‘Geef 16-jarigen stemrecht bij Europese verkiezingen’

Kamerlid Vincent Van Quickenborne (Open VLD) dient een wetsvoorstel in om de kiesgerechtigde leeftijd bij Europese verkiezingen te verlagen naar 16 jaar. ‘We moeten jongeren een stem geven over hun toekomst.’

Opvallend resultaat van het Brexit-referendum: de jongere generaties stemden overwegend voor EU-lidmaatschap. In de categorie 18 tot 24 jaar ging het zelfs om 75% tegenover 24% Brexit-aanhangers. De oudere generaties stemden dus voor een toekomst die jongeren niet willen. Nochtans zullen zij het langst met de Brexit moeten leven. Dat is een democratisch deficit. Bij het Schots onafhankelijkheidsreferendum mochten jongeren wel stemmen vanaf 16.

Grote uitdagingen vereisen betrokkenheid jeugd

Door jongeren vanaf 16 jaar stemrecht toe te kennen, geven we hen een zeg over hun toekomst. De Europese verkiezingen zijn het ideale experiment. Europa is immers bij uitstek een beleidsniveau waar jongeren belang hebben bij een grotere betrokkenheid. De gigantische uitdagingen op vlak van energie, klimaat, economie, migratie en geopolitiek spelen zich immers op Europees niveau af. Jongeren moeten daarin worden gehoord.

Intergenerationele verhoudingen rechttrekken

Daar komt nog bij dat de gemiddelde leeftijd van de kiezer door vergrijzing en de stijgende levensverwachting toeneemt. De jongere generatie wordt alsmaar minder vertegenwoordigd. Nochtans hebben beleidskeuzes -bijvoorbeeld inzake pensioenen en arbeidsmarkt- een gigantische impact op hun leven.

Dat werd de afgelopen maanden tijdens het sociale protest tegen de regering-Michel opnieuw pijnlijk duidelijk. De oudere werknemers komen op straat voor het behoud van hun verworven rechten. Maar die werden in een periode van hoogconjunctuur als een ongedekte blanco cheque uitgeschreven op kosten van de toekomstige generaties. Zij betalen morgen de rekening, bijvoorbeeld door langer te werken.

Het verlagen van de kiesgerechtigde leeftijd kan deze verstoring van de intergenerationele verhoudingen wat milderen. Politici zullen meer rekening moeten houden met de belangen van de toekomstige generaties.

Kiesrecht gaat hand in hand met burgerschap

Vaak hoor je dat 16-jarigen geen weloverwogen keuze kunnen maken, dat ze niet geïnteresseerd zijn. Ik ben het daar niet mee eens. Kunnen 18-jarigen volgens diezelfde critici dat dan wel? Dezelfde argumenten werden overigens niet zo lang geleden gebruikt tegen vrouwenstemrecht.

Ik ben er van overtuigd dat jongeren volwassen aan het democratisch debat en dus aan verkiezingen kunnen deelnemen. Uit onderzoek blijkt dat jongeren die uitdrukkelijk betrokken worden, onder meer door toekenning van het kiesrecht, meer interesse tonen in de samenlevingsvraagstukken, de actualiteit, het politieke leven. Door verantwoordelijkheid in de handen te geven van jongeren, springen ze hier bewust mee om. Ook op school zal de aandacht voor onze democratie vergroten en dat is geen overbodige luxe. Het kiesrecht gaat hand in hand met burgerschap, en dat kunnen we niet genoeg stimuleren.

Geen curiosum

Stemrecht op 16 is overigens geen curiosum of frivoliteit. Her en der in Europa en ver daarbuiten is het vandaag al realiteit. Bij de Oostenrijkse nationale verkiezingen, bij verschillende Zwitserse en Duitse deelstaatverkiezingen, bij de Estse gemeenteraadsverkiezingen en … bij de gemeentelijke volksraadpleging in Vlaanderen.

Onze Belgische 16-jarigen hebben al veel rechten en plichten. Ze mogen werken en betalen belastingen, ze kunnen in bepaalde gevallen voor een rechter verschijnen, mogen zelfstandig medische beslissingen nemen en ze hebben zelfs het recht op euthanasie. Waarom zouden we hen het recht op deelname aan de democratie dan ontzeggen?

Laten we er in het parlement alvast het debat over openen. Mijn wetsvoorstel voor de Europese verkiezingen kan nog deze legislatuur met een gewone meerderheid worden aangenomen en van kracht zijn bij de verkiezingen van 2019. Als dit experiment succesvol is, kunnen we overwegen om na een grondwetswijziging na 2019 ook het stemrecht voor de federale verkiezingen naar 16 jaar te verlagen.