‘Het asociale gedrag van banken heeft grote maatschappelijke gevolgen’

Zo goed als elke bank haast zich tegenwoordig om zoveel mogelijk filialen te sluiten. ‘Hoe kostenefficiënter banken worden, hoe meer mensen in de kou blijven staan’, schrijft Knack-redactrice Ann Peuteman. ‘Hoog tijd om voor sociaal bankieren te pleiten.’

Het leek de zorgcoördinator van een Gents seniorencomplex een goed idee om de bewoners van de serviceflats en andere ouderen uit de buurt eens per maand samen te brengen om hun bankzaken te regelen. Plaatselijke bankfilialen zouden dan om beurten een medewerker kunnen afvaardigen om hen daarbij te helpen. Maar dat was buiten de banken gerekend. Die hadden geen interesse. In een tijd dat bankbazen de mond vol hebben van service op maat en hun cliënten te pas en ten onpas uitnodigen voor een persoonlijk gesprek over hun spaar- en ander geld, kunnen bescheiden grijze spaarders hen dus gestolen worden.

Het asociale gedrag van banken heeft grote maatschappelijke gevolgen.

Toen afgelopen week duidelijk werd dat Crelan Axa Bank zal overnemen, vroeg niemand zich af of er kantoren zouden worden gesloten. De vraag was hoevéél er zouden sneuvelen. Niet zo vreemd natuurlijk. ING wil volgend jaar zo’n 20 kantoren sluiten, Belfius schrapt er 23, BNP Paribas Fortis wil over een paar jaar verspreid van liefst 267 filialen af en KBC vervangt zoveel mogelijk bemande kantoren door automaten. En hun cliënten dan? Die kunnen hun bankzaken vlotjes regelen op hun laptop, met hun smartphone, of desnoods aan een bankautomaat. Advies kunnen ze krijgen tijdens een chat- of videogesprek met een bankmedewerker, dat je dan achteraf ook nog eens online moet beoordelen. Als het echt niet anders kan of als ze er warmpjes inzitten, kunnen cliënten ook een afspraak maken om langs te gaan in een echt bankkantoor met een echte bankbediende. Uitgesproken welstellende Vlamingen hoeven daar zelfs de deur niet voor uit. Voor hen komt de bankdirecteur wél aan huis. Met veel plezier zelfs.

Toon me uw sociale betrokkenheid en ik kom een rekening bij u openen.

Geef die banken eens ongelijk. Door kantoren te sluiten, sparen ze zowel huur als personeel uit. Door zoveel mogelijk cliënten naar hun digitale loket te leiden, kunnen ze veel gerichter werken. Maar daar betalen we met z’n allen wel een hoge prijs voor: hoe kostenefficiënter banken werken, hoe meer mensen in de kou blijven staan. Niet alleen omdat er nog altijd heel wat Vlamingen zijn zonder computer(vaardigheden), maar ook omdat zo’n bankbediende in een plaatselijk kantoor veel meer deed (en doet) dan overschrijvingen in ontvangst nemen en cliënten aan bankbiljetten helpen. Jonge tieners die hun eerste zichtrekening openden, kregen al eens gratis advies of een regelrechte waarschuwing mee. Kwam een bejaarde man er samen met zijn buurman een grote som geld afhalen, dan werd discreet nagegaan of hij niet onder druk werd gezet. Daarnaast was de bankbediende doorgaans niet te beroerd om uitleg te geven bij een onbegrijpelijke factuur of te helpen bij het invullen van een belastingbrief. Een grote hulp was dat. Zeker voor bejaarden, cliënten met een beperking of gezinnen die het moeilijk hebben.

Mensen die met die hulp heel goed in staat waren om zelf hun financiën te beheren, worden nu vaak gedwongen om ze uit handen te geven. Omdat hun bankfiliaal is gesloten, omdat ze er maar twee halve dagen per week meer terechtkunnen of omdat de drempel om een afspraak te maken te hoog is. Dus laten ze hun bankzaken noodgedwongen over aan hun ouders, kinderen of andere familieleden die alles online regelen – precies zoals de banken het graag zien. Dat lijkt prima geregeld, maar in de praktijk is het heel ingrijpend om iemand anders je overschrijvingen en bankafschriften toe te vertrouwen. Om te beginnen blijft er dan niet veel van je privacy over. Wie je rekeningen beheert, ziet meteen waar je bent geweest, naar welke arts je gaat, of je incontinentieluiers laat leveren en dat je je kleinzoon om brommer cadeau hebt gedaan. Veel mensen weten na verloop van tijd amper nog hoeveel ze bezitten. Dat maakt hen niet alleen minder zelfredzaam, maar tast in veel gevallen ook hun waardigheid aan.

Iedereen pleit tegenwoordig voor een warme samenleving – zelfs de nieuwe Vlaamse regering. Al is het maar omdat er zo weinig geld is voor de hulp- en zorgverlening dat we met z’n allen onze verantwoordelijkheid moeten opnemen. Dus ook de banken, die in heikele tijden graag roepen hoe belangrijk ze wel niet voor de samenleving zijn. Nu we steeds meer van onze banken verlangen dat ze enige ethiek aan de dag leggen bij het uitkiezen van hun beleggingen, wordt het hoog tijd dat we ook meer sociale verantwoordelijkheid van hen eisen. Sociaal bankieren zou zelfs klanten kunnen lokken. Mij in elk geval. Toon me uw maatschappelijke betrokkenheid en ik kom een rekening bij u openen. Misschien zelfs twee.