Wat is de zin van een lange gevangenisstraf als er geen geld is voor een aangepaste therapie? Volgens criminologe Sonja Snacken is de vraag stellen ze ook beantwoorden.
Het lijkt een paradox. Steeds meer gevangenen in de Belgische gevangenissen blijven liever tot het einde van hun straf in de cel dan voorwaardelijk vrij te komen. De logische verklaring is dat het tegenwoordig zo moeilijk is om voorwaardelijk vrij te komen, dat het uiteindelijk nauwelijks nog zin heeft.
Toch wil minister van Justitie Annemie Turtelboom de wet nog strenger maken. ‘De wet op de voorwaardelijke invrijheidsstelling is een goedkoop stuk speelgoed geworden,’ meent criminologe Sonja Snacken (VUB). ‘Jarenlang is er voor gepleit om de beslissing daarover in handen te geven van strafuitvoeringsrechtbanken. De politiek wilde van die hete aardappel af, nadat toenmalig minister Melchior Wathelet problemen kreeg omdat hij Marc Dutroux ooit voorwaardelijk vrij liet, voor hij begon met meisjes te ontvoeren. Nu willen ze de klok terugdraaien omdat die rechtbank, in al haar onafhankelijkheid, besliste om Michelle Martin naar een klooster te laten vertrekken. Terwijl de praktijk leert dat die rechtbanken streng optreden en steeds minder voorwaardelijke invrijheidsstellingen toekennen. Dat is pure symboolwetgeving.’
Maar het resultaat is opnieuw dat meer mensen in de Belgische gevangenissen zitten. Snacken betreurt daarom dat rechters niet meer gebruik maken van alternatieve straffen. ‘Er zijn alternatieven, zoals autonome werkstraffen en geldboeten die aan de draagkracht kunnen worden aangepast. Een enkelband is ook echt geen vorm van straffeloosheid.’
Maar ook in de uitvoering van alternatieve straffen bestaan lange wachtlijsten. ‘Justitie wil almaar meer gevangenissen bouwen, maar de justitiehuizen hebben niet genoeg mensen om de alternatieven te controleren. Er zijn, bijvoorbeeld, niet genoeg gespecialiseerde centra die een behandeling aanbieden voor seksuele delinquenten. Die mensen zitten dan maar in de cel zonder therapie en ze komen buiten zonder behandeling, wat uiteraard niet de bedoeling was. We hopen dat ze beter worden door ze een tijd op te sluiten, maar dat is toch behoorlijk naïef.’
‘Mensen vinden dat gedetineerden zolang mogelijk moeten worden opgesloten, maar ze willen er geen geld voor uittrekken. De gevangenis: dat is wij versus zij. Wij zijn de goeden en de slechten zitten achter de tralies. De gevangenis is er voor dat gevoel van veiligheid. Maar als iemand na 15 jaar buiten komt en er is niets veranderd, is dat een vals gevoel van veiligheid. Waarom zouden ze er beter uitkomen, dan ze er in gingen?’ (HvH)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier