‘Een leefbare erfenis nalaten lijkt bizar genoeg geen prioriteit voor onze rechtse partijen’

Historicus Pieter Joannes Kuijpers verbaast zich over ‘de afwezigheid van conservatieve (extreem-)rechtse partijen zoals N-VA en Vlaams Belang’ binnen de klimaatbeweging.

De klimaatmars van zondag 2 december in Brussel oversteeg alle verwachtingen en werd een overdonderend succes, met ongeveer vijfenzeventigduizend deelnemers. Het betrof de grootste burgerbetoging sinds de Witte Mars in 1996.

Een leefbare erfenis nalaten lijkt bizar genoeg geen prioriteit voor onze rechtse partijen.

Maar sommige delen van de mars waren toch wel erg politiek gekleurd. Voornamelijk Groen-Ecolo en PVDA-PTB leken de mars te gebruiken als victory rally na de verkiezingen van oktober. Zeker bij Ecolo-Groen is dat ergens wel te begrijpen, het klimaat is en blijft namelijk de core business van de partij. Bovendien waren het over het algemeen dezelfde burgers die de partij in oktober een overwinning bezorgden, die zondag op straat kwamen om het klimaat op te eisen, namelijk blanke hoogopgeleide millennials. Het kiespubliek van PVDA-PTB, veelal allochtone millennials, was in veel mindere mate aanwezig op de mars.

Los van het feit dat de klimaatbeweging op papier apolitiek is, werd de burgerbetoging van zondag in de praktijk dus wel geclaimd door partijen en groeperingen aan de linkerzijde. In feite is daar niets nieuws aan, we zijn het gewend dat het voornamelijk de linkse partijen zijn die aandringen op een leefbaar klimaat, en de rechtse die bijvoorbeeld de kernuitstap blijven uitstellen. De vraag is echter hoe het komt dat een overkoepelend thema als het overleven van het menselijke ras niet door alle partijen in het halfrond gedragen wordt.

Een gezonde en leefbare erfenis nalaten voor onze kinderen en kleinkinderen lijkt bizar genoeg geen prioriteit te zijn voor onze rechtse partijen. Voor socio-economisch rechtse partijen zoals Open VLD en MR is dat nog ergens te begrijpen, zij werpen zich namelijk op als beschermer van de economie, en zien de klimaatbeweging als een bedreiging van het business as usual scenario. Maar toch zullen ook zij vroeg of laat moeten erkennen dat de vrijheid om te vervuilen zoveel we willen op lange termijn de vrijheid van toekomstige generaties serieus zal beperken. De huidige gang van zaken druist dus principieel in tegen hun liberale ideologie.

De afwezigheid van conservatieve (extreem-)rechtse partijen zoals N-VA en Vlaams Belang is moeilijker te verklaren. Deze partijen werpen zich op als beschermer van onze Vlaamse en Europese cultuur, identiteit en maatschappijvorm. Toch vinden ze de ecologische ramp die onze hele maatschappij in elkaar zal doen storten niet belangrijk genoeg om op straat te komen.

Dat is opmerkelijk, want zorg dragen voor de natuur en het milieu zou in feite een conservatief thema kunnen en moeten zijn. Behoudsgezinden en nationalisten zouden de natuurlijke neiging moeten hebben om het dieren- en plantenrijk te willen behouden zoals het is, en onze maatschappij weg te sturen van de huidige uitstervingsgolf. Zelfs fascisten zouden ideologisch pro-natuur moeten zijn, hoe raar dat ook kan klinken in de huidige context. (Fun fact: het waren de nazi’s die in 1935 de eerste milieuwetten ooit goedkeurden, ter bescherming van de Duitse heimat.)

Kortom, onze maatschappij behouden zoals ze is en dus vandaag een beetje anders gaan leven opdat onze (klein)kinderen nog zoals ons zullen kunnen leven, zou de natuurlijke positie van een conservatief persoon moeten zijn.

Maar naast de talrijke groene en rode vlaggen was er dus geen enkele Vlaamse leeuw te bespeuren op de klimaatmars. En dat terwijl een organisatie als Vlaanderen Vlagt er wel in slaagt om bij de aankomst van elke tweederangs wielerklassieker in West-Europa minstens een twintigtal leeuwen in beeld te krijgen.

Er is blijkbaar geen interesse voor het klimaat aan de rechterzijde, en toch dreigt Vlaanderen binnen afzienbare tijd half onder water te lopen, ongetwijfeld met een Vlaams vluchtelingenprobleem tot gevolg. De opkomende zee vormt, meer dan de huidige vluchtelingencrisis, een rechtstreekse bedreiging voor het voortbestaan van de Vlaamse taal, cultuur en identiteit. Net daarom is het merkwaardig dat de grootste conservatieve partij in Vlaanderen, de N-VA, hier niet op inspeelt bij de verkiezingen. In de jaren zeventig en tachtig was haar voorloper, de Volksunie, nochtans volop betrokken bij de opstart van de klimaatbeweging. Maar de N-VA is de Volksunie niet, horen we dan vaak, de linkervleugel van de Volksunie werd namelijk later Spirit, gaf de geest en viel uit elkaar.

Maar toch hoeft zelfs de verrechtsing van de Vlaamse beweging in principe geen aanleiding te zijn om onze planeet niet te willen redden. Als rechts-nationalistische partij zou de N-VA bijvoorbeeld een onafhankelijke productie van 100% Vlaamse hernieuwbare energie kunnen eisen, volledig binnen het kader van hun ideologie. Zodoende zou Vlaanderen écht onafhankelijk worden van Saoedische olie en Franse kernenergie. Maar ook thema’s zoals migratie, waarop de partij tegenwoordig graag inspeelt om het Vlaams Belang af te houden, kunnen via het klimaat worden aangepakt. Het staat namelijk vast dat er meer en meer vluchtelingen en transmigranten naar Vlaanderen zullen komen naargelang de gevolgen van de opwarming van het klimaat desastreuzer worden. Kortom, Theo Francken had zondag met zijn Vlaamse vaandel mee kunnen marcheren, met als verklaring op Twitter dat hij het klimaat wil redden om een apocalyptische migratiegolf te voorkomen. Meer nog, aan zijn rechterzijde hadden Filip Dewinter en Tom Van Grieken gerust ‘Eigen klimaat eerst!’ mogen komen scanderen.

Maar ze waren er niet en in rechtse kringen ziet men de link blijkbaar niet tussen het klimaat en de vluchtelingenproblematiek. En daarnaast blijft ons land natuurlijk rustig niet-hernieuwbare energie aankopen uit het buitenland. Toch zou het de rechtse partijen geen windeieren leggen de klimaatbeweging te steunen. Groen-Ecolo bijvoorbeeld heeft heel wat jonge kiezers die eigenlijk centrumrechts aanleunen, maar omwille van de dreigende klimaatramp toch groen stemmen. Het staat vast dat rechtse partijen het klimaatdebat zo defensief aangaan net omdat de linkse partijen zo duidelijk stelling hebben genomen. Maar toch kan dat niet langer een excuus zijn, het is tijd voor de rechterzijde om zich te herpakken en eindelijk wat pragmatiek aan de dag te leggen zodat iedereen zich op lange termijn ‘veilig thuis kan voelen in een welvarend Vlaanderen’.

Er is op dit ogenblik nog geen rechtse invulling van het klimaatverhaal.

Als het ooit zo ver komt, blijft het wel nog maar de vraag of de organisatie van de burgerbetoging op haar beurt de aanwezigheid van rechtse en nationalistische partijen en groeperingen zou appreciëren. Het zou vast en zeker wringen wanneer die politieke spelers zouden scanderen dat ze het klimaat willen redden om de komende migratiegolven te stoppen, of 100% Vlaamse hernieuwbare energie willen omwille van geopolitieke en nationalistische motieven.

Er is op dit ogenblik nog geen rechtse invulling van het klimaatverhaal, en dus zou het raar aanvoelen om zowel rechtse als linkse slogans te horen op een klimaatmars. Nochtans maakt het in principe niet uit, zolang we de opwarming van de aarde maar stoppen. Het is van het grootste belang voor het voortbestaan van de mensheid dat we deze uitdaging allemaal samen aangaan, ongeacht onze persoonlijke motivatie. Bovendien is dat de enige manier om snel en succesvol veranderingen door te drukken, een verenigd front, een ecologische monstercoalitie. Als we ons klimaat willen redden, dan moeten er geen zeventigduizend, maar driehonderdduizend burgers de Wetstraat platwalsen, elke zondag tot het probleem is opgelost. Rechts, links, babyboomers, millennials, fascisten en communisten, alle (huids)kleuren van de regenboog, rechterhand in linkerhand, linkerarm in rechterarm. Tous ensemble, allemaal samen.

Pieter Joannes Kuijpers (29) is historicus, lokaal actief in Schaarbeek in het buurtcomité Bienfaiteurs-weldoeners en toekomstig journalist.