Hersenarbeid: het nut van regelmatig dutten

© iStock

Dagdromen, dutten en verkleedpartijtjes: het lijken hobby’s voor lanterfanters, maar volgens de Amerikaanse psychiater Srini Pillay hebben we ze nodig om ons brein rustiger en scherper te maken. ‘We moeten af van de focuscultus.’

Dit stuk begint met een opdracht. Klik even op the invisible gorilla(de onzichtbare gorilla). U komt bij een filmpje terecht met basketspelers, in witte en zwarte kledij. Nu moet u tellen hoe vaak de witte spelers met de bal gooien. Als u goed gefocust kijkt, zult u op een resultaat van 15 worpen komen. Maar de kans is groot dat u iets cruciaals hebt gemist: er liep ook een zwarte gorilla voorbij. Dit experiment, dat aanvankelijk aan Harvard University werd uitgevoerd, is intussen wereldberoemd. Het resultaat is dan ook opvallend: de helft van de kijkers mist de gorilla, alsof hij onzichtbaar is. Daaruit besluiten de onderzoekers dat we heel veel rondom ons missen en dat niet eens beseffen. In zijn boek Minder focus, meer effect gebruikt de Amerikaanse psychiater Srini Pillay de onzichtbare gorilla om zijn punt duidelijk te maken: ‘Als je door je zo te focussen een gorilla over het hoofd ziet, wat zou je dan in het dagelijks leven allemaal wel niet kunnen missen?’

Hersenarbeid: het nut van regelmatig dutten
© Bart Schoofs

Pillay maakt zich al langer zorgen over het grote belang van focus in onze samenleving, vertelt hij via Skype. ‘Ik werk niet alleen als psychiater, maar ook als coach van managers. Zij werken vaak heel gefocust, maar zijn daarom niet altijd succesvol. Focus kan belangrijk zijn om bepaalde taken uit te voeren, maar het heeft ook veel nadelen. Je werkt met oogkleppen op, in een soort bubbel, waardoor je de concurrentie niet meer ziet. Bovendien zuigt die focus alle energie weg, waardoor er te weinig overblijft voor empathie. In een psychologisch onderzoek werd aan twee groepen testpersonen gevraagd om naar een video te kijken. De ene groep moest dat met intense focus doen, de andere niet. Achteraf kregen beide groepen een moreel dilemma voorgeschoteld, over een persoon in nood. De focusgroep gaf totaal niet meer om die persoon, omdat alle energie op was.’ Daarom pleit Pillay ervoor dat we leren af te wisselen tussen momenten van focus en ontfocus.

Vork, lepel of stokjes

Nu denkt u waarschijnlijk: ontfocussen doe ik wel tijdens mijn middagpauze, of wanneer ik slaap. Maar dat is volgens Pillay niet voldoende. ‘We moeten bewust ontfocussen. Dan leert ons brein niet alleen te ontspannen, maar worden we ook creatiever en complexer als mens. Ik vergelijk het graag met bestek. Focussen is zoals eten met een vork: je pikt duidelijke delen van je identiteit op. Daarmee word je een soort vleesgeworden Linkedin-profiel. Wanneer je ontfocust, eet je met een lepel: je schept een subtiele soep op met allemaal delen van jezelf. Maar je krijgt ook stokjes, om connecties te maken tussen je identiteiten. En ten slotte nog een merglepel (een heel fijn lepeltje om mergpijpen uit te peuteren, nvdr), waarmee je al je verborgen herinneringen kunt bovenhalen.’ De man houdt van metaforen, zoveel is duidelijk. Maar de vraag blijft: hoe doe je dat dan? Eén beproefde techniek is dagdromen, vertelt Pillay. ‘Maar dan wel “positief constructief dagdromen”. Als je zomaar onbewust wegglipt, helpt het je weinig vooruit. Het is belangrijk om dagdromen in te plannen in je agenda, het te combineren met een eenvoudige activiteit zoals breien of wandelen, en te beginnen met een leuk beeld. Jezelf op een parelwit strand, bijvoorbeeld.’

Een andere methode: rusten. Al heeft Pillay het niet over de powernap die we allemaal kennen. ‘Als je tien minuten dut, wordt je hoofd weer helder. Maar pas na anderhalf uur word je ook creatief.’ Nu nog de baas overtuigen. Al is die misschien wel te vinden voor Pillay’s laatste suggestie: psychologische verkleedpartijtjes. Ofwel: doen alsof je iemand anders bent, maar gelukkig zonder het kostuum. ‘Als je je inbeeldt dat je een excentrieke kunstenaar bent, word je vanzelf veel creatiever. Vraag de deelnemers van een brainstorm eens om zich voor te doen als William Shakespeare of Whitney Houston, en je zult versteld staan hoe creatief ze zijn.’

Hersenarbeid: het nut van regelmatig dutten
© Bart Schoofs

Pillay geeft toe dat al die tips nogal overdonderend kunnen zijn. Maar niet gevreesd: hij ontwikkelde er een app voor. ‘Die zoekt lege momenten in je agenda en plaatst er automatisch ontfocustechnieken in. Zo leer je een goed ritme te vinden tussen momenten van focus en ontfocus. Wie goed leert te ontfocussen, zal ook beter worden in focussen. Ik vergelijk het graag met een plant (focus) en de aarde (ontfocus). Alleen wanneer je de grond goed verzorgt en omspit, zal de plant floreren.’

Srini Pillay geeft op 19 september een lezing bij The School of Life in Antwerpen. Het boek Minder focus, meer effect verschijnt op 22 augustus bij uitgeverij Kosmos.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content