Live Herlees: afscheid van Wilfried Martens: 'Een groot politicus, een Vlaming, een Belg, een Europeaan'

En met het einde van de plechtigheid komt er ook een einde aan deze liveblog. Bedankt voor het volgen via Knack.be.

Na deze uitvaartplechtigheid gaat enkel de familie mee naar de begraafplaats.

Applaus bij de mensen als kist buiten gedragen wordt. pic.twitter.com/3c0fA5EZ9j

-- Simon Demeulemeester (@SDemeulemeester) October 19, 2013

Er is applaus van de vele honderden mensen op het Sint-Baafsplein.

We zagen een indrukwekkende staatsbegrafenis waarin met veel respect en waardigheid eer werd betuigd aan een groot staatsman, een Vlaming, een Belg en een Europeaan. De plechtigheid ging gepaard met veel eerbetoon maar ook met emotie toen de teksten van de kinderen van Wilfried Martens werden voorgelezen. 'Papa, we zullen je missen.'

Alles wordt in gereedheid gebracht om Wilfried Martens naar zijn laatste rustplaats te brengen.

Het vertrek van de vertegenwoordiger van de koning gaat gepaard met trompetgeschal. Ook dat is een onderdeel van de staatsbegrafenis en de militaire eer die daar bij hoort.

Wilfried Martens wordt begraven op de begraafplaats Campo Santo in Sint Amandsberg.

De vleugeladjudant van koning Filip vertrekt als eerste. Hij groet de familie, dan de bisschop en verlaat als eerste de kathedraal.

Na de val van de Berlijnse muur trok Wilfried Martens naar Oost-Europa om christen-democratische partijen op te richten en daar de basis te leggen voor de machtigste Europese fractie, de EVP.

Het is opvallend hoe de drieledigheid van Martens - Vlaming, Belg en Europeaan - als een rode draad door de staatsbegrafenis heen liep. Van bij de start van de plechtigheid uitgesproken door bisschop Van Looy kwam het thema terug in alle teksten en in de toespraken van vrijwel alle acht sprekers.

Het eigenlijke afscheid van Wilfried Martens gebeurt met wierook, gebeden en het spelen van het Europese volkslied, de Brabançonne en de Vlaamse leeuw.

In naam van de familie dankt Sabine De Bethune de acht sprekers.

Luctor et emergo. Hij nam onvermoeibaar altijd opnieuw het voortouw. Er is een volkse wijsheid die zegt dat niemand onvervangbaar is. Wilfried Martens is echt wel uniek. Ook door het enthousiasme en de warmte waarmee hij eens het ijs gebroken sprak over zijn engagement en alles wat hem nauw aan het hart lag. We zijn hier om onze herinneringen te delen aan deze unieke mens

Elk van ons is wie hij is door de ontmoetingen met de anderen. In de ogen en gezichten van u allen staat te lezen wie deze man echt was. Oprecht bekommerd, dienstbaar en loyaal.

We nemen afscheid van een groot voorbeeld

Hij heeft me altijd aangemoedigd tijdens de lange coalitievorming die meer dan 500 dagen duurde. Ik ben hem er nog altijd dankbaar voor.

Een echte staatsman drukt een stempel op de geschiedenis. Dat is wat Wilfried heeft gedaan. Ook al waren we van verschillende partijen, hij heeft me toch geïnspireerd. Wilfried incarneerde waarden die mij inspireren, zoals de waarde van het gegeven woord.

Alle sprekers worden onthaald op een warm applaus

We verliezen een grote christendemocraat en Europeaan. Ik persoonlijk verlies een vertrouwensman en echte politieke vriend.

Wilfried Martens was dat wat we ons van een Europese politicus voorstellen. Wilfried Martens was het levende voorbeeld van het Europese inzicht. Hij wilde mensen samenbrengen en verzoenen. Hij was voor de Europese christendemocraten een vader.

De tijd is gekomen waarin de zeilen worden gereefd en de touwen worden ingehaald. Merci Wilfried. Adieu.

Van het federale België was je de vader. Van het federale Europa was je de grondlegger

Ja, het leven kent idealen. Voor jou was dat: een federaal België in een federaal Europa. Zo eenvoudig was dat.

Beste Wilfried. Je had een briljant verstand dat steeds recht naar de kern van de zaken ging. Het leven heeft u veel ontnomen. Het leven heeft u veel beproefd. Je bent vertrokken naar het onbekend land waar je geliefde moeder op je wacht. Je streven allemaal het geluk na en de zin van het leven. Die zin vind je alleen in de liefde voor anderen.

Ik wl mijn dank uitspreken voor een echt groot staatsman van Vlaanderen, België en Europa. Wilfried we zullen je missen, Wilfried we bedanken je.

Ik wil hulde brengen aan Wilfried Martens. Hij had een diepe invloed op het Europese landschap en dat gedurende tientallen jaren.

Joseph Daul: We vieren het engagement van een groot Europeaan. Wilfried, je hebt de Europese grootheid verenigd in deze kahedraal.

'Ik ben fier dat ik meer dan 40 jaar aan je zijde mocht werken. Bedankt voor het vertrouwen,' zegt Jean-Luc Dehaene.

Je was een groots staatsman. We zullen je werk verder zetten. Vaarwel. Rust in vrede

'Consequent en met doorzettingsvermogen heeft Wilfried zijn jeugdidealen nagestreefd,' zegt Jean-Luc Dehaene.

Martens was even evident als de Belgische frank en koning Boudewijn

Laat ons trots zijn op wat Wilfried Martens betekende voor Vlaanderen, voor ons land, voor Europa.

Geen enkele partijvoorzitter heeft onze partij langer geleid dan hij. Geen enkele partijvoorzitter heeft onze partij grotere electorale successen bezorgd dan hij. In al zijn functies was zijn engagement totaal, zegt Wouter Beke

CD&V-voorzitter Wouter Beke neemt als eerste het woord

In de Gentse Sint-Baafskathedraal is de staatsbegrafenis van Wilfried Martens aan de gang. Tal van binnen- en buitenlandse prominenten wonen de plechtigheid bij.

Op en rond het Sint-Baafsplein volgden enkele honderden geïnteresseerden de plechtigheid op een groot scherm. Omdat het om een staatsbegrafenis gaat, werd de plechtigheid voorafgegaan door een militair eerbetoon. Zo speelde de muziekkapel van het leger voor de start van de kerkdienst onder meer de Brabançonne.

De plechtigheid wordt bijgewoond door een vertegenwoordiger (vleugeladjudant) van de koning. De koning zelf woont nooit staatsbegrafenissen bij.

In zijn welkomstwoord noemde bisschop Luc Van Looy Martens "een groot politicus, een Vlaming, een Belg, een Europeaan". Nadien las de bisschop ook enkele persoonlijke boodschappen van de drie kinderen en twee kleinkinderen van Martens voor. Zo verwees een van de kinderen naar de leuze van Martens, "luctor et emergo" ("ik worstel en ik kom boven").

Zanger Johan Verminnen zong vervolgens "Laat me nu toch niet alleen". Dat gebeurde op verzoek van weduwe Miet Smet.

Later tijdens de uitvaartdienst nemen achtereenvolgens CD&V-voorzitter Wouter Beke, oud-premier Jean-Luc Dehaene, interim-EVP-voorzitter Joseph Daul, Europees Commissievoorzitter José Manuel Barroso, Europees president Herman Van Rompuy, Duits bondskanselier Angela Merkel, premier Elio Di Rupo en ex-premier Yves Leterme het woord.

Ook de communie neemt lange tijd in beslag door het grote aantal aanwezigen.

Socialisten & liberalen komen tijdens offerande #martens niet à kruisbeeld. Christen-democraten wel (behalve Leterme) pic.twitter.com/wE2gwn0NkR

-- Lesley Demuynck (@lesleydemuynck) October 19, 2013

Op het bidprentje staat een tekst van Miet Smet, de weduwe van Wilfried Martens. Miet Smet blikt 'met oneindige dankbaarheid' terug op het 'veel te korte huwelijk'.

Terwijl de voorgangers in het begin van de plechtigheid af en toe Frans en Engels spraken, verloopt de rest van de staatsbegrafenis nu toch exclusief in het Nederlands. Het lijkt erop dat de woorden in de andere talen vooral bedoeld waren als een vorm van beleefdheid voor de anderstaligen in ons land en de buitenlandse gasten. Dat wordt niet doorgetrokken in de hele ceremonie.

Mensen verdringen elkaar voor een doodsprentje

Het laatste interview met Wilfried Martens: 'Mensen denken dat ik een koude vis ben.

Schoenaerts heeft filmopnames in Engeland onderbroken om naar de begrafenis van Wilfried Martens te komen. Zijn vriendin is meter van één van de kinderen van Wilfried Martens.

Bisschop Van Looy bracht het kruis tot bij de adjudant van de koning. De offerande begint bij de familie van Wilfried Martens en de genodigden die op de eerste rij zitten. Omwille van het grote aantal aanwezigen, zal de offerande lange tijd in beslag nemen.

Erbarme dich ,Mein Gott, Um meiner Zähren willen Schaue hier, Herz und Auge weint vor dir Bitterlich.

Heb medelijden, Mijn God, Omwille van mijn tranen. Zie toch, Hart en ogen wenen Bitter om U

Tijdens de offerande wordt een aria uit de Mattheuspassie van Johan Sebastian Bach gezongen

De kinderen van Wilfried Martens hebben meegewerkt aan de homilie die de bisschop voorleest. 'We gaan u missen papa.' Dochter Sarah schrijft: 'Wees gerust papa, we gaan goed zorgen voor Simon. We hebben van u geleerd om door te zetten.'

Ge weet toch dat de mens geschapen is om naar zijn schepper terug te gaan?

Als gelovige gemeenschap bidden we tot god en leven mee met de droefenis van de familie.

De geest van God leidt ons om tot inzicht te groeien in het mysterie van leven en dood.

De zorg om vrede te brengen bij mensen en volkeren lezen we op elke baldzijde van de biografie van Wilfried Martens. Zijn geloof is daar zeker niet vreemd aan geweest.

Om een geliefkoosd beeld van hemzelf te gebruiken: hij is als het ware al fietsend door het leven gegaan. met voor en tegenwind. Maar hij moest altijd kunnen rekenen op zijn ploegmaats.

Wilfried, je bent plots heengegaan. Geruisloos bijna, maar zeer bewust dat je naar je vader terug zou gaan.

Opvallende delegatie op het Sint-Baafsplein: een grote groep vertegenwoordigers van de Vietnamese gemeenschap. 'We zijn hier om een groot politicus te eren. Als premier heeft Wilfried Martens belangrijke politieke beslissingen genomen die leiden tot de opvang van Vietnamese vluchtelingen. Hij was een groot staatsman die we zeer erkentelijke zijn. We zullen hem en wat hij gedaan heeft, nooit vergeten.'

Eerste lezing wordt voorgedragen door een broer van Wilfried Martens. Het is een tekst van de profeet Jesaja.

André en Magda zijn dorpsgenoten van Wilfried Martens in Slijdinge. 'Martens kende veel mensen. Hij ging vele huizen binnen tijdens verkiezingscampagnes. Hij heeft veel tegenstand gehad, maar het mag ook eens gezegd dat hij in tegenstelling tot anderen nooit zijn zakken heeft gevuld. Hij is altijd hard blijven werken voor de mensen.'

'Hartelijk welkom aan u allemaal op deze afscheidsviering van een groot politius, een Vlaming, een Belg, een Europeaan. Eerst en vooral verwelkom ik de familie, hier verzameld in verdriet.' Zo opent bisschop Van Looy de ceremonie in het Nederlands, het Frans en het Engels, wat het internationale karakter van de viering aangeeft. 'Mag ik nu vragen aan de kinderen om het licht van de hoop op de verrijzenis aan te steken rondom de overledene?'

Terwijl het koor zingt in de Sint-Baafskathedraal verlaten de militairen buiten het plein

De vleugeladjudant van koning Filip komt toe. Hij groet Miet Smet, de weduwe van Wilfried Martens en Luc Van Looy, de Gentse bisschop die de plechtigheid leidt.

Het is erg om te zeggen van een begrafenis; maar die van Martens is prachtig om te aanschouwen. #mooieceremonie #canvastv

-- Xavier (@ksavje) October 19, 2013

Het lichaam van Martens wordt voor het altaar neergezet. Op het gezicht van tal van aanwezigen staat het verdriet te lezen.

Zes dragers brengen de kist op hun schouders de kathedraal binnen. Het lichaam van Martens wordt met militaire eer begroet.

Er wordt een treurige versie van de Brabançonne ingezet. Die welt dan aan tot een strijdbare versie.

Klokken luiden, camera's klikken, honderden mensen zwijgen.

Aardig wat mensen op het Sint Baafsplein in Gent voor staatbegrafenis Wilfried Martens. pic.twitter.com/Qoc3tUtrBV

-- Simon Demeulemeester (@SDemeulemeester) October 19, 2013

De plechtigheid wordt geleid door de Gentse bisschop Luc Van Looy samen met de Brugse bisschop Jozef De Ketel. De voorgangers lopen door de kathedraal naar de kist die ze zullen besprenkelen voor ze naar binnen wordt gedragen.

De familie van Wilfried Martens en de voornaamste binnen- en buitenlandse genodigden, onder meer premier Elio Di Rupo, Vlaams minister-president Kris Peeters, Europees Commissievoorzitter José Manuel Barroso en Duits bondskanselier Angela Merkel, hebben intussen plaatsgenomen in de kathedraal.

Op het Sint-Baafsplein staan nu honderden mensen. Er is ook een delegatie van KVHV, de studentenclub waar Wilfried Martens in Leuven lid van was.

Omdat het om een staatsbegrafenis gaat, was er voor de plechtigheid een militair eerbetoon aan de overleden minister van Staat. De eredienst zelf wordt bijgewoond door een vertegenwoordiger van het koninklijk hof. Het publiek kan de plechtigheid volgen op een groot scherm op het Sint-Baafsplein.

Ook de Belgische eerste minister is aangekomen

'Deze opkomst toont aan wat Wilfried Martens betekend heeft. Dit is een mooi afscheid,' zegt CD&V-voorzitter Wouter Beke.

Miet Smet en de kinderen van Wilfried Martens zitten vooraan in de kathedraal

De uitvaart van Wilfried Martens staat in het teken van zijn diep christelijk geloof.

De Duitse bondskanselier Angela Merkel komt toe met een grote delegatie. Merkel had niet alleen een professioneel belangrijke relatie met Martens, ze kon ook persoonlijk heel goed met hem opschieten.

Komen toe: Yves Leterme, Europees commissaris José Manuel Barroso, Stefaan Declerck, Ivo Belet, Daniël Termont, Karl Heinz Lamberts, Rudi Vervoort

Militairen staan in het gelid.

Lees ook de terugblik van Knack op 12 jaar Wilfried Martens als premier.

Op goed een half uur voor het begin van de mis, komt de militaire parade met fanfare toe

Er staat al aardig wat volk verzameld. Ook Etienne Davignon is toegekomen

De eerste politici zijn toegekomen in de Sint-Baafskathedraal. Aanwezig zijn onder meer: Joseph Daul, de Franse opvolger van Martens aan het hoofd van de EVP, Louis Michel, Hendrik Bogaert, Jan Peumans, Jean-Luc Dehaene, Janez Jansa voormalig premier Slovenië, Boyko Borisso voormalig premier Bulgarije, Willy Claes, Kris Peeters, Jo Vandeurzen, Hilde Crevits, Geert Bourgeois, Monica de Coninck, Tony van Parys, Servais Verherstraeten

Om 11 uur start in de Sint-Baafskathedraal in Gent de staatsbegrafenis van oud-premier Wilfried Martens. Naast de familie en vrienden van Martens zullen honderden binnen- en buitenlandse genodigden de uitvaart van de negenvoudige oud-premier bijwonen. Onder hen een hele reeks Europese staats- en regeringsleiders.

Oud-premier en minister van staat Wilfried Martens overleed op 9 oktober 2013 op 77-jarige leeftijd. Martens leidde tussen 1979 en 1992 negen Belgische regeringen en bouwde daarna een Europese carrière uit met het langdurig voorzitterschap van de Europese Volkspartij (EVP) als bekroning.

Martens krijgt een staatsbegrafenis. Dat betekent onder meer dat het gaat om een uitvaart met militaire eer en dat de plechtigheid zelf wordt bijgewoond door een vertegenwoordiger van het koninklijk hof. Verschillende binnen- en buitenlandse hoogwaardigheidsbekleders zijn uitgenodigd voor de plechtigheid.

Onder hen onder meer premier Elio Di Rupo, Vlaams minister-president Kris Peeters, Brussels minister-president Rudi Vervoort en de minister-president van de Duitstalige gemeenschap, Karl-Heinz Lambertz. Uit Europese hoek zijn onder meer Europees Commissievoorzitter José Manuel Barroso, Europees president Herman Van Rompuy, Duits bondskanselier Angela Merkel, de Luxemburgse premier Jean-Claude Juncker en de premiers en presidenten van onder meer Hongarije, Roemenië, Bulgarije en Moldavië uitgenodigd.

Verschillende van die binnen- en buitenlandse toppolitici zullen het woord nemen tijdens de plechtigheid. Zo zal onder meer Duits bondskanselier Merkel een toespraak houden. Naast Merkel gaat het om Barroso, Herman Van Rompuy, interimvoorzitter van de EVP Joseph Daul, premier Elio Di Rupo, CD&V-voorzitter Wouter Beke en de voormalige premiers Jean-Luc Dehaene en Yves Leterme.

De plechtigheid wordt geleid door Oost-Vlaams bisschop Luc Van Looy. Zanger Johan Verminnen zal tijdens de begrafenis zijn lied "Laat me nu toch niet alleen" zingen, op verzoek van weduwe Miet Smet.

Dit is een lijstje van staatshoofden en politieke leiders die hun aanwezigheid op de begrafenis vooraf bevestigd hebben:

Elio di Rupo, Premier van België

Kris Peeters, Minister-President van Vlaanderen

Rudy Vervoort, Minister-President van Brussel

Karl-Heinz Lambertz, Minister-President van het Duitstalig gewest

Herman Van Rompuy, President van de Europese Raad

José Manuel Barroso, President van de Europese Commission

Angela Merkel, Bondskanselier van Duitsland

Jean-Claude Juncker, Eerste minister van Luxemburg

Viktor Orbán, Eerste minister van Hongarije

Valdis Dombrovskis, Eerste minister van Letland

Traian B?sescu, President van Roemenië

Rosen Plevneliev, President van Bulgarije

Mikheil Saakashvili, President van Georgië

Serzh Sargsyan, President van Armenië

Iurie Leanc?, Eerste minister van Moldavië

Welkom bij de liveblog van Knack.be over het afscheid van Wilfried Martens. Ons land betoont eer aan de voormalige premier met een staatsbegrafenis in de Sint-Baafskathedraal in Gent. Door Simon Demeulemeester en Eddy Eerdekens