Erika Vlieghe: ‘Nieuwe verkiezingen zijn organiseerbaar, ook in het najaar’

Het spook van vervroegde verkiezingen blijft zijn ronde doen in de Wetstraat. Maar is een stembusgang wel medisch verantwoord?

‘Tegen het einde van de zomer.’ Dan moet er volgens Open VLD-minister Philippe De Backer een nieuwe regering zijn. ‘Vanaf dan is het genoeg geweest. Dan zal er geen andere keuze zijn dan opnieuw te gaan stemmen’, zo zei hij afgelopen weekend in de Franstalige krant Le Soir.

Waals MR-minister Jean-Luc Crucke uitte dezelfde waarschuwing. ‘Dit is de laatste kans’, zei hij in De Zevende Dag. ‘Anders gaan we naar verkiezingen.’ Eerder deze maand zei PS-voorzitter Paul Magnette al hetzelfde op de Franstalige televisie. ‘In september een regering hebben, dat is het doel. Maar met het vragen van de mening van de burgers is niets mis, want we gaan belangrijke beslissingen moeten nemen voor de komende tien, twintig jaar.’

De zelfbenoemde informateurs Paul Magnette en Conner Rousseau (SP.A) vatten dezer dagen hun tweede ronde van verkennende gesprekken aan. Dat rondje moet leiden tot de snelle benoeming van een formateur die de opvolger van de regering-Wilmès klaarstoomt. Een nieuwe stembusgang is en blijft de stok achter de deur.

Maar is een verkiezingsdag wel medisch verantwoord in coronatijden? De mate van onzekerheid over het verloop van de pandemie is groot. Virologen en beleidsmakers zetten zich nu al schrap voor een mogelijke tweede golf. Die zou kunnen plaatsvinden in het najaar. Uitgerekend de periode waarin die nieuwe verkiezingen zouden moeten doorgaan.

De Verenigde Staten staan voor precies die uitdaging. In november trekken de Amerikanen naar de stembus om een opvolger te zoeken voor president Donald Trump. Sommige staten plannen nu al om meer mensen de kans te geven om te stemmen via briefwisseling. Angst om besmet te geraken zou te veel kiezers afschrikken om zich naar het stemhokje te begeven, zo redeneert men.

Massa-evenement

Uit een rondvraag bij de Vlaamse partijen blijkt dat zo’n regeling hier niet wenselijk is. CD&V-Kamerlid Franky Demon ziet te veel praktische bezwaren, zoals het tijdig leveren van stembiljetten. ‘Als de kiezers kunnen wachten tot de verkiezingsdag om hun stembrief op de bus te doen, is het de vraag binnen welke termijn die stembrieven moeten toekomen.’ Ook Open VLD’er Tim Vandenput is sceptisch. ‘Veel mensen worden dagelijks het slachtoffer van “factuurfraude”. Ik vrees dat dat ook zal gebeuren met stembrieven.’

Ortwin Depoortere (Vlaams Belang), voorzitter van de commissie Binnenlandse Zaken, ziet meer heil in elektronisch stemmen. ‘De politiek zal zich dan wel moeten laten informeren door ICT-specialisten. We kunnen ook eens kijken naar voorbeelden uit het buitenland, zoals Estland.’

Eerder dit jaar zette de FOD Binnenlandse Zaken een haalbaarheidsstudie op naar online stemmen. De resultaten daarvan worden echter pas eind dit jaar verwacht. Het ziet er dus naar uit dat nieuwe verkiezingen op de vertrouwde manier zullen moeten doorgaan.

Volgens professor Erika Vlieghe (UZA), voorzitter van de GEES-expertengroep, moeten we ons daarover evenwel weinig zorgen maken. ‘Ik heb daar ook wel al eens over nagedacht’, zegt ze. ‘Verkiezingsdag is eigenlijk een massa-evenement, tussen aanhalingstekens. Maar wel een massa-evenement dat organiseerbaar is.’

Grondig overleg met de lokale besturen zal essentieel zijn. Het belangrijkste is dat de toeloop gecontroleerd verloopt. ‘Je zou kunnen denken aan het vermelden van tijdsblokken op de oproepingsbrieven, zodat er niet te veel mensen tegelijk komen. We kunnen bijvoorbeeld ook meer kiesbureaus inrichten.’ En zolang de afstand wordt bewaard in de aanschuifrijen is alles perfect doenbaar.

Technisch kan het dus. De rest is een kwestie van politiek.