Het rapport van de tien experten die door de bijzondere Kamercommissie rond het koloniaal verleden zijn aangeduid om de parlementsleden te begeleiden in hun werkzaamheden, is af. Eén experte, kunsthistorica Anne Wetsi Mpoma, pleit daarin onomwonden voor herstelbetalingen.
De bijzondere Kamercommissie ‘Congo – Koloniaal Verleden’ schoot in de zomer van 2020 uit de startblokken. Een van de eerste werkzaamheden was de aanduiding van tien experten die de Kamerleden moeten bijstaan in hun werkzaamheden. Dat werden er tien, die het Belgische koloniale verleden vanuit verschillende standpunten moesten bekijken. Naast vijf historici gaat het bijvoorbeeld om verzoeningsexperten en een vertegenwoordiger van de diaspora.
Die tien experten hebben nu hun rapport klaar. Het werd dinsdag gepubliceerd op de website van de Kamer. ‘Een nieuwe stap in de verwerking van het koloniaal verleden van ons land’, zegt Groen-Kamerlid Wouter De Vriendt, die de bijzondere commissie voorzit. Hij bedankt de experten ‘voor een werk van onschatbaar belang, op een zeer delicaat thema, in moeilijke omstandigheden en in een beperkt tijdskader.’
Het rapport zelf omvat maar liefst 681 pagina’s. Daarin doen de experten ook een aantal aanbevelingen voor het herstel van de schade die België door de kolonisatie heeft aangericht. Eén van de experten, kunsthistorica en vertegenwoordigster van de diasporaverenging Anne Wetsi Mpoma, houdt een pleidooi voor de erkenning van de kolonisatie van Congo als misdaad. Dat gaat gepaard met herstelbetalingen, klinkt het. Over de grootte van die eventuele som spreekt de experte zich niet uit. ‘De geleden schade valt niet te becijferen, wat niet wegneemt dat die toch via een financiële schadevergoeding moet worden hersteld.’
Daarnaast zou België ook een procedure moeten opstarten om herstelbetalingen toe te kennen aan ‘Afro-descendenten’ – volgens de Koning Boudewijnstichting Belgen met Congolese, Rwandese of Burundese roots – met onder meer terugbetaling van bepaalde psychologische ondersteuning, vindt Mpoma. ‘De geslagen wonden worden doorgegeven van de ene generatie op de andere’, klinkt het. Koning Filip betuigde in het voorjaar van 2020 in een brief zijn spijt voor de Belgische koloniale wandaden in Congo. Dat staat echter nog niet gelijk met excuses, en er zijn ook geen juridische gevolgen – bijvoorbeeld in de vorm van schadevergoedingen – aan verbonden.
De bijzondere Kamercommissie naar de Belgische koloniale geschiedenis moet uiteindelijk bepalen hoe er met dat verleden moet worden omgesprongen. Het expertenrapport is de start van de eigenlijke werkzaamheden van die commissie. Het werkstuk wordt binnenkort gepresenteerd in het parlement, waarna er over het vervolg van de werkzaamheden kan worden beslist. Volgens De Vriendt is het vooral belangrijk om niet te voortvarend te werk te gaan. ‘Ons land heeft een historische verantwoordelijkheid ten aanzien van de slachtoffers van de wandaden van het kolonialisme. Deze opdracht is te belangrijk om overhaast aan te pakken. De commissie zal niet op korte termijn voor een mirakel zorgen.’
