Een koelkast of een auto kopen? Dat is dan 12 maanden wachten

Door logistieke problemen en tekorten moeten consumenten van een rist populaire producten weken of zelfs maanden wachten voor ze geleverd worden. ‘De pandemie heeft de pijnpunten van de toeleveringsketen blootgelegd.’

Een jaar wachten op een nieuwe koelkast, vaatwasser of auto: voor sommige producten zijn de leveringstermijnen langer dan ooit. ‘De toeleveringsketen is momenteel erg verstoord’, zegt professor ketenbeheer Roel Gevaers (Universiteit Antwerpen). ‘Daar zijn verschillende redenen voor: covid-19 is stevig door de logistieke keten geraasd, maar ook de brexit, de oorlog in Oekraïne, stakingen en bedrijfsbranden zorgen voor problemen.’

Op deze vijf producten is het lang wachten.

1. Auto’s: Leveringstermijn: drie maanden tot meer dan een jaar

‘Ik moest bijna een jaar wachten op de levering van mijn nieuwe auto’, vertelt Jules Bossier (33) uit Antwerpen. ‘Mijn hybride Peugeot 508 SW GT werd in augustus besteld en zou in mei geleverd worden, maar dat werd uitgesteld tot oktober. Nu bleek de wagen er plots toch vroeger te zijn.’

Oorzaak van de lange wachttijden is een tekort aan chips of halfgeleiders. Die worden slechts in een handvol regio’s geproduceerd, vooral in Azië. Omdat daar bijzonder strenge maatregelen getroffen werden om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan, moesten fabrieken er tijdelijk sluiten. Daarnaast ontstond in maart 2021 een brand bij een belangrijke Japanse chipsfabrikant die bijna uitsluitend levert aan de autosector. De productie lag daardoor maandenlang stil.

Door het tekort aan chips kiezen sommige autoconstructeurs er bovendien voor om te focussen op grotere en duurdere modellen. ‘Een groep als Volkswagen houdt de productie van Audi, Porsche en de grotere Volkswagenmodellen op peil omdat de winstmarges daarop interessanter zijn voor het bedrijf’, aldus Gevaers. Het aanbod voor de consument wordt daardoor een stuk kleiner en duurder.

2. Keukens en keuken-toestellen: Leveringstermijn: twaalf weken tot een jaar

Keukens worden vaak vervaardigd uit hout en metaal, grondstoffen die momenteel schaars zijn. ‘Daardoor kunnen we niet vlot leveren aan onze klanten. Zij moeten vandaag toch makkelijk twaalf weken wachten’, aldus een keukenbouwer die liever anoniem wil blijven. ‘Toch vormen keukentoestellen als koelkasten en vaatwassers nog een groter probleem. Daarbij lopen de wachttijden soms op tot een jaar of langer.’

De Zweedse meubelgigant Ikea ging daarom op zoek naar alternatieven. ‘Door het tekort aan metaal zijn sommige fronten of spoelbakken niet meer beschikbaar, maar samen met onze klant gaan we op zoek naar een andere oplossing’, zegt communicatieverantwoordelijke Julie Stordiau. Ook voor sommige keukentoestellen werd vervanging gezocht. ‘Producten waar microchips in zitten, lopen veel vertraging op. Daarom hebben we extra vaatwassers die wél leverbaar zijn in het assortiment opgenomen.’

3. Zonnepanelen: Leveringstermijn: vier à zes weken tot enkele maanden

Wie dan weer de hoge energieprijzen wil omzeilen door zonnepanelen te plaatsen, stoot op een tekort aan omvormers, die de gelijkstroom die de panelen produceren omzetten naar wisselstroom. Uit een enquête van Solar Magazine onder 25 zonne-energiegroothandels blijkt dat vrijwel iedere Nederlandse en Vlaamse groothandelaar in zonnepanelen verwacht dat het tekort aan omvormers nog tot het einde van 2022 zal aanhouden. De helft van die groothandelaars heeft ook een tekort aan thuisbatterijen.

Zonne-energieleverancier Soly krijgt zijn voorraden nog tijdig aangevuld, maar dat is voor kleinere installateurs niet altijd het geval. ‘Daar hoor ik dat het maanden kan duren voor ze bij de klant kunnen leveren. Bij ons moet je vier tot zes weken wachten’, aldus Patrick van der Meulen, zaakvoerder van zonne-energieleverancier Soly.

4. Aluminium ramen: Leveringstermijn: zestien weken

Wie wil verbouwen, moet niet alleen op heel wat materialen een stuk langer wachten, maar betaalt ook twee tot drie keer meer dan vroeger. ‘Binnenkort verhuis ik samen met mijn vriendin naar een nieuw huis, al bestaat de kans dat de ramen dan nog niet geplaatst zijn. We hebben daarvoor een wachttijd gekregen van 16 weken,’ vertelt Elias Van den Broeck (29) uit Boechout, ‘maar maandelijks zowel huur én een lening betalen, is te zwaar.’

Uit een enquête die de Confederatie Bouw afnam in juni, bleek dat de leveringstermijnen voor bakstenen, dakpannen, installatiematerialen en glas het langst waren. ‘Tachtig procent van de respondenten sprak van een verlenging van de wachttijd’, zegt Jean-Pierre Liebaert, directeur van het economische departement van de Confederatie Bouw. ‘Voor dertig procent van hen werd de leveringstermijn verlengd met meer dan vier weken.’

5. Magazines: Leveringstermijn: normaal, maar u merkt misschien wel een andere papiersoort

‘Omdat er tijdens de coronacrisis massaal online gewinkeld werd, steeg de vraag naar verpakkingsmateriaal. Anderzijds ging ook de vraag naar papier omhoog omdat mensen vaker kranten en magazines kochten’, zegt Gevaers. Maar terwijl de vraag steeg, werd de productie van papier en karton bemoeilijkt door een tekort aan werknemers en een sterk gestegen houtprijs.

‘Bovendien was onze papierproducent, UPM in Finland, vanaf januari maandenlang in staking’, zegt Peter Leroy, productiemanager bij drukkerij Roularta Printing. ‘We werden geconfronteerd met een acuut papiertekort. Gelukkig hadden we net een grote voorraad aangelegd waardoor we die periode vrij goed hebben overbrugd, al konden we niet altijd de gevraagde kwaliteit leveren omdat we het moesten doen met de alternatieven die voor handen waren.’

De situatie lijkt zich intussen te herstellen, maar toch blijft Gevaers voorzichtig. ‘Als we deze winter ondanks de genomen maatregelen toch te maken krijgen met gastekorten, zullen heel wat industriële bedrijven daar hinder van ondervinden. Bedrijven die veel energie nodig hebben voor hun productie zullen die moeten terugschroeven of zelfs stilleggen.’ Dat geldt onder meer voor chemie- of houtbedrijven en fabrieken die auto’s en bakstenen produceren, waarvoor gas een belangrijke grondstof is. Gevaers verwijst naar het chemieconcern BASF, dat vorige week nog aankondigde dat het de productie van ammoniak, een basisingrediënt voor kunstmest, zal terugschroeven. ‘Dat zal op zijn beurt een invloed hebben op de kosten voor landbouwers en de productie van granen voor onder andere dierenvoeding. Zo krijg je een domino-effect.’

Volgens Gevaers zijn de problemen die we vandaag in de toeleveringsketen zien niet plots ontstaan. ‘Maar de pandemie heeft de pijnpunten ervan blootgelegd en uitvergroot. Heel wat bedrijven bleken totaal onvoorbereid.’ Zal de toeleveringsketen er na de pandemie anders uitzien? ‘Veel bedrijven zijn offshoring (het verplaatsen van productie naar lagelonenlanden, nvdr) ter discussie beginnen te stellen’, aldus Gevaers. ‘Overheden zullen opnieuw sterker moeten inzetten op lokale productie en bedrijven zullen grotere voorraden moeten aanleggen. De logistieke keten waarin niets fout kon lopen, bleek een utopie.’