Hoge Raad voor Justitie: ‘Selectie en controle van bewindvoerders moet beter’

De selectie van bewindvoerders, die door vrederechters worden aangesteld voor personen die niet (meer) in staat zijn om hun financiën te beheren, gebeurt niet transparant genoeg. Bovendien moet ook de controle op de bewindvoering beter. Dat concludeert de Hoge Raad voor Justitie (HRJ) na een audit van twee jaar bij de vredegerechten. In totaal formuleert de HRJ veertig aanbevelingen.

Het organiseren en controleren van bewindvoeringen maakt het grootste deel uit van het takenpakket van vrederechters. Volgens de HRJ gebeurt de selectie van professionele bewindvoerders – vaak advocaten – echter ‘zonder duidelijke criteria en op basis van intuïtie’. ‘Dat houdt risico’s in’, klinkt het, zoals misbruik en fraude. De Hoge Raad roept de minister van Justitie onder meer op om voorwaarden waaraan professionele bewindvoerders moeten voldoen, vast te leggen. Bovendien wil de wetgever dat voorrang wordt gegeven aan familiale bewindgevers, maar uit de audit blijkt dat in de meeste gevallen om uiteenlopende redenen wordt gekozen voor professionele bewindvoerders. ‘Het is dan ook belangrijk om de obstakels bij de aanduiding van familiale bewindvoerders weg te werken’, zegt de Hoge Raad.

Uit de audit blijkt ook dat de controle op bewindvoerders ‘niet overal even kwaliteitsvol verloopt’, net als de opvolging van de beschermde personen. Daarom pleit de HRJ onder meer voor de invoering van digitale dossiers, zodat de controle (deels) geautomatiseerd, beter en uniformer kan verlopen. ‘Zo kan men de focus verleggen naar wat echt belangrijk is, de aandacht voor de beschermde persoon’, luidt het. ‘Zonder voldoende aandacht voor de beschermde persoon is een bewindvoering immers minder kwaliteitsvol.’

Ook de financiële controles moeten strenger, vindt de HRJ. Voorts merkt de Hoge Raad op dat de vredegerechten hun eigen organisatie niet aanpassen, hoewel de werklast stijgt. Bovendien zijn er grote verschillen in de aanpak en de kwaliteit tussen de verschillende kantons en arrondissementen, en is daar te weinig aandacht voor. ‘Werk samen over de arrondissements- en kantongrenzen heen en zorg dat goede praktijken en ideeën voor vernieuwing en verbetering doorstromen’, zegt de HRJ.

Dat vergroot niet alleen de duidelijkheid voor te beschermen personen en bewindvoerders, de dossiers zullen tussen de vredegerechten onderling ook makkelijker uitwisselbaar zijn. ‘Dit maakt het mogelijk om grote verschillen of schommelingen in de werklast gemakkelijker op te vangen.’

In totaal formuleert de HRJ in haar rapport veertig aanbevelingen. Die zijn niet alleen gericht op de vredegerechten, maar ook op de wetgever, de minister van Justitie, het college van hoven en rechtbanken en de korpschefs.

‘Bewindvoerders kies je niet op gevoel, maar op basis van wettelijke criteria’

Sp.a-voorzitter John Crombez vindt dat er dringend een maximum moet komen op het aantal dossiers dat een advocaat als professioneel bewindvoerder mag opvolgen. Dat zegt hij in een reactie op een audit door de Hoge Raad voor Justitie (HRJ) van de vredegerechten, die bewindvoerders aanstellen voor personen die niet (meer) in staat zijn om hun financiën te beheren.

De HRJ formuleert in zijn rapport in totaal veertig aanbevelingen, niet alleen gericht op de vredegerechten, maar ook op de wetgever, de minister van Justitie, het college van hoven en rechtbanken en de korpschefs. De Hoge Raad klaagt onder meer aan dat de selectie van professionele bewindvoerders – vaak gaat het om advocaten – niet transparant genoeg gebeurt, ‘zonder duidelijke criteria en op basis van intuïtie’. Daarnaast schiet ook de (financiële) controle op bewindvoerders tekort, wat onder meer het risico op misbruik en fraude verhoogt.

Crombez ziet in de audit van de HRJ naar eigen zeggen bevestiging van wat zijn partij al lang zegt. ‘Er moet dringend een maximum komen op het aantal dossiers die een advocaat mag opvolgen. Wie al kwetsbaar is, verdient een goede, persoonlijke opvolging’, zegt de sp.a-voorzitter. Hij pleit net zoals de HRJ ook voor strengere criteria voor bewindvoerders. ‘De nieuwe minister van Justitie moet zo snel mogelijk een koninklijk besluit invoeren dat algemene selectiecriteria oplegt’, aldus Crombez. ‘Als de regeringsvorming te lang op zich laat wachten, moet er desnoods een initiatief vanuit het parlement komen.’

Ook de opvolging van professionele bewindvoerders moet beter. ‘Bij een negatieve evaluatie moeten ze hun recht tot uitoefenen van deze opdrachten kunnen verliezen’, zegt Crombez. De politicus treedt de Hoge Raad ook bij wat betere ondersteuning van familiale bewindvoerders betreft.