Factcheck: ‘Keukenhanddoek voor meerdere doeleinden gebruiken vergroot risico voedselvergiftiging’

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Dat lazen we onlangs op de Nederlandse nieuwswebsite nu.nl. Maar klopt het wel?

‘Onderzoekers van de universiteit van Mauritius hebben ontdekt dat het gebruiken van de theedoek (keukenhanddoek, nvdr.) voor meerdere doeleinden het risico op het krijgen van voedselvergiftiging vergroot.’ Dat lazen we onlangs op nu.nl, de meest bezochte nieuwssite van Nederland. Op keukenhanddoeken die dienden voor het afdrogen van handen, het schoonvegen van een oppervlak én het drogen van bestek, vonden de wetenschappers meer bacteriën dan op de vaatdoeken die maar voor één taak werden gebruikt.

‘Op bijna de helft van de theedoeken werden ziekteverwekkers aangetroffen’, lazen we. ‘Hieronder bestond ruim 36 procent uit coliforme bacteriën, waaronder de E. colibacterie. In sommige gevallen kan deze bacterie voor voedselvergiftiging zorgen.’ Hoe groter het gezin, hoe meer ziekteverwekkers. En ook het dieet doet ertoe. ‘Waar vlees gegeten wordt, is de E. colibacterie “significant vaker” gevonden.’

Het onderzoek is nog niet gepubliceerd. Wel is het eerder deze maand voorgesteld in Atlanta, Georgia, op de jaarlijkse vergadering van de American Society of Microbiology, leert internet research.

Stijgt het risico op ‘voedselvergiftiging’ wanneer je een keukenhanddoek voor meerdere doeleinden gebruikt? En vooral, hoe groot is dat dan?

Normaal verwaarloosbaar klein, zegt bacterioloog Jan Verhaegen (UZ Leuven). ‘Multigebruik geeft meer risico, dat klopt. Er komen meer micro-organismen op de vaatdoek en je verspreidt die ook ruimer.

Op 49 van de 100 keukenhanddoeken uit het onderzoek vonden de onderzoekers colibacillen en enterokokken, zegt Verhaegen. ‘Dat zijn echter geen ziekteverwekkers, zoals vermeld. Wel bacteriën die we op ons darmslijmvlies dragen. Dat die op de vaatdoek zitten, toont aan dat de handdoek in contact is gebracht met darminhoud.’ Van mensen. ‘Of van een kip bijvoorbeeld. Als je een kip op het aanrecht manipuleert en je droogt vervolgens dat werkblad af, kan het al zo ver zijn.’

Draagt die kip salmonella, of heeft een huisgenoot recent zo’n infectie gehad en zijn handen niet goed gewassen, dan is de kans op voedselvergiftiging ‘groot’. ‘Alles hangt af van de situatie’, zegt Verhaegen. ‘Maar de resultaten van de studie in Mauritius kun je niet extrapoleren naar België. De hygiënische standaarden liggen daar veel lager dan hier. Ook zijn de keukenhanddoeken onderzocht na een maand gebruik, terwijl de meeste Belgische huishoudens ze toch sneller verversen, niet?’

Het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) heeft daarover geen cijfers. En ook geen concreter advies dan ‘regelmatig’ wassen en ’tijdig vervangen, vooral wanneer het warm is’.

Moet dat na elk gebruik, zoals de Britse krant Daily Mail kopt ( ‘Always use a fresh tea towel!’)? Om de twee à drie dagen volstaat, geeft Verhaegen als richtlijn voor een doorsneegezin met dito keuken.

Ook viroloog Marc Van Ranst (KU Leuven) relativeert het risico. ‘Ik schat dat de overdracht van ziekten via de handen veel groter is dan die via keukenhanddoeken, hoe smerig die soms ook zijn.’ Een schotelvod, waarin etensresten terechtkomen, dient sneller verwisseld te worden dan een vaatdoek, zegt Van Ranst. En bij hem thuis? ‘Het afwassponsje verandert om de twee à drie dagen, zeker niet sneller. De keukenhanddoeken vervangen we tweemaal per week. Denk ik.’