtje. Ze stuurt daarvoor heel bewust Kris Peeters het veld in, want die heeft de steun van de liberale katholieken.’

Die vermogenswinstbelasting lijkt wel onvermijdelijk als deze regering een grote tax shift wil doorvoeren.

De Gucht: ‘Ik zie mijn partij daar nooit in mee gaan. Ik zou het ook ten stelligste afraden, want dit zou ons zuur opbreken. Een vermogenswinstbelasting die de middenklasse niet treft, brengt niets op. En het zou vandaag economisch gezien bijzonder dom zijn om de middenklasse te raken. Ik geloof trouwens niet in die tax shift als de grote oplossing. Men geraakt het zelfs niet eens over een definitie ervan.’

Voor de verkiezingen was u zeer scherp voor N-VA. Zou u met hen kunnen besturen?

Italiaanse kustwacht helpt bootvluchtelingen
Italiaanse kustwacht helpt bootvluchtelingen © BELGAIMAGE

De Gucht: ‘Als het regeerakkoord mij aanstaat, wel, ja. De ambitie van deze regering is een centrumrechts economisch beleid voeren. Met de socialisten kan je dat niet. Die hebben geen remedies om het land uit de crisis te halen. Al wat zij voorstellen, kost meer geld. Dat betekent per definitie dat je N-VA moet opnemen in een regering. Maar dat betekent niet dat je je principes moet opgeven. En dat doet de VLD ook niet. Wij houden vast aan onze waarden in ethische kwesties, aan de open samenleving, enzovoort. België verzet zich bijvoorbeeld niet tegen het Europees spreidingsplan voor vluchtelingen.’

Ik heb niet de indruk dat staatssecretaris Theo Francken (N-VA) hiervoor staat te springen.

De Gucht: ‘Je moet onze houding eens vergelijken met die van Groot-Brittannië. Alle partijen stappen daar mee in het anti-migratieverhaal. Dat doet bij ons niemand, op Vlaams Belang en een deel van N-VA na. Theo Francken zal dat ook niet alleen beslissen. Als die spreiding redelijk is, dan moeten we daarin meegaan. Dat zal ook de mening van mijn partij zijn.’

U bent wel lief geworden voor N-VA.

De Gucht: ‘Toch niet. Ik stel wel vast dat N-VA wil functioneren in deze regering. Ze is gematigder geworden. Anders zou dat ook niet lukken. Bart De Wever weet dat heel goed.’

Bent u tevreden over uw loopbaan?

De Gucht: ‘Ik heb elke functie graag gedaan. Europarlementslid. Partijvoorzitter. Al was dat geen gemakkelijke periode. Wij leverden toen ook de premier, wat het voor een partij moeilijk maakt autonoom te functioneren. Ik heb een fantastische periode beleefd als minister van Buitenlandse Zaken. Ik heb toen de wereld leren kennen. En als Eurocommissaris had ik zelf impact op de wereldpolitiek. Ik mag dus best tevreden zijn, ja.’

Ervaart u het als een gemis dat u nooit premier was?

Verhofstadt en ikzelf zijn koppige mensen. De meeste toppolitici zijn dat. Wie niet koppig is, zal weinig ideeën verwezenlijken.

De Gucht: ‘Ik zou dat wel graag gedaan hebben. Ik ben ook zelfzeker genoeg om te zeggen dat ik het gekund zou hebben. Maar bon, je kan niet alles hebben. C’est la vie.’

Het koningsdrama van 2004, de tweestrijd tussen u en Guy Verhofstadt over het migrantenstemrecht, was dat uw slechtste herinnering?

De Gucht: (denkt na) ‘Het koningsdrama was een uitvloeisel van de tweedracht die figuren als Hugo Coveliers en vooral Jean-Marie Dedecker binnen de partij probeerden te zaaien. Het was voor mij als voorzitter moeilijk omgaan met die doelbewuste acties om de partij van binnenuit te vernietigen. (fel) Pure sabotage was dat. Dát was de moeilijkste periode uit mijn politieke leven.

‘Die ganse discussie over het migrantenstemrecht was eigenlijk maar een bijverschijnsel. Sowieso zouden maar weinig migranten gaan stemmen. Ik had dat trouwens voorspeld. Ik heb toen geprobeerd het debat te recupereren door een grens te trekken waar een groot deel van de bevolking achter zou staan: migranten die een misdrijf hebben gepleegd, zouden geen gebruik van het stemrecht kunnen maken. Hadden we dat doorgedreven, dan zou de ballast van ons afgeworpen zijn. Maar Verhofstadt wilde niet mee. Niet omdat hij het oneens was, maar omdat hij als premier aan zijn regering dacht.’

U hebt er de stempel van koppige betweter aan overgehouden.

De Gucht: ‘Dat is een nieuwe omschrijving. Wie zegt dat?’

Onder anderen Noël Slangen in zijn boek.

De Gucht: ‘Tja, Slangen. (zwijgt even) Verhofstadt en ikzelf zijn koppige mensen. De meeste toppolitici zijn dat. Wie niet koppig is, zal weinig ideeën verwezenlijken. Maar ik denk niet dat ik een betweter ben. Enfin, misschien denken anderen dat. Dat is hun goed recht.’

Hebt u toen fouten gemaakt?

De Gucht: ‘Iedereen maakt fouten, niet? Maar ik heb geen behoefte daarmee te koop te lopen.’ (De Zondag/Paul Cobbaert)

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content