Hendrik Vuye bij de Ronsese indignados: ‘Ronse was altijd de facto tweetalig’

Professor Hendrik Vuye sprak op uitnodiging van N-VA Ronse voor het eerst in zijn geboortestad. Over het Vlinderakkoord en hoe Ronse van haar faciliteiten afraakt: ‘Niet’.

Professor Hendrik Vuye mag dan vooral gekend zijn als professor aan de Naamse universiteit, hij is een geboren Ronsenaar. Een stad aan de taalgrens. Een Vlaamse stad, met faciliteiten voor Franstaligen. Een veelgevraagd spreker, professor Vuye, en toch kwam hij nu pas voor het eerst zijn expertise delen in geboortestad Ronse.

“Christus was ook niet welkom in Nazareth”, merkt Paul Carteus, voorzitter van N-VA Ronse, grinnikend op.

In Ronse was Vuye meer dan welkom. Een kleine honderd mensen dromden samen op de gespreksavond van het jonge N-VA Ronse. Met een nochtans sterk communautair beladen erfenis, vooral de faciliteiten hebben een grote impact, heeft N-VA nooit potten gebroken in Ronse. Het Vlaams Blok en later Vlaams Belang wel, dat bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2000 verraste met 20 procent. In 2004 was dat zelfs bijna 30 procent bij de Vlaamse verkiezingen. Maar dat was minder aan de Vlaams-nationalistische agenda gelegen dan aan de populariteit van de plaatselijke sterke man, dokter Erik Tack, en aan diens kapitalisatie van het migrantenthema – een prangend debat in Ronse. Ook wel ‘petit Bruxelles’, volgens Ronsenaars met gevoel voor humor.

Hertekening politiek landschap

Op 14 oktober kan daar verandering in komen, nu N-VA voor het eerst met een eigen lijst opkomt. Althans, dat denkt N-VA Ronse. Het partijpolitieke landschap daverde immers stevig door twee hertekeningen. Groen, nu nog in kartel met SP.A en zo medebestuurder, besloot genoegen te nemen met de laatste plaatsen op de CD&V-lijst van burgemeester Luc Dupont. Groen-voorzitter Wouter Stockman noemde de SP.A in Ronse te weinig progressief en zag meer inhoudelijke kansen bij CD&V.

“Een puur electorale en mathematische logica,” analyseert N-VA. “Bij de laatste verkiezingen scheelde het amper twee stemmen tussen SP.A en CD&V. CD&V denkt dat 1 + 1 simpelweg gelijk is aan 2 en dat het de 400 stemmen van Groen op zak heeft.”

Voor een tweede hertekening zorgde het erg verdeelde liberale kamp. Open VLD, dat aan bijna terminale bloedarmoede lijdt, komt opnieuw samen op met het afgescheurde GBIC (Gemeentebelangen-Intérêts Communaux) van kopman en ex-Open VLD’er Rudi Boudringhien. Bij N-VA zijn ze niet onder de indruk: “Dit is niet meer dan een persoonlijk succesje dat Alexander De Croo nodig had.”

Hoe dan ook is het politieke klimaat in Ronse hoogst onvoorspelbaar. “De pure wiskunde-oefening van CD&V en Groen, de liberale hereniging en de nieuwe N-VA: het is echt moeilijk voorspellen wat er op 14 oktober uit de stembus komt”, aldus Vandevelde.

‘Wij zijn de Ronsese indignado’s’

“Maar we kunnen sowieso rekenen op de Bart De Wever-bonus, ” weet Wim Vandevelde, de persverantwoordelijk. “En er is een enorme ‘fond’ bezorgde Ronsenaars, die snakken naar een positief project om eindelijk de zaken aan te pakken in Ronse.” Vandevelde noemt afrekenen met de machtsstructuren, lees: socialistisch cliëntelisme en christendemocratische machtsspelletjes, in Ronse een belangrijke drijfveer.

“Wij zijn echt de partij van de verandering. Noem ons gerust de Ronsese verontwaardigden. Wij hebben allemaal Stephane Hessel gelezen: ‘Indignez-vous’ (‘Neem het niet!’) én ‘Engagez-vous’ (‘Engageer je!’). En dus roepen wij de Ronsenaars die achter een muurtje zitten te loeren op om zich, zonder verzuurd ongenoegen, te engageren.” Dat verzuurd ongenoegen, een oud zeer in Ronse, daar wil de plaatselijke N-VA zich nadrukkelijk van afkeren, klinkt het beslist.

V- en F-verhaal

Er is wel wat ongenoegen in Ronse, zo blijkt uit het publiek dat geboeid naar professor Vuye’s uiteenzetting luistert. Maar niet enkel over Ronse. Professor Vuye structureerde zijn lezing (‘De vergrendelde democratie’) duidelijk rond twee verhalen: het V-verhaal en het F-verhaal – zijn verkiezing tot beste professor bleek meer dan een symbolisch verzet tegen de uizending van de RTBF. Op die manier kregen de toehoorders telkens de Franstalige en de Vlaamse lezingen en interpretaties van de opeenvolgende staatshervormingen.

Hoe meer F-verhalen de professor fileerde, hoe luider het gezucht en gemompel in de zaal. “Typisch Belgisch, hé”. Instemmend gemompel als professor Vuye het veel geroemde Belgische consensusmodel afdoet als conflictmodel, “getuige daarvan de opeenvolging van staatshervormingen.” Ook de lachers worden verwend, als Vuye de draak steekt met grondwettelijk kunst – en vliegwerk.

“Voor rechtstreeks verkozenen in de Brusselse Rand geldt het ‘onweerlegbaar vermoeden de taal van het taalgebied te kennen’. Wat betekent dat van een Franstalige die rechtstreeks verkozen raakt in Linkebeek, vermoed wordt dat hij Nederlands kan. Dat schept mogelijkheden, bijvoorbeeld om het tekort aan verplegend personeel op te lossen. We kunnen gewoon in de Grondwet inschrijven dat voor elke burger het onweerlegbaar vermoeden bestaat dat hij of zij een diploma verpleegkunde heeft.”

‘Er klopt iets niet in Ronse’

Vuye mag dan als adviseur van N-VA een thuismatch spelen, hij blijft genuanceerd en door ook te wijzen op de Vlaamse inconsistenties en verantwoordelijkheden houdt hij het publiek wakker. Het steeds verstevigen van de positie van de Franstaligen in België, bijvoorbeeld, schuift hij vaak in de schoenen van de Vlamingen. Of hij zet vraagtekens bij de democratische legitimiteit van de oververtegenwoordigde Vlaming in Brussel, die “erg goed bediend is”.

Na het gesmaakte college van professor Vuye volgde een geanimeerde vragenronde. Maar daarop was het wachten tot het nieuwe N-VA-bestuur voorgesteld werd. Strijdbare taal, “Er klopt iets niet in Ronse”, en hooggespannen verwachtingen. Een erg jong bestuurslid, David Vandekerkhove, die de kaart van de jeugd trekt en geboren Ronsenaar Frederik Vandenbossche die zijn tweede thuisstad Gent bewust verliet om in Ronse mee te werken aan ‘de kracht van de verandering’. Verder oer-Ronsenaars als Lieven Dhaeze, Wim Vandevelde en Paul Carteus en ‘nieuwe Ronsenaar’ Tijl Rommelare’. Met Nils Deschrijver kan N-VA Ronse tenslotte uitpakken met iemand dicht bij UNIZO, Voka- en JCI.

‘Professor, voor pacificatie moet ge met twee zijn’

De vragenronde kwam naar goede gewoonte traag op gang. De nota-De Wever komt aan bod, en “de bocht van de CD&V”. Een gevoelige snaar, ook hier. Als professor Vuye voorzichtig (“Ik weet dat niet precies”), ‘Arco’ laat vallen, is het hek van de dam. Misprijzend gegnuif in de zaal. “En het Koningshuis, wat hebben die daar mee te maken?” vraagt iemand, bovengemiddeld geagiteerd. Een insinuatie die al enkel keren half luidop gevallen was.
“Ik heb daar geen kennissen (gelach), maar stel me wel vragen bij de democratische legitimiteit van dat instituut.”

De Franstalige houding wordt ook door de Ronsese N-VA-aanhang op de korrel genomen, aangevoerd door een soms scherpe Vuye (“Franstaligen zijn niet voor het personaliteitsbeginsel, maar voor het territorialiteitsbeginsel. Tenminste, zolang het hun territorium is.”) Een man uit het publiek: “Professor, ik hoor u spreken over pacificatie. Maar daarvoor moet ge met twee zijn”.

Béatrice Delvaux: slecht voor de gezondheid

En dan komt natuurlijk ook de mediastorm aan bod. Hoe voelde de professor zich daarbij? “Je schrikt enorm. Ik zal dat nooit vergeten. Net voor de heisa uitbrak, kreeg ik telefoon van een politicus die mij waarschuwde dat er iets in de lucht hing. Even later hing mijn rector aan de lijn.” Vuye had vragen verwacht en dus bracht hij e-mails mee van de studenten die in de RTBF-reportage aan het woord kwamen. “Niet wat in de reportage gezegd werd, was erg. Wel de suggestieve vragen en de aanpak van de RTBF.” Die, zoals een student aan Vuye schreef, vooringenomen was. “Als de RTBF dat normale journalistiek noemt, dan stel ik mij daar ernstig vragen bij.” (En hij niet alleen, ook het publiek: “Humo!” en “Die journalisten…”, viel op te tekenen.)

“Ik ben 50 geworden en moet op mijn gezondheid beginnen letten: dus lees ik niet meer wat Béatrice Delvaux van Le Soir over mij schrijft. Dat is slecht voor de gezondheid.” Luid applaus, waarin nog net te horen valt: “Àlles wat Delvaux schrijft…”

‘Terug naar de faciliteiten: hoe raken we daarvan af?’

Een nestor op de eerste rij houdt de applaudisserende menigte bij de les: “Even terug naar de faciliteiten: hoe raken we daarvan af?” Nog voor Vuye kan antwoorden schreeuwt iemand “Vlaanderen onafhankelijk!” op de laatste rij. Dat enthousiasme bekoelt Vuye met een droog “heel moeilijk. Zelfs niet. Die faciliteiten zijn op zich het probleem niet, wel het imago dat een stad ophangt. Het Ronse van mijn jeugd was steeds de facto tweetalig, het stuurde documenten altijd in beide talen. Die houding is moeilijk te kenteren. Maar dat betekent niet dat Ronse moet stilzitten, dat is het stomste dat je kan doen.”

Dat is N-VA Ronse ook helemaal niet van plan, besluit voorzitter Carteus. “Wij zullen niet zitten wachten op de rest. Wij gaan vechten om in te kunnen breken in het bestuur. We zijn in de winning mood en daarom: begeef u naar de bar, we geven nog een Ronsje”

Simon Demeulemeester