Hans Rieder zelf gewraakt: ‘Pure Kafka’

Procedurepleiter Hans Rieder, wiens handelsmerk het is om rechters te wraken, is nu zelf gewraakt als plaatsvervangend rechter. Volgens collega’s is dit een treffende illustratie van de absurditeit van het systeem van plaatsvervangende rechters.

Het systeem waarin advocaten optreden als plaatsvervangende rechters in rechtbanken waar ze zelf in andere zaken pleiten, en waarbij ze kunnen oordelen over collega’s, is dringend aan hervorming toe. Dat zeggen verschillende advocaten, gevraagd naar een reactie op het wrakingsverzoek tegen Hans Rieder. Ook de Hoge Raad voor de Justitie en de Orde van Vlaamse Balies verzetten zich tegen een structureel gebruik van advocaten als plaatsvervangende rechters.

Hans Rieder werd gewraakt door Thomas Gillis in een zaak voor het Gentse hof van beroep. Rieder is er benoemd als plaatsvervangend raadsheer, die zetelt als bijvoorbeeld een rechter ziek of afwezig is. Plaatsvervangende rechters, veelal advocaten met ervaring, worden ingezet om de gerechtelijke achterstand tegen te gaan.

Hoge graad van vijandschap

Gillis stelt dat Rieder niet onpartijdig kan oordelen over zijn cliënt omdat er een “hoge graad van vijandschap” is tussen beide advocaten na een proces voor het hof van assisen in Gent.

Rieder trekt zich niet vrijwillig terug. Hij moet nu reageren op een verzoekschrift van de verdediging, waarna het Hof van Cassatie vermoedelijk zal moeten beslissen of hij vervangen moet worden.

Advocaat Thomas Gillis verdedigt voor het hof van beroep een 30-jarige man uit Ganshoren, die beschuldigd wordt van diefstallen in de regio Kortrijk.

‘Spuwen op het graf van Ruzhka’

In mei vorig jaar diende Rieder een wrakingsverzoek in tegen voorzitter Henri Heimans tijdens het assisenproces in Gent tegen Sergey Ignatov, een Bulgaar die beschuldigd werd van moord op zijn ex-vriendin Ruzhka Ilieva. Advocaat Thomas Gillis trad toen op voor de nabestaanden van Ruzhka Ilieva en noemde het wrakingsverzoek, dat afgewezen werd door het Hof van Cassatie, “spuwen op het graf van Ruzhka”.

Gillis voerde aan dat Rieder niet onpartijdig kan oordelen over zijn cliënt en vroeg dat hij zich terugtrok. Hans Rieder besliste om zich niet onmiddellijk terug te trekken, zodat de verdediging een verzoekschrift indiende om hem te wraken.

Kasteelmoord

Rieder heeft nu twee dagen de tijd om te reageren op het wrakingsverzoek. Als hij weigert zich van de zaak te onthouden, moet het Hof van Cassatie uitspraak doen of hij vervangen moet worden. Het Hof heeft de zaak uitgesteld tot 1 april.

Rieder, een van de meest gereputeerde advocaten aan de Gentse balie, wordt door critici gezien als het archetype van de procedurepleiter. Hij liet herhaaldelijk rechters wraken omdat ze partijdig zouden zijn. Zo diende hij begin maart nog een wrakingsverzoek in tegen de voorzitter van de kamer van inbeschuldigingstelling, die moest oordelen over zijn cliënt Pierre Serry in de zaak van de kasteelmoord. De voorzitter werd uiteindelijk niet gewraakt.

‘Pure Kafka’

Naar aanleiding van dit voorval zetten verschillende advocaten, die niet met naam genoemd willen worden, zich af tegen het huidige systeem van plaatsvervangende rechters. “Het is pure Kafka”, zegt een ervaren strafpleiter. Volgens een andere advocaat laat de aanpak toe “dat plaatsvervangende rechters wraak kunnen nemen op hun confraters (collega-advocaten) voor vroegere conflicten”.

De Hoge Raad voor de Justitie pleitte in oktober in een advies over de plaatsvervangende rechters andermaal voor een hervorming. “Het beroep doen op plaatsvervangende rechters zou beperkt moeten worden tot het opvangen van korte, punctuele afwezigheden. Binnen een beroepsorganisatie brengt het structureel optreden van de advocaten als plaatsvervangende rechter of raadsheer, zoals dat nu het geval is in de rechtbanken van eerste aanleg en de hoven van beroep, problemen met zich mee en houdt dit grote risico’s in.

Schijn van partijdigheid

Ook moet worden gewezen op het probleem van de schijn van partijdigheid van een plaatsvervangende rechter of raadsheer, die de ene dag als advocaat een echtscheiding pleit voor een burgerlijke kamer, en de volgende dag in diezelfde kamer zitting neemt”, aldus de Hoge Raad.

De Orde van Vlaamse Balies (OVB) vroeg in 2006 al een aanpassing van de rol van advocaat als plaatsvervangend rechter, en blijft vasthouden aan dat standpunt. “Om de gerechtelijke achterstand op te lossen, moet de overheid geen beroep doen op de advocaat als plaatsvervanger, maar het magistratenkorps uitbreiden”, zegt de OVB.

“Tot slot is de algemene vergadering van de OVB van mening dat de advocaat benoemd tot plaatsvervangend rechter nooit kan zetelen in het gerechtelijk kanton waar hij doorgaans pleit.” (Belga/EE)