Horizon 238: onafhankelijke denktank of nieuwe nucleaire lobby?

De denktank Horizon 238 is niet steeds even transparant over zijn banden met de nucleaire sector. © /

Iedere week zoekt Knack naar misleidende informatie op het internet. In de herfst van 2020 duikt op sociale media en in de opiniekaternen van de Belgische pers een nieuwe denktank op: Horizon 238, gesticht door een groep jonge ingenieurs die pleiten voor de toekomst van de Belgische kerncentrales en nucleaire industrie. Wat drijft hen?

Horizon 238 trad voor het eerst naar buiten op 20 november 2020, met een opiniestuk in Le Soir over de kernuitstap. Enkele dagen later werd op YouTube een aantal promovideo’s geüpload met interviews van Vlaamse en Franstalige leden van de denktank. Het zijn professioneel gemaakte filmpjes, al sluipen er wel enkele pijnlijke vertaalfouten in de Nederlandse tekst. Onder de slogan ‘Laten we de juiste vragen stellen’ geven leden van Horizon 238 in de filmpjes hun mening over enkele dilemma’s zoals ‘Kernenergie – de betere optie?’ en ‘Meer betalen voor meer CO2- uitstoot?’.

Ook op sociale media is de denktank actief. Op Twitter mengt hij zich in discussies over de energietoekomst van België. Vorige week publiceerde Horizon 238 op Twitter nog een veertiendelige ‘factcheck’ van de nucleaire delen van het partijprogramma van Groen. Daarbij kreeg de denktank hulp van geologieprofessor Manuel Sintubin (KU Leuven) en van Ecomodernisme.be, een andere recent opgerichte denktank. Ecomodernisme.be omschrijft zich als een ‘opkomende stroming van natuurbeschermers en humanisten’ die streeft naar ‘welvaart en welzijn voor iedereen op een schone planeet’. Hun covoorzitter Jan Deschoolmeester legt uit hoe de samenwerking met Horizon 238 tot stand kwam: ‘Wij kennen elkaar omdat wij naast hernieuwbare energie ook voor kernenergie als een middel tegen klimaatverandering pleiten. Vanuit die gezamenlijke interesse zijn wij inhoudelijk hun factcheck beginnen aan te vullen.’

Wat zijn de precieze banden tussen Tractebel Engie en Horizon 238?

Dezelfde muur, dezelfde lamp

Wat is Horizon 238 precies, en wie zit er achter? Het cijfer in de naam is geïnspireerd op uranium-238, de vaakst voorkomende isotoop van het radioactieve uranium. Ze noemen zichzelf ‘een onafhankelijke think tank, om de uitdagingen van de energietransitie in België te bespreken’. Het team achter de organisatie bestaat momenteel uit dertien leden: ‘We zijn jong. Ingenieurs. Burgers’, zo stellen ze zich voor op hun website.

Wat nergens te lezen valt, is dat alle dertien teamleden werken in de nucleaire sector. De drie stichtende leden van Horizon 238 – Anicet Touré, Célestin Piette en Arnaud Paquet – zijn in dienst bij Tractebel Engie, de ingenieurstak van het energiebedrijf. Ze zijn er projectingenieur, innovatiemanager of productmanager rond kleine, modulaire kernreactoren die vaak genoemd worden als de toekomst van de kernenergie. Ook bijna alle andere teamleden van Horizon 238 zijn jonge nucleaire ingenieurs: vier van hen werken voor Tractebel, twee zijn in loondienst bij het Studiecentrum voor Kernenergie (SCK CEN) in Mol, twee zijn verbonden aan de nucleaire tak van Engie en één iemand is actief bij BelV – een onderafdeling van de nucleaire waakhond FANC. BelV houdt zich onder andere bezig met inspecties in nucleaire installaties. Het laatste resterende lid is geen ingenieur maar een medewerker van de communicatiedienst van Tractebel. Sinds januari 2021 freelancet hij bij Horizon 238 als ‘community manager’.

De promovideo’s op het YouTube-kanaal van Horizon 238 zijn mee gerealiseerd door de ervaren regisseur Lionel Daneau, die in het verleden ook al bedrijfsvideo’s maakte voor Tractebel Engie. Een deel van de filmpjes is opgenomen in het Brusselse Leopoldpark, in de buurt van Solvay Institutes. Daar vond in 1927 een beroemde conferentie over kwantummechanica plaats waaraan Albert Einstein, Marie Curie, Niels Bohr en talloze andere Nobelprijswinnaars deelnamen. Het is sindsdien een symbolische plaats in de nucleaire geschiedenis. Maar andere Horizon 238- filmpjes blijken opgenomen in het Nuclear Innovation Lab van Tractebel Engie, dat gevestigd is in het gebouw van Engie Laborelec in Linkebeek. Op de website van Tractebel staat nog een promofilmpje uit april 2019 dat gaat over de lancering van dat Nuclear Innovation Lab . Het heeft dezelfde opvallende muur en staande lamp als achtergrond voor interviewfragmenten als de video’s van Horizon 238.

Zuiver privé-initiatief

Wat zijn de precieze banden tussen Tractebel Engie en Horizon 238? Wie zorgde voor de professionele video’s en de website van het nieuwe initiatief? Waarom werden sommige beelden opgenomen in de bedrijfsgebouwen van de energiemultinational? Engie-woordvoerster Nele Scheerlinck stelt dat het om een zuiver privé-initiatief gaat, zonder ondersteuning of betrokkenheid van enige entiteit binnen het bedrijf. Werknemers zijn vrij om op persoonlijke titel hun mening te uiten, klinkt het, en ook in het filmen op locatie in een bedrijfsgebouw ziet Engie geen graten.

Horizon 238: onafhankelijke denktank of nieuwe nucleaire lobby?

Wanneer we Horizon 238 de vraag stellen naar hun werkingsmiddelen en budget, ontvangen we als antwoord dat de denktank een burgerinitiatief is dat geen externe financiële steun ontvangt. De teamleden krijgen ook geen vergoeding voor hun vrijwilligerswerk. De website hebben ze als ingenieurs zelf gebouwd. Een woordvoerder van Horizon 238 stelt dat ze regisseur Lionel Daneau nog kenden vanuit hun professionele activiteiten. Ze hebben van hem ‘hulp gekregen’ voor de video’s, maar beweren dat ze die grotendeels zelf maakten.

Interne onenigheid?

Horizon 238 presenteert zich als een denktank van gepassioneerde wetenschappers die zich uitspreken pro kernenergie. Hun professionele banden met de nucleaire sector hoeven niet te betekenen dat ze verdacht zijn of onzin verkopen – integendeel zelfs, zou je kunnen beargumenteren. Het is niet onbegrijpelijk dat jonge ingenieurs uit de nucleaire sector zich publiekelijk mengen in het debat rond de toekomst van kernenergie in ons land. Politieke beslissingen over de levensduur van de Belgische kerncentrales hebben vanzelfsprekend een effect op hun persoonlijke carrière. In een opiniestuk uit november 2020 vermelden drie leden van Horizon 238 dan ook letterlijk dat de Belgische nucleaire sector ‘een belangrijke bijdrage levert aan het scheppen van kwaliteitsvolle banen’.

Vorige week nog legde Engie zich ogenschijnlijk neer bij een volledige kernuitstap in 2025, door de jongste centrales, Doel 4 en Tihange 3, volledig af te waarderen. Investeringen in een eventuele levensduurverlenging van de centrales waren vorig jaar al eschrapt. Is intern een groepje nucleaire ingenieurs het daarmee oneens? Bij sommige opiniestukken van Horizon 238 leidt het verzwijgen van de concrete arbeidsplaats van de auteurs tot de bizarre situatie dat personeelsleden van Engie commentaar leveren op stappen die hun eigen werkgever momenteel zet. Het allereerste opiniestuk van Horizon 238 in Le Soir, in november 2020, vermeldde nog dat het geschreven was door vier ingenieurs ‘gespecialiseerd in kernenergie in loondienst van de Engie-groep’, maar dan wel ‘op persoonlijke titel’. Die correcte omschrijving zou het best consequent gehandhaafd worden. Alleen een grotere openheid over de financiering en werkgevers van de leden van de denktank zal het brede publiek in staat stellen om een faire beoordeling te maken van de inhoudelijke argumenten van Horizon 238.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content