Sara De Mulder

‘Een respectabele job maakt mensen gelukkig, dwangarbeid hoort daar niet bij’

Sara De Mulder Lid van denktank Liberales

Sara De Mulder van denktank Liberales is geen voorstander van een verplichte gemeenschapsdienst voor langdurig werklozen, een voorstel dat op tafel ligt bij de onderhandelingen voor een nieuwe Vlaamse regering.

De startnota van de Vlaamse Regering heeft al heel wat stof doen opwaaien. Na het systematisch droogleggen van middenveldorganisaties, lekte ook een ander voorstel uit dat zich specifiek richt op langdurig werkzoekenden. De ambitie van diverse politici is de tewerkstellingsgraad op te trekken tot 80%. Dit moet leiden tot meer inkomsten voor de overheid die daarmee haar gat in de begroting kan dichtrijden.

Betaalde arbeid is een recent fenomeen in de menselijke geschiedenis. Gedurende ettelijke millennia bestond “werk” uit het verzamelen van voedsel en het maken van de nodige gebruiksvoorwerpen en kledij om ons te beschermen tegen de natuurelementen. Dat maakte dat de mens aanvankelijk over een relatief grote hoeveelheid vrije tijd beschikte en toch in het levensonderhoud kon voorzien. Met de sedentarisatie verschoof deze minimale arbeidstijd stilaan naar een andere vorm van werken en kwamen al snel de eerste vormen van slavernij tot ontwikkeling. Deze schaften we uiteindelijk af onder impuls van diverse Verlichte en liberale denkers, met uitzondering van oorlogstijden waar dwangarbeid gebruikt werd als systematisch tactiek om te voorzien in de benodigdheden die een bezettingsleger en haar samenleving nodig had.

Een respectabele job maakt mensen gelukkig, dwangarbeid hoort daar niet bij.

Adam Smith voorspelde dat met de modernisering van de samenleving en het arbeidsproces het aantal te werken uren drastisch zou dalen. Hij voorzag een toename van geldelijke winst en welvaart en bepleitte een sterke overheid om de winsten die de grotendeels geautomatiseerde productie zou genereren, te herverdelen onder alle burgers. Arbeid in ruil voor een billijk loon moet de mens in staat stellen zich buiten de arbeid om te ontwikkelen, aldus de vader van de vrije markt. Smith voorzag dus ook een daling van het beschikbare werk en dat genereert uiteraard werkloosheid. Een gegeven dat ook onze overheid erkende vandaar de invoering van een werkloosheidsuitkering. Het recht van een mens op leven is immers niet voorwaardelijk. Met andere woorden ook als je geen werk hebt, gaat onze liberale democratische samenleving ervan uit, dat je toch nog recht hebt om te leven.

Het voorstel van de huidige Vlaamse (liberale) onderhandelingspartners is daarom terecht onderwerp van discussie. Wat zij immers voorstellen is stricto sensu de invoering van dwangarbeid. Onder dwangarbeid wordt arbeid verstaan die mensen onder bedreiging van straf, tegen hun wil verrichten. In een liberale samenleving die naam waardig is het vanzelfsprekend onmogelijk mensen te dwingen bepaald werk uit te voeren onder de bedreiging van een straf, hetzij fysiek, hetzij via maatregelen die een individu in de onmogelijkheid stellen om te overleven, omdat de toegang tot bestaansmiddelen worden ontzegd.

Hoe zet je mensen dan wel aan het werk? Voorbeelden uit het buitenland tonen aan de ene kant dat dergelijke vormen van dwang de trajecten van werkzoekenden niet verkorten, evenmin helpen ze het individu in het opleiden tot of vinden van een gepaste job. Zijn er dan geen oplossingen mogelijk? Natuurlijk wel en de voorbeelden van vruchtbaar beleid zijn legio. Het snel, intensief en actief bemiddelen in situaties van werkloosheid, helpt werkzoekenden snel aan een job. Zo is de werkloosheidstermijn in Zweden ongeveer 6 maanden. Daarbij krijgt de werkzoekende vanaf de eerste dag werkloosheid een individueel traject dat de persoon in kwestie bijschoolt of omschoolt in een richting die de werkzoekende zelf wil.

Verder is actieve bemiddeling tussen werkzoekende en werkgever een zeer effectief middel om ook laaggeschoolden snel aan een baan te helpen. Dit is een taak die nu wordt uitbesteed aan VDAB. Als jonge werkzoekende stond ik er echter versteld van hoe sterk deze “bemiddeling” gericht was op slechts één partij; de werkzoekende. Herhaaldelijk werd ik afgewezen omwille van te hoog gekwalificeerd voor jobs die ik perfect kon uitoefenen. In die gevallen vroeg ik bijstand van mijn VDAB-consulente en verzocht haar het bedrijf op te bellen met de vraag alsnog te mogen opstarten omdat aan alle vereiste kwalificaties werd voldaan. Bemiddeling impliceert immers meerzijdig partijdige tussenkomst om tot een werkzame consensus te komen. Het was mij echter ontgaan dat in deze begeleiding de dwang om werk te aanvaarden niet in verhouding stond tot de dwang om een geschikte kandidaat ook werk te geven.

Als jobcoach bij Randstad, waar ik langdurig werkzoekenden begeleidde, deden we het helemaal anders. Als tenderpartner van VDAB gingen wij actief op zoek naar werkgevers en gebeurde het frequent dat ik een kandidaat begeleidde tijdens het sollicitatiegesprek. We stonden als coach garant voor onze kandidaten, die we door middel van een opleidingsweek en wekelijkse gesprekken goed kenden. We trachtten mensen te helpen in de zoektocht naar een job die ze echt wensten uit te voeren, met positieve resultaten tot gevolg. Het eenzijdig bemiddelingstraject zal met dit voorstel enkel groteskere proporties aannemen.

Daarbij is nog een ander facet van tel, het feit dat er niet voldoende jobs zijn om alle werklozen aan het werk te krijgen. Dat betekent niet dat er niet genoeg werk is, wel dat onze samenleving voor vele vormen van arbeid niet wenst te betalen. Het voorbeeld van de groendiensten in Nederland is niet enkel schrijnend omdat deze werden afgebouwd en mensen hun betaalde job kwijtraakten, het perverse effect was dat mensen voor een uitkering die beduidend lager was uiteindelijk werden gedwongen hun eigen job opnieuw uit te oefenen, nu niet meer in erkend dienstverband en de daarbij horende positieve psychologische gevolgen die zeker kenmerkend zijn maar in een door de overheid gecreëerd pariastatuut.

Als deze nieuwe overheid werkelijk het welzijn van de werkloze mens ter harte neemt, dan wordt het tijd dat ze zich ook terdege informeert. Het is een job, een echte goedbetaalde, respectabele job die mensen gelukkig maakt. Dwangarbeid hoort daar voor alle duidelijkheid niet bij.

Sara De Mulder is kernlid van de liberale denktank Liberales.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content