‘Hoe de kinderbijslag nog beter georganiseerd kan worden’

‘Het geld van de kinderbijslag bereikt nu steeds niet altijd de kinderen die het het meest nodig hebben’, schrijft Evelien Beeldens van Vlinks. Ze stelt een aantal aanpassingen aan het systeem voor.

Als moeder heb ik het nieuwe akkoord over de kinderbijslag met veel interesse gelezen. Na de vele besparingen vreesde ik het ergste maar het valt gelukkig mee: vanaf 2019 zullen alle kinderen evenveel kindergeld ontvangen en er zijn extra toelagen voor mensen met een gemiddeld of laag inkomen en/of grote gezinnen. De barema’s liggen hoog genoeg om het doorsnee gezin ook van een toeslag te laten genieten. Een meevaller voor een middenklasse waar al erg op bespaard is.

Toch zijn er nog gemiste kansen. De extra toeslagen zullen de kinderarmoede waarschijnlijk niet doen dalen. In België ontvangt men nu al een relatief hoge kinderbijslag. Toch blijft de kinderarmoede stijgen. Zou nog meer cash uitbetalen wel een verschil maken? Als we naar de Scandinavische landen kijken -waar de kinderarmoede zeer laag is- stellen we vast dat ze een omgekeerd systeem toepassen met minder cash en veel voordelen in natura: gratis school tot en met de universiteit, gratis gezondheidszorg voor kinderen, kinderopvang zonder wachtlijsten. Dit aangevuld met extra voordeelpakketten waar je, afhankelijk van je financiële of sociale situatie, nog meer voordelen in natura uit kan putten. Een zeer logische redenering.

Geld komt niet automatisch bij de kinderen terecht

In België wordt de kinderbijslag aan de moeder of ouders uitbetaald en komt het niet automatisch bij de kinderen terecht. Zeker kinderen in precaire situaties kunnen hier duidelijk niet voldoende van genieten. De statistieken van kinderarmoede maken dit pijnlijk duidelijk. De kinderbijslag die bedoeld is voor de ontwikkeling en opvoeding van het kind, bijvoorbeeld een kind dat zich graag wil aansluiten bij een voetbalclub of muziekschool wil volgen, zal integendeel naar openstaande rekeningen van het gezin gaan.

Dit is begrijpelijk maar nefast voor de kinderen. Zeker als dit ook gebeurt wanneer het kind gezondheidszorg nodig heeft. Als ouders een klein bedrag kinderbijslag ontvangen maar aanspraak kunnen maken op voordeelpakketten gelijk aan de waarde van de bedragen die de regering nu bepaalde, bijvoorbeeld een inschrijving sportschool naar keuze en een inschrijving culturele opvoeding naar keuze, per jaar, per kind, zal het kind hoogstwaarschijnlijk wel naar de voetbalclub of muziekschool mogen en kunnen gaan.

En nog crucialer: doktersbezoek en medische behandelingen worden niet meer uitgesteld. In zo’n systeem komt het geïnvesteerde geld effectief bij de kinderen terecht, wat toch de eerste en belangrijkste doelstelling van kinderbijslag en de strijd tegen kinderarmoede is. Een gelijk bedrag cash benadrukt dat alle kinderen gelijk zijn. Enkel in de voordeelpakketten zit een verschil. Dit is natuurlijk geen pleidooi om volwassenen in armoede aan hun lot over te laten maar wel voor een aparte strategie voor hen, losgekoppeld van het wel of niet hebben van kinderen.

De “verdoken” extra’s zijn niet bekeken

Bij een werkend koppel met kinderen staan de kinderen ten laste bij één van de ouders. Die ouder ontvangt een beetje meer netto-inkomen dan iemand zonder kinderen, de andere ouder betaalt evenveel belastingen als iemand zonder kinderen. Als er zeer veel kinderen ten laste staan bij een ouder, kan het nettoloon gelijk zijn aan het belastbaar loon. Toch zal er steeds RSZ afgehouden worden en zal men nooit het volledige brutoloon ontvangen.

Degenen die een vervangingsinkomen ontvangen, betalen geen of bijna geen belastingen op hun inkomen. Zij kennen dit voordeel niet of zeer miniem maar krijgen ook een extraatje via een toeslag op hun kindergeld. Zo ontvangen alle kinderen ongeacht de situatie van hun ouders iets extra, wat een zeer mooie gedachte is. De manier waarop is natuurlijk weer voor discussie vatbaar.

Ook hier komt het geld bij de ouders terecht en niet automatisch bij de kinderen. Stijgende bevolkingsdichtheid zou in de toekomst bekeken moeten worden. België is één van de dichtstbevolkte landen in Europa. Al deze mensen zijn een grote aanslag op het milieu, files worden steeds langer, er is meer nood aan woningen, scholen dienen steeds uit te breiden. Op het eerste zicht dus zeker een gegeven om aan te pakken.

Op dit moment zou het aanmoedigen van geboortebeperking echter een maat voor niets zijn met de open grenzen binnen een steeds uitbreidende Europese Unie, vluchtelingen hier opvangen en geen immigratieplafond. Als men echt aan de bevolkingsdichtheid wil werken, moet er tegelijk een oplossing komen voor alle voorgenoemde realiteiten die er één voor één voor zorgen dat de bevolkingsdichtheid gestaag toeneemt en moet men consequent zijn. Slechts één onderdeel behandelen zou volkomen nutteloos en bovenal onrechtvaardig zijn.

Meer eerlijkheid

Mocht er een eerlijker systeem van kinderbijslag zijn zoals boven vermeld -alle kinderen een klein gelijk bedrag in cash en een extra voordeelpakket in natura naar gelang de persoonlijke situatie- zou er vermoedelijk veel minder wrevel bij de bevolking zijn. Velen merken nu terecht op dat de gelden vaak niet tot bij de meest behoeftige kinderen komen. Dit tast het draagvlak voor kinderbijslag vanzelfsprekend ernstig aan.

Meer participatie

De beste manier om een akkoord te maken dat gedragen wordt door de bevolking is participatie en inspraak. Gemakshalve vergeten onze leiders immers dat niet zij maar wij -de gewone mensen die dagelijks met de gemaakte beslissingen moeten leven en er de gevolgen van zien en ondervinden- de ervaringsdeskundigen zijn. Tegen deze ervaring kan geen enkel diploma op.

Hoe cliché het ook klinkt: kinderen zijn de toekomst; de volwassenen van morgen. Ik blijf geloven dat het overgrote deel van de bevolking deze gedachte steunt en een goede toekomst wil voor alle kinderen. Maar het mag wel duidelijk zijn dat de kinderbijslag, op een andere manier, nog beter zou ingevuld kunnen worden dan er op dit moment gebeurt.

(Evelien Beeldens is kernlid van Vlinks.)