Elio Di Rupo (PS) wil cannabisclub starten in Bergen

Elio Di Rupo: 'De nultolerantie tegenover cannabis is een van de vele absurde standpunten van de N-VA.' © BelgaImage
Han Renard

PS-voorzitter Elio Di Rupo wil in zijn thuisstad Bergen een zogenaamde ‘cannabis social club’ oprichten. ‘De Belgische politieke klasse pakt het cannabisprobleem totaal verkeerd aan’, zegt hij.

Een cannabis social club is een coöperatieve organisatie waarin de leden collectief cannabis telen voor eigen gebruik. België telt een handvol van zulke clubs, meestal initiatieven van activisten die ijveren voor de legalisering van cannabis. Maar het kweken, verhandelen en bezitten van cannabis is bij ons verboden. Er zit evenwel een grijze zone in de wet waarop cannabis social clubs zich beroepen. Volgens een ministeriële richtlijn van 2005 geldt voor volwassenen die maximaal 3 gram cannabis of één plant bezitten en geen overlast veroorzaken de zogenaamd laagste vervolgingsprioriteit. Clubs zonder winstbejag waarin elk lid ook slechts één plant bezit, zouden op grond van die richtlijn volgens voorstanders ook moeten worden gedoogd. Maar precies omdat het gaat om een tamelijk rekbare interpretatie van de ministeriële richtlijn, hebben alle bestaande cannabis social clubs zich tot dusver grote moeilijkheden met politie en justitie op de hals gehaald.

Maggie De Block hoeft dit niet aan de regering voor te leggen. Zij kan hier alleen over beslissen

Elio Di Rupo

Ps-voorzitter Di Rupo wil in zijn stad echter de eerste ‘volstrekt legale cannabis social club’ creëren en meent daar goede redenen voor te hebben. ‘Cannabis wordt veel, vooral door jonge mensen gebruikt. Vandaag kopen die hun cannabis bij dealers die in contact staan met de drugsmaffia. Vaak is die cannabis vervuild met giftige substanties die er niet in thuishoren. De cannabishandel veroorzaakt ook enorm veel werk voor politie en justitie. Het zou veel beter zijn als de Belgische staat zelf de regulerende instantie wordt die cannabis produceert en verkoopt en als er tegelijk veel meer aan preventie wordt gedaan om te waarschuwen voor de gevaren van cannabisgebruik’, zegt hij.

Maar zover zijn de geesten nog lang niet, beseft Elio Di Rupo. ‘Dit land is nog niet rijp voor een rationeel cannabisbeleid.’ Daarom steunt Di Rupo het plan voor een cannabis social club in Bergen: ‘Om een maatschappelijk debat uit te lokken over dit vraagstuk.’

Trekt uw Plant

Maar om binnen de wet te kunnen opereren, moet de cannabisclub van Di Rupo het statuut van een wetenschappelijk experiment krijgen. De cannabis social club in Bergen zal, als ze er komt, dan ook worden begeleid door academici en experts uit verschillende disciplines, en door de lokale politie. De internationale drugsverdragen die België heeft ondertekend, maken de legalisering van cannabis erg lastig maar voorzien wel in de mogelijkheid van wetenschappelijke experimenten rondom het legaal uitreiken van drugs. Op grond daarvan zag in Luik ook een proefproject met gratis heroïneverstrekking aan zware junks het licht.

De PS-voorzitter heeft aan academici van verschillende universiteiten gevraagd om het project in Bergen mee uit te werken. Een van hen is professor criminologie Tom Decorte van UGent, coauteur van het boek Cannabis onder controle, hoe?. ‘Ik werk graag mee aan alles wat kan leiden tot een meer efficiënt drugsbeleid, en tot een betere grip en controle’, zegt Decorte. ‘We zitten met een cannabisbeleid dat de zaken alleen maar erger maakt. Het product wordt gevaarlijker, het gebruik stijgt en we maken criminele organisaties slapend rijk.’

Ergens in de komende weken wil Di Rupo een stevig dossier kunnen voorleggen aan de ethische commissie van het plaatselijke publieke ziekenhuis in Bergen en aan minister van Volksgezondheid Maggie De Block. Die moeten allebei hun goedkeuring verlenen voordat het experiment van start kan gaan. Di Rupo kent het nultolerantiestandpunt van regeringspartij N-VA tegenover drugs – ‘een van de vele absurde standpunten van de N-VA’ – maar vindt dat De Block, ‘als liberaal politicus en behorend tot een partij die progressief denkt over maatschappelijke kwesties’, ervoor open zou moeten staan. ‘Ze hoeft dit ook niet aan de regering voor te leggen’, aldus Di Rupo. ‘Zij kan hier alleen over beslissen.’

‘We krabbelen zachtjes weer overeind’, zegt Els Vermeesch, voorzitter van de vzw Trekt uw Plant, de oudste cannabis social club in België die in 2006 werd opgericht in Antwerpen en die intussen ook een afdeling heeft in Brussel. De vzw, die een 300-tal leden telt, werd in 2008 en 2010 vrijgesproken door het hof van beroep, maar in mei van dit jaar werd het bestuur van de club aangehouden voor het vervaardigen, verhandelen en bezitten van verdovende middelen, als betrof het een georganiseerde drugsbende. De Trekt Uw Plant-leden werden uiteindelijk zonder voorwaarden vrijgelaten, maar wel pas nadat de bezittingen en de boekhouding van de vzw in beslag waren genomen.

We zitten met een cannabisbeleid dat de zaken alleen maar erger maakt

Tom Decorte (UGent)

Langzaam heeft Trekt uw Plant nu de kweek opnieuw opgestart, met name voor die clubleden die cannabis om medicinale reden gebruiken. ‘Dat gaat over ongeveer een derde van onze leden’, zegt voorzitter Els Vermeesch. ‘Het zijn mensen die lijden aan fibromyalgie of aan MS, of mensen die in plaats van een pijnstiller te nemen af en toe liever een joint roken.’

De aantijgingen dat haar vzw een criminele organisatie zou zijn die aanzet tot drugsgebruik, vindt Vermeesch absurd. ‘Wij zijn idealisten, geen criminelen. Wij maken geen winst, behalve planten bezit onze vereniging niets en wij geven volledige transparantie over onze boekhouding op onze website.’

En toch worden cannabis social clubs in België op zijn best gedoogd. Dat mocht een copycat van Trekt uw Plant in Wallonië ervaren. De voorzitter van de cannabis social club ‘Bon Pied, bonne herbe’ uit Doornik, werd, nadat hij in eerste aanleg was vrijgesproken, in mei vorig jaar door het hof van beroep in Henegouwen veroordeeld tot een 200-urige werkstraf of twaalf maanden cel.

‘Het college van procureurs-generaal in België houdt er nu eenmaal een heel strikte juridisch-technische interpretatie op na: cannabis social clubs zijn verenigingen die aanzetten tot druggebruik, en worden dus vervolgd’, aldus Decorte.

Verdoken koffieshop

De PS-voorzitter waagt zich met zijn plan met andere woorden toch op glad ijs. Maar onder experts heeft hij veel medestanders en ook wereldwijd schuiven steeds meer overheden op van repressie naar het reguleren en soms zelfs helemaal legaliseren van cannabis voor medicinaal en recreatief gebruik. Denk aan een land als Uruguay of enkele staten in de VS.

Dat mag niet verbazen, vindt Elio Di Rupo. ‘Repressie werkt niet. Mensen blijven nu eenmaal drinken en joints roken, net zoals ze blijven ademen en de liefde bedrijven. Veel beter is het dat de overheid het gebruik regelt en controleert, in plaats van de drugsmaffia rijk te maken en de gezondheid van onze jongeren in gevaar te brengen. Al het geld dat vandaag in repressie verdwijnt, zouden we dan kunnen investeren in preventiecampagnes.’

Professor Decorte is er geen voorstander van dat cannabis, net zoals tabak of alcohol, helemaal vrij verkocht kan worden. ‘We mogen de cannabishandel niet overlaten aan de multinationals die uiteraard zo veel mogelijk van het product willen verkopen.’ Voor een door de overheid geregelde en gecontroleerde cannabisverkoop is de professor wel te vinden.

‘In die zin vormen cannabis social clubs een interessant model’, vindt hij. ‘Je creëert een legaal kanaal, maar je staat geen enkele vorm van commercialisering toe. Maar kijk uit: als je de zaken niet goed regelt, gaan mensen zo’n club oprichten uit winstbejag. Dan krijg je een verdoken koffieshop.’

Het is afwachten of minister De Block het project van PS-voorzitter Elio Di Rupo groen licht zal geven, want zonder die goedkeuring stelt het gemeentebestuur van Bergen zich bloot aan vervolging en financiële boetes. Maar als het project mag doorgaan, zullen 200 inwoners van Bergen, die allemaal ouder dan 21 zijn en die allemaal al eerder cannabis hebben gebruikt, na een intakegesprek lid kunnen worden van de cannabisclub. ‘Als we groen licht krijgen, doe ik een oproep’, zegt Di Rupo. ‘En ik twijfel er niet aan dat we de dag nadien 200 geschikte kandidaten zullen hebben.’ De PS-voorzitter hoopt dat de club volgend jaar ook echt van start kan gaan.

Dit artikel verschijnt woensdag 11/10 in Knack.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content