Ewald Pironet

‘Het hele subsidiebeleid moet op de schop’

De vermindering van subsidies aan de cultuursector heeft ophef veroorzaakt, maar eigenlijk moet de hele subsidiepolitiek dringend op de schop.

‘Momenteel vertoont het subsidiebeleid en -beheer een aantal tekortkomingen’, staat te lezen in een verslag van het Rekenhof over subsidies in Vlaanderen. En het hof somt op. De administratie evalueert de subsidies om te beginnen te weinig vooraf. En als ze dat wel doet, gaat ze onvoldoende grondig of volledig te werk. Te weinig wordt geëvalueerd of de subsidies hun doel bereiken. De doelstellingen van de subsidies zijn voorts zelden in meetbare termen uitgedrukt, en dat bemoeilijkt de evaluatie. ‘De Vlaamse overheid stelt het subsidiebeleid in de begrotingsdocumenten weinig transparant voor: de begrotingsdocumenten bevatten te weinig informatie over kosten, prestaties en effecten’, aldus het Rekenhof nog. Het verslag dateert van 1999, maar twintig jaar later is er niet zo veel veranderd. De subsidiepolitiek is nog altijd een soep.

Het hele subsidiebeleid moet op de schop.

Al herhaaldelijk heeft het Rekenhof erop gewezen dat onze subsidies ‘versnipperd en ondoorzichtig’ zijn. En dat is nog altijd zo. De Vlaamse minister van Begroting, Matthias Diependaele (N-VA), geeft het met zoveel woorden toe: ‘Het kan perfect zijn dat een organisatie uit 17 potten subsidies krijgt en dat die alle 17 gerechtvaardigd zijn’, verklaarde hij in een gesprek met zakenkrant De Tijd. ‘Alleen weten we dat nu niet.’ Diependaele wil de 3 miljard euro in kaart brengen die Vlaanderen jaarlijks uitdeelt aan de socioculturele sector, aan welzijn, aan bedrijven en aan onderzoek en ontwikkeling. ‘Ik wil duidelijkheid scheppen over waar we precies geld aan uitgeven. Nu hebben we geen helder overzicht’, zegt hij twee decennia na het rapport van het Rekenhof. Niets te vroeg.

De voorbije week was er in de cultuursector ophef omdat de Vlaamse regering, waarin minister-president Jan Jambon (N-VA) ook minister van Cultuur is, 22 miljoen euro minder wil uitgeven aan subsidies voor die sector. In het totaal wil de regering-Jambon 180 miljoen besparen op subsidies. De zeven grote culturele instellingen, waaronder Opera Ballet Vlaanderen en deSingel, krijgen jaarlijks samen 54 miljoen euro subsidies; in 2020 gaat daar 3 procent van af. Dan zijn er 207 culturele organisaties, waaronder dansgezelschap Rosas en de Koninklijke Vlaamse Schouwburg (KVS), die voor de periode 2017-2021 samen 85 miljoen euro krijgen en volgend jaar 6 procent moeten inleveren. Tot slot zijn er de projectsubsidies, voor korte en vaak eenmalige cultuurprojecten, waarvoor 8,5 miljoen werd uitgetrokken: dat bedrag wordt met zowat 60 procent verminderd tot 3,4 miljoen.

De culturele sector is zeker niet de enige waar er aan de subsidies wordt geknabbeld, al leek dat de voorbije week wel zo. Ondertussen werd bekend dat Vlaams minister van Economie en Innovatie Hilde Crevits (CD&V) 73 miljoen euro wegsnoeit uit de bedrijfssubsidies. De subsidies aan kmo’s voor opleiding, advies of coaching verminderen daarbij van 61 miljoen naar 38 miljoen. Zoals te verwachten en te voorzien was, reageerde ondernemersorganisatie Unizo ontgoocheld.

Subsidies verstrekken is vaak een gemakkelijke manier om geen echte beslissingen te hoeven nemen.

Dat beknibbelen op subsidies past in de plannen van de regering-Jambon om in totaal 1,65 miljard te besparen. En er kán ook gesnoeid worden in de subsidies, die niet alleen op regionaal maar ook op federaal vlak welig tieren. Subsidies verstrekken was en is voor onze politici vaak een makkelijke manier om geen echte beslissingen te hoeven nemen. Zo kregen bedrijven subsidies en hoefden de regeringen niets fundamenteels te doen aan onze hoge loonkosten. Dat leidde tot de merkwaardige situatie dat wij de hoogste belastingen op arbeid én de hoogste loonsubsidies kennen. Ook dat is al herhaaldelijk aan de kaak gesteld.

Vijf jaar geleden wees Fons Verplaetse, ex-gouverneur van de Nationale Bank van België, er in Knack al op dat de subsidies voor ondernemingen, vandaag in totaal goed voor 15 miljard euro, bijna even groot zijn als de belastingen die ze betalen. ‘In geen enkel ander land zie je zoiets’, zei Verplaetse. ‘De hele subsidiepolitiek moet toch eens ter discussie gesteld worden.’ Is er een partij die dat tijdens de federale regeringsonderhandelingen op tafel durft te leggen?

De manier waarop er in Vlaanderen en België subsidies worden verstrekt, illustreert hoe er aan politiek wordt gedaan: pappen en nathouden, iedereen krijgt nu en dan wat geld toegestopt om het leed te verzachten en goodwill te kweken. En o wee als iemand daaraan wil raken! Subsidies worden al snel gezien als verworven rechten, wat ze natuurlijk niet zijn: subsidies zijn altijd tijdelijk. Het is dan ook meer dan tijd dat het hele subsidiebeleid op de schop gaat. Niet alleen in Vlaanderen, ook in België. Het gaat tenslotte om het uitdelen van belastinggeld.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content