‘Hoe de tabaksindustrie fake news verspreidt en een aanval op neutrale pakjes voorbereidt’

‘Diverse media laten uitschijnen dat namaaksigaretten een groot probleem zijn en dat de invoering van de neutrale sigarettenpakjes het nog erger zal maken. Maar is dat wel zo?’ schrijven Luk Joossens en Suzanne Gabriëls.

Elk jaar bestelt de tabaksindustrie bij KPMG een rapport om te onderzoeken wat in de Europese Unie de illegale sigarettenmarkt is. Dit jaar bestelde Philip Morris International (PMI) het rapport op basis van een geheim contract. En hier knelt het schoentje: enkel PMI en KPMG kennen de inhoud ervan. Al jarenlang wordt daar kritiek op geleverd. De betrouwbaarheid van dergelijke studies wordt terecht in twijfel getrokken. Toch blijven zowel de tabaksindustrie als KPMG de vraag naar transparantie naast zich neerleggen. De “fake” berichten over de illegale handel blijven elk jaar veel publiciteit krijgen, waaronder nu weer met artikels in diverse media. De gehanteerde strategie is altijd dezelfde: de overheid waarschuwen voor miljoenen euros verlies aan accijnzen; de ene keer door hogere taksen, een andere keer door de neutrale pakjes die namaak zouden vereenvoudigen.

Hoe de tabaksindustrie fake news verspreidt en een aanval op neutrale pakjes voorbereidt.

Volgens het nieuwe KPMG rapport zouden er vorig jaar in België 9 miljard sigaretten verkocht zijn, waarvan 500 miljoen illegaal. Van deze illegale sigaretten zijn er slechts 40 miljoen namaak. De overige 460 miljoen sigaretten werden geproduceerd door de legale industrie. Een krantenkop over het KPMG onderzoek “Eén op twintig sigaretten is namaak” is een schoolvoorbeeld van fake news. Eén op twintig sigaretten is illegaal maar niet één op twintig is namaak. Slechts één op tweehonderd sigaretten is namaak.

Het KPMG rapport toont juist aan dat in België het probleem van de namaaksigaretten erg klein is. Als er een probleem met sigarettensmokkel is, dan is het een probleem van de gekende merken die de illegaliteit induiken. Volgens het rapport werden de volgende 4 sigarettenmerken het meest gesmokkeld: Marlboro, Pall Mall, L&M en Kent.

De artikels over het KPMG onderzoek gingen nog een stapje verder: ‘Vanaf volgend jaar komen er neutrale verpakkingen voor sigaretten. De tabakssector vreest al langer dat die maatregel de illegale handel in de hand zal werken, omdat het eenvoudiger wordt om verpakkingen na te maken. Anderzijds is het wel zo dat de Europese Unie extra anti-namaakkenmerken in de pakjes zal voorzien.’

Hier komt de ware bedoeling van het rapport naar voren: neutrale pakjes in diskrediet brengen. De nieuwe Europese anti-namaakkenmerken, die dit jaar van kracht worden, zullen er echter voor gaan zorgen dat namaak moeilijker wordt en de opsporing van namaak makkelijker. Dus het omgekeerde van wat de tabaksindustrie als informatie verspreidt!

Hebben bepaalde media zich in de luren laten leggen? Waar wij niet zeker van zijn, is dat de onderzoeksmethode van KPMG betrouwbaar is. Waar wij wel zeker van zijn, is dat het probleem van de namaak foutief uitvergroot werd in een krantenkop.

En waar wij ook zeker van zijn, is dat de extra anti-namaakkenmerken, zoals Europa die oplegt, het probleem zullen verkleinen. Bang zijn voor meer smokkel door neutrale sigarettenpakjes hoeft echt niet. Laat ons eerder bang zijn voor het gemak waarmee dit soort fake news de media haalt.

Luk Joossens is auteur van het boek ‘De Tabakslobby in België’ (EPO).

Suzanne Gabriels is expert Tabakspreventie bij Stichting tegen Kanker.