‘Het wordt hoog tijd dat we onze boeren aanmoedigen in plaats van te ontmoedigen’

‘Een degelijk landbouwbeleid is niet gebaseerd op een verbloemd idealisme maar een breed vizier dat strookt met de realiteit’, schrijft Lode Haest naar aanleiding van de Dag van de Landbouw.

Moeder Europa heeft de sleutel in handen voor de belangrijkste uitdagingen waar de wereld voor staat: klimaat en voedselzekerheid. De Europese Unie blinkt namelijk uit in duurzame landbouwtechnieken en landgebruik. Twee factoren die van vitaal belang zijn volgens het recente rapport van het International Panel for Climate Change (IPCC). Als grootste exporteur van landbouw- en voedingsproducten ter wereld, moet Europa die troef durven uitspelen. Het moet duurzame landbouw nog sterker ontwikkelen, meer ondersteunen en beter beschermen.

Vooreerst moet Europa de eigen duurzame landbouw sterker durven te ontwikkelen. Vorige week bracht het Europees Milieuagentschap een rapport uit over de impact van het klimaat op landbouw. Daarin formuleert het een aantal aanbevelingen om onze landbouw meer klimaatrobuust te maken. Daarin wordt totaal out of the blue gesuggereerd om erfgoedgewassen te stimuleren. Tegelijk wordt met geen woord gerept over onderzoek naar genetisch gemodifiëerde gewassen (GMO’s). Terwijl andere continenten het mogelijk potentieel van GMO’s omhelzen, kijkt het Europees Milieuagentschap de GMO’s de andere richting uit. Deze eenzijdige focus wijst volgens mij op enige romantisering van onze landbouw. De vatbaarheid voor taboe’s zal de Europese landbouw- en voedingssector dan ook steeds meer parten beginnen spelen. Het streven naar idyllische landbouwtaferelen is een ideaal dat ver staat van de realiteit.

Meer dan ooit is er nood aan praktijkgericht onderzoek. Of zoals Joris Relaes, hoofd van het Instituut voor Landbouw en Visserijonderzoek (ILVO), vorige week nog verkondigde: ‘Onderzoekers die met de voeten in de stal staan. Die samen met de boeren oplossingen daadwerkelijk mogelijk maken’. Met die woorden benadrukte hij de veelbelovende werkwijze van de kersverse samenwerking tussen de onderzoeksinstelling en de melkveehouders van Milcobel om de methaanuitstoot te verminderen tegen 2030.

De mix van vele kennisinstellingen en de grote variëteit aan landbouwbedrijven maakt van Vlaanderen de ideale voedingsbodem voor duurzame landbouwtechnieken. Als we afgaan op deze tabel in het IPCC-rapport kunnen duurzame landbouwtechnieken drie keer meer broeikasgasemissies reduceren dan het aanpassen van ons dieet naar 75% minder rundsvlees en zuivelproducten. Moeder Europa mag haar bakermat in praktijkonderzoek dus een sterke financiële boost geven.

https://twitter.com/lodehaest/status/1171455374433509376Lode Haesthttps://twitter.com/lodehaest

Ter staving toch even de grafiek met verschillende diëten en emissiecijfers erbij halen uit het IPCC rapport. Vegetarisch dieet reduceert 6 GT, klimaatcarnivoor (-75% vlees en zuivel), 3 GT). Totaal landgebruik 12 GT (23% van 52 GT global GHG). Vegetarisch is dus 50%, andere 25%. pic.twitter.com/VMRCQ9kCj8

— Lode Haest (@lodehaest) September 10, 2019

Daarnaast moet Europa met haar landbouwbeleid sterker inzetten op meer empowerment van haar landbouwers. Onze land- en tuinbouwers zijn zeer vooruitstrevend. Ze zijn de meest duurzame producenten wereldwijd. Die capaciteiten moet het Europees landbouwbeleid beter benutten en verder laten ontwikkelen door gerichte ondersteuning. Een vrijwillig gekoppelde premie voor eiwithoudende gewassen kan bijvoorbeeld bijdragen tot de afbouw van onze eiwitafhankelijkheid. In Vlaanderen zijn we reeds koploper in het gebruik van nevenstromen.

Hierdoor zijn we slechts voor 50% afhankelijk van de import van plantaardig eiwitten, terwijl Europa voor 75% afhankelijk is. Bovendien geven we het goede voorbeeld wat betreft het gebruik van soja. Voor de Belgische markt wordt alleen soja gebruikt dat maatschappelijk verantwoord werd geteeld. Het is jammer dat andere landen niet bereid zijn om hiervoor een meerprijs te betalen. De Europese Unie zou al haar lidstaten kunnen verplichten om het Belgische voorbeeld te volgen.

Empowerment betekent ook meer doen met minder. Met emissiearme stallen, precisielandbouw, vanggewassen, … werken onze boeren aan meer klimaatrobuustheid, milieuefficiëntie en veerkrachtige bodems. Dit hangt uiteraard sterk samen met praktijkonderzoek. In vergelijking met andere continenten is het landgebruik van de Europese boer een stuk duurzamer. Om nog maar te zwijgen over de slash and burn praktijken aan de andere kant van de wereld. Onze landbouwers moeten voldoen aan heel wat randvoorwaarden. Om toch opgewassen te zijn tegen concurrent landbouwers, moet het Europese landbouwbeleid onze boeren kunnen voorzien van een leefbaar inkomen.

Zonder een degelijk gemeenschappelijk landbouwbeleid zouden veel boeren de boeken moeten sluiten. Volgens de voormalige Britse topeconoom Sean Rickard zou meer dan de helft van de Britse boeren falliet gaan door de Brexit. Volgens het IPCC kan een landbouwbeleid met producentensubsidies landbouwers aanzetten tot nieuwe landbouwtechnieken die de broeikasgassen verminderen. Met die voorwaarde dat er genoeg middelen tegenover staan. Gezien de uitdagingen waarvoor we staan inzake klimaat en voedselzekerheid, zou het Europees landbouwbudget beter stijgen in plaats van afnemen.

Last but not least moet Europa haar boeren beter beschermen in handelsakkoorden. Zoals het IPCC voorspelt, is de wereldwijde voedselzekerheid een van de grootste uitdagingen. Dit zal zich ook vertalen in het geopolitieke speelveld. Land- en tuinbouwproducten zullen meer en meer het voorwerp uit maken van handelsakkoorden. Denk maar aan het handelsdispuut tussen de Europese Unie en Rusland. De boeren zijn de dupe van de annexatie van de Krim. Of het recente handelsdispuut tussen China en de Verenigde staten met alle gevolgen van dien voor de Amerikaanse boeren. Europa moet verhinderen dat de eigen boeren een speelbal worden van de geopolitiek. Onze landbouwers mogen geen pasmunt vormen in handelsverdragen. Europa zou beter de import van het omstreden goedkoop Zuid-Amerikaans vlees in het handelsverdrag met Mercosur herbekijken.

Tegelijk moet de Europese Unie kansen durven grijpen en snel inspelen op marktopportuniteiten. In China, waar de helft van de wereldwijde varkensstapel gehouden werd, is een derde van de varkensstapel geliquideerd door de varkenspest.” Ook in Vietnam moest een vijfde van de varkensstapel worden opgeruimd. De vraag naar varkensvlees op de Aziatische markt gaat hierdoor pijlsnel de lucht in. Hierdoor stijgt ook de vraag naar alternatieven zoals kippen- en rundsvlees. Intussen voert China gesprekken met Rusland en Brazilië over de import van runds- en varkensvlees. Europa mag deze boot niet missen. Het is nu de moment om nieuwe markten aan te boren. Als meer Aziaten kiezen voor Europees vlees, dan is dat niet alleen beter voor onze boeren, maar ook voor het klimaat. Europees vlees wordt op een meer duurzame manier geproduceerd, en tegelijk zal ook minder bos gekapt worden voor Latijns- Amerikaans vlees, dat veel minder klimaatvriendelijk wordt geproduceerd.

Moeder Europa mag trots zijn op haar boeren die dag in dag uit, in weer en wind, nijveren op haar vruchtbare bodems. Een degelijk landbouwbeleid is niet gebaseerd op een verbloemd idealisme maar een breed visier dat strookt met de realiteit. Europa moet blijven streven naar een steeds duurzamere voedselzekerheid wereldwijd. Om te kunnen blijven koken, zal moeder Europa haar receptenboek moeten aanpassen zodat haar ingrediënten de wereld kunnen blijven voeden. Hoog tijd dus om de onze boeren aan te moedigen in plaats van te ontmoedigen.