Gemeenteraad: ‘Iedereen maakt voorakkoorden’

© Belga

Iedereen doet het. Voorakkoorden afsluiten bij de gemeenteraadsverkiezingen. Dat wordt bevestigd door nieuw onderzoek van de VUB.

Nog voor de gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober zullen partijen in heel veel Belgische gemeenten al een voorakkoord gesloten hebben met andere partijen. Dergelijke voorakkoorden zijn immers diep verankerd in de Belgische gemeentepolitiek. Dat zeggen de VUB-politicologen Kris Deschouwer en Fanny Wille, die de coalitievorming in de Belgische gemeenten onderzochten.

GebruikelijkIn de maanden voor de gemeenteraadsverkiezingen van zes jaar geleden verklapte toenmalig CD&V-boegbeeld Yves Leterme dat hij al in heel wat gemeenten voorakkoorden had onderhandeld. Dat deed toen een beetje stof opwaaien, maar blijkbaar is de praktijk vrij gebruikelijk.

Voorakkoord

Deschouwer en Wille onderzochten de coalitievorming na 2006 in tien Vlaamse en tien Waalse gemeenten. In vijftien van die twintig gemeenten was er sprake van een voorakkoord. Soms wordt zo’n akkoord meteen voor twee legislaturen, dus voor twaalf jaar, gesloten.

Coalities

“Waar men gaat langs Vlaamse en Waalse wegen, komt men gemeentelijke voorakkoorden tegen. Niemand kijkt ervan op. Ze behoren tot het gewone arsenaal aan middelen en technieken om in de gemeenten coalities af te sluiten”, schrijven de onderzoekers in hun boek “Over Mensen & Macht”.

Notaris

Geschreven voorakkoorden worden soms ondertekend – nationale kopstukken tekenen dan al dan niet mee – vaak bewaard in een safe of bij de notaris en hier en daar is sprake van een financiële boete voor de partij die het akkoord niet naleeft.

Macht

Waarom sluiten lokale politici voorakkoorden? “Het is een manier om hun macht veilig te stellen”, zegt Wille. “En elke partij heeft de sterke wil om te besturen op lokaal niveau. Iedereen streeft er naar macht. Op andere niveaus kan een partij er om verschillende redenen voor kiezen om niet aan de macht deel te nemen”, zegt Deschouwer.

Pruimenboom

Het komt er op aan om er op tijd bij te zijn: Partijen die té lang de kat uit de boom kijken “om principiële redenen of uit onwetendheid over hoe het spel gespeeld wordt, blijft achter onder de pruimenboom waarin al lang geen pruimen meer hangen omdat anderen ze tijdig geplukt hebben”.

Persoonlijke relaties

Het werk van Wille en Deschouwer belicht ook andere aspecten van de lokale coalitievorming. Anders dan bij een regeringsvorming worden gemeentelijke coalities niet zozeer gesmeed op basis van ideologische richtingen of beleidsvoorkeuren. “Persoonlijke relaties en vertrouwen zijn het cement van een coalitie”, zegt Deschouwer.

“Persoonlijke sympathieën kunnen de coalitievorming vergemakkelijken, persoonlijke vetes staan soms voor de hand liggende coalities in de weg”.

Cordon sanitaire

Coalities met Vlaams Belang blijven uit den boze. Het cordon sanitaire houdt zowat in alle gemeenten stand, ook al geven sommige lokale politici aan dat ze best wel met de plaatselijke Vlaams Belangers zouden willen samenwerken.

Wat ook anders is dan bij de nationale coalitievorming, is dat de verdeling van de mandaten vooraan staat bij de gemeentelijke coalitiebesprekingen. (Belga/EE)

“Over Mensen en Macht” is uitgegeven bij Academic & Scientific Publishers en telt 250 pagina’s.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content