‘De sector van goede doelen wint aan geloofwaardigheid als goede doelen durven te zeggen dat ze al genoeg geld hebben gekregen voor een bepaald probleem’, schrijft Stijn Bruers van Effectief Altruïsme België na de onthullingen over de geldstromen bij Poverello. ‘Dit voorval is slecht voor het imago van de sector. Vandaar het belang om nogmaals te benadrukken: de meeste goede doelen deugen.’
Het lijkt een jaarlijkse traditie: wanpraktijken die aan het licht komen bij goede doelen. Dit keer is het de beurt aan Poverello, een van de grootste organisaties voor daklozen. Volgens journalisten van Knack, Le Vif en RTBF zit Poverello op een berg geld van meer dan 10 miljoen euro. Poverello lijkt terug te vervallen naar de hypocrisie die we eeuwenlang gezien hebben bij de katholieke kerk: opkomen voor de armen maar ondertussen zelf wel veel rijkdom vergaren. Dit voorval van Poverello is slecht voor het imago van de sector van goede doelen. Vandaar het belang om nogmaals te benadrukken: de meeste goede doelen deugen.
Het opbouwen van een vermogen hoeft niet altijd slecht te zijn voor een goed doel. Bij een economische crisis is er meer dakloosheid en geven donateurs minder geld aan daklozenorganisaties. Een daklozenorganisatie kan dan uit voorzorg geld opzij zetten om effectiever te zijn wanneer er nog eens een economische crisis uitbreekt. Een goed doel kan ook besluiten om geld te sparen, in de tussentijd onderzoek doen naar effectievere projecten, om dan later het extra gespaarde geld te kunnen besteden aan die gevonden effectievere projecten.
Wat is dan het probleem bij Poverello? De gebrekkige transparantie. Organisaties die een groot vermogen opbouwen, zouden daarover transparant moeten communiceren, met een duidelijk beleidsplan. Dan is het voor donateurs duidelijk waar en wanneer het gespaarde geld zal worden ingezet. Poverello onderschat het belang van dergelijke transparantie.
Maar er is een structureler probleem bij goede doelen: sommige goede doelen krijgen meer geld dan wat ze effectief kunnen benutten. Andere goede doelen zijn sterker verwaarloosd en hebben nog veel ruimte voor extra financiering. Die verwaarloosde goede doelen zijn beter in staat om een extra gedoneerde euro om te zetten in bijvoorbeeld een extra gered leven. Het is belangrijk dat goede doelen duidelijk communiceren over hoeveel ruimte voor financiering ze hebben. Een sterk voorbeeld hiervan is de tsunami in Japan tien jaar geleden. Door de media-aandacht kregen noodhulporganisaties plots heel veel donaties voor de getroffen kuststreken in Japan. Het siert organisaties zoals Artsen Zonder Grenzen dat ze toen aan hun donateurs de boodschap gaven dat ze eigenlijk al wel genoeg geld hebben gekregen voor de slachtoffers in Japan. Extra donaties zouden er niet meer nuttig besteed kunnen worden. Die hulporganisaties vroegen hun donateurs of ze het geld dat ze voor de heropbouw in Japan kregen, mochten gebruiken voor andere projecten elders in de wereld. De sector van goede doelen wint aan geloofwaardigheid als goede doelen durven te zeggen dat ze al genoeg geld hebben gekregen voor een bepaald probleem.
Het Effectief Altruïsme is een internationale beweging die onderzoek doet naar de effectiefste goede doelen. Als vuistregel geldt bijvoorbeeld: des te groter een probleem is, des te meer dat probleem oplosbaar is, en des te sterker het verwaarloosd is, des te kosteneffectiever is het goede doel dat dat probleem aanpakt. Sommige verwaarloosde goede doelen focussen zich op grote problemen die haalbare oplossingen hebben. En die goede doelen kunnen met eenzelfde euro al gauw tien of zelfs honderd keer meer goeds realiseren.
Voor een donateur is het niet altijd duidelijk welke goede doelen het effectiefst zijn. Omdat een kleine minderheid van goede doelen veel effectiever is dan de grote meerderheid, is die kennis van effectiviteit heel belangrijk. De mate waarin het probleem verwaarloosd is, speelt daarbij een grote rol. Een mooi voorbeeld is de effectief altruïstische organisatie GiveWell, die elk jaar haar topaanbevelingen geeft van effectiefste goede doelen. Het gebeurde dat een van die aanbevolen goede doelen, de Against Malaria Foundation, een paar jaar geleden plots heel veel geld kreeg van rijke filantropen. Omdat dat goede doel niet snel in capaciteit kon uitbreiden, kon het dus niet snel meer een extra gedoneerde euro omzetten in een positief resultaat. Ze brachten hiervan GiveWell op de hoogte, en daarom werd dat goede doel door GiveWell een tijdje geschrapt van haar lijst van topaanbevelingen. Ondertussen heeft die organisatie haar werking wel kunnen uitbreiden naar andere arme landen, hebben ze terug ruimte voor extra donaties, en staan ze terug in de lijst van topaanbevelingen. Dit alles was enkel mogelijk door de hoge mate van transparantie van die organisaties. In het voorbeeld van GiveWell kunnen we vermoeden dat er dankzij dergelijke transparantie al wel duizenden kinderlevens extra zijn gered.
Ben je nog op zoek naar een goed doel voor een eindejaarsgift: op de website van Effectief Altruïsme België vind je een overzicht van de effectiefste fiscaal aftrekbare goede doelen.
Stijn Bruers is wetenschappelijk medewerker economie aan de KULeuven en voorzitter van Effectief Altruïsme België
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier