Het Brussels engagement van Didier Reynders: ‘Niemand weet wat hij wil’

Didier Reynders heeft zijn zinnen op Brussel gezet, zegt hij. Echte ambitie of politieke strategie? Off the record valt bij politieke mede- en tegenstanders vooral scepsis te rapen.

Het ontgaat niemand hoe minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders (MR) zich de laatste tijd opnieuw laat gelden in de binnenlandse politiek. Er was de veelbesproken lunch met Bart De Wever en Jan Jambon in sterrenrestaurant Bruneau – een van de vele lunches met politici van alle partijen, aldus Reynders zelf. Ook zegt Reynders tegen iedereen die het horen wil dat hij in 2019 dingt naar het minister-presidentschap van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. In een coalitie met de N-VA, als die partij tenminste haar communautaire eisen in het vriesvak houdt, belooft Reynders in Brussel voor een grote ommekeer te gaan zorgen.

Maar is dat wat Reynders, die al twintig jaar meedraait in de Belgische en Europese toppolitiek, echt wil? ‘Niemand die het weet’, zegt een partijgenoot. ‘Vergeet niet dat hij in 2014 precies hetzelfde nummertje heeft opgevoerd. Ook toen was hij vóór de verkiezingen kandidaat voor het Brusselse minister-presidentschap.’

Toen was het voor Reynders ondenkbaar om de N-VA in een Brusselse regering op te nemen, omdat die partij erop uit is Brussel ’te vernietigen’. Vandaag zijn de Vlaams-nationalisten verwante zielen met eenzelfde drive ‘om de dingen te veranderen’, nieuwkomers in het Brusselse politieke landschap met wie Reynders een einde wil maken aan het Brusselse malgoverno.

De liefdesverklaring van Reynders richting de N-VA deed stof opwaaien, niet alleen onder Franstalige Brusselaars. Ook Brussels minister Guy Vanhengel (Open VLD) zei dat hij geen touw kon vastknopen aan de strategie van de Franstalige liberaal. Vanhengel, al jaren de kingmaker van de Vlaamse meerderheden in de Brusselse regering, noemde de N-VA ongeschikt om Brussel te regeren en een partij waarmee hij pas als het echt niet anders kan zou onderhandelen. Tot ergernis van zijn partijvoorzitter Gwendolyn Rutten, die Vanhengel publiekelijk desavoueerde.

Maar nogal wat Brusselse politici vrezen dat besturen met de N-VA één lange lijdensweg wordt, omdat het enige echte project van die partij voor Brussel het afschaffen van Brussel zou zijn. Elke maatregel die het Brussels Gewest versterkt en dus de toekomstige onafhankelijkheid van Vlaanderen bemoeilijkt, valt bij de N-VA’ers daarom in ongenade.

Eeuwige nummer twee

De Brusselse N-VA wordt, ondanks onbekende kopstukken zoals Johan Van den Driessche, volgens recente peilingen de grootste partij aan Vlaamse kant. Meer zelfs: de N-VA zou met dit peilingresultaat onmisbaar zijn om in Brussel een meerderheid te kunnen vormen.

Maar feit is wel dat die peilingen, gebaseerd op een steekproef van nauwelijks enkele tientallen Brusselse Vlamingen en een foutenmarge die groter is dan het peilingspercentage van de meeste Brusselse Vlaamse partijen, volkomen onbetrouwbaar zijn. Daar kun je geen politieke analyses op baseren.

Ook niet te vertrouwen – althans daarvoor steekt niemand in de Wetstraat zijn hand in het vuur – is wat Didier Reynders beweert te willen gaan doen. Sinds partijgenoot Charles Michel hem de loef afstak en het premierschap binnenhaalde waar hij al zo lang van droomde, lijkt Reynders zich te moeten schikken in het lot van de eeuwige nummer twee. Ook in 2019 blijft Charles Michel uiteraard de kandidaat-premier van de MR en de partij is intussen stevig in handen van Olivier Chastel, een absolute vertrouweling van Michel.

Bekend is dat Reynders een prestigieuze Europese of internationale functie nastreeft en dat Charles Michel daar ook naar op zoek was, en is. Alleen lijkt niets zich aan te dienen. Het voorzitterschap van de Europese Investeringsbank leek Reynders wel wat, maar nu die functie niet vrij blijkt te komen en alleen het vicevoorzitterschap beschikbaar is, is hem dat kennelijk te min. Bovendien is er concurrentie van de N-VA. ‘Reynders zal hebben gemerkt dat anderen in de federale regering, zoals Johan Van Overtveldt, ook internationale ambities hebben. Dat inzicht heeft hem misschien de blik naar Brussel doen richten’, zegt een Vlaamse liberaal.

In 2014 greep Reynders naast de post van Europees Commissaris toen CD&V het premierschap opgaf om Marianne Thyssen naar Europa te sturen. De Belgische Eurocommissaris zal opnieuw deel uitmaken van de federale regeringsonderhandelingen in 2019. Bij de MR leeft het gevoel dat het de beurt is aan een Franstalige. ‘De drie Europese topfuncties waarover België beschikt zijn op dit moment in de handen van Vlamingen: behalve Europees Commissaris Marianne Thyssen, is er Koen Lenaerts, de president van het Europees Hof van Justitie, en Annemie Turtelboom, die zopas is voorgedragen als lid van de Europese Rekenkamer’, zegt een MR-parlementslid. Maar aangezien de nieuwe Belgische eurocommissaris het voorwerp wordt van de volgende regeringsonderhandelingen, is het voorbarig om daarop vooruit te lopen.

Blijft de vraag of iemand die heel zijn politieke carrière op federaal niveau heeft doorgebracht en al zo lang in de hoge internationale kringen verkeert, die omgaat met ministers, staatshoofden en regeringsleiders, echt met de voeten in het Brusselse moeras wil. ‘Ik denk dat het minister-presidentschap van Brussel de allerlaatste optie is voor Reynders, als al de rest onmogelijk blijkt’, zegt een Brussels toppoliticus. ‘Ik geloof nooit dat hij dit ernstig meent’, denkt ook een partijgenoot. ‘Maar heel eerlijk, niemand in de partij die het weet, hij houdt ons in de mist.’

Godsgeschenk

Als sluwe vos houdt Reynders zijn kaarten tegen de borst. La Libre Belgique repte vorige week van een ‘persoonlijke evolutie’ bij de minister van Buitenlandse Zaken, een soort voortschrijdend inzicht gebaseerd op het gecombineerde besef dat internationaal de mogelijkheden beperkt zijn en dat Brussel er slecht aan toe is. Hierdoor zou Reynders hebben besloten het geweer van schouder te veranderen en het wereldtoneel voor Brussel te verruilen.

‘Reynders en een persoonlijke evolutie? Dan word ik pas echt achterdochtig’, lacht een MR-parlementslid.

Ook een Brussels politicus trekt de bedoelingen van Reynders in twijfel. ‘Als Reynders echt voor Brussel kiest, waarom doet hij dan niet mee aan de gemeenteraadsverkiezingen? Hij duwt zelfs de MR-lijst in Ukkel niet. En waarom is hij dan geen lijsttrekker voor het Brussels Gewest in 2019? Nee, hij zegt dat hij de Brusselse Kamerlijst zal trekken, omdat hij daar zijn populariteit beter kan verzilveren. Maar als het hem echt menens was, zou hij een duidelijke keuze voor Brussel maken;’

Voor de Brusselse MR is het Brusselse engagement van Reynders wel een godsgeschenk. De MR kampt in de hoofdstad al jaren met een pijnlijk gebrek aan boegbeelden, politiek leiderschap, alsook een klare lijn en een politieke strategie. Dat Reynders zijn opening naar de N-VA met geen enkele lokale partijinstantie had doorgesproken, neemt men dan maar op de koop toe. Wat overheerst, is de hoop dat Reynders de MR er in Brussel bovenop kan helpen, want volgens de peilingen spint niet de MR maar wel vroegere kartelpartner Défi van Olivier Maingain garen bij de neergang van de PS in de hoofdstad. Reynders heeft bovendien bakken ervaring en een indrukwekkend netwerk.

Met zijn lokroep naar de N-VA hoopt Reynders naar verluidt rechtse Brusselaars, gecharmeerd van het harde migratie- en veiligheidsstandpunt van de N-VA, bij de MR te houden, weliswaar met het risico dat hij zodoende de meer sociaalliberale kiezers richting Olivier Maingain jaagt. Maar er zit stilaan sleet in Franstalig België op het demoniseren van de N-VA. De bangmakerij heeft nog weinig effect, getuige daarvan de populariteit van Jan Jambon en Theo Francken bij de Franstaligen. Dat heeft Reynders goed begrepen. En het kan ook geen kwaad om, met het oog op verdeling van toekomstige internationale topfuncties, bij de N-VA enige goodwill op te bouwen.