Dirk Draulans

‘Een juridische procedurekwestie kan tot gerechtigheid leiden’

Dirk Draulans Bioloog en redacteur bij Knack.

Bioloog en Knack-journalist Dirk Draulans vraagt zich af waarom er op het euthanasieproces zo weinig over patiënte Tine Nys wordt gepraat.

‘Men “krijgt” euthanasie’, twitterde de aartsconservatieve advocaat Fernand Keuleneer ooit. ‘Euthanasie als waardevol geschenk. Eindelijk de Verlichting.’ Het cynisme droop van de korte boodschap. Keuleneer behoort tot de vrij kleine groep mondige mensen die het obstinaat uitstellen van de dood belangrijker vinden dan een kwaliteitsvol levenseinde, zelfs voor mensen die vinden dat ze geen waardevol en levenswaardig leven meer voor de boeg hebben.

In die zin waren de advocaat en de zussen van Tine Nys, die op 27 april 2010 euthanasie ‘kreeg’, voor elkaar gemaakt. De zussen konden het niet verwerken dat Tine euthanasie vroeg. Keuleneer zocht en vond het ultieme proces waarmee hij de Belgische regelgeving rond euthanasie niet alleen in vraag kon stellen, maar ook op de helling kon laten zetten, zeker nu er sprake is van een eventuele aanpassing – lees: uitbreiding – van de wet.

Euthanasieproces: een juridische procedurekwestie kan tot gerechtigheid leiden.

De advocaat zat van 2002 – ongeveer vanaf het in voege treden van de euthanasiewet – tot 2012 in de Federale Controle- en Evaluatiecommissie Euthanasie. Hij had dus toegang tot alle (in principe anonieme) medische dossiers over gevallen van euthanasie. Op 3 oktober 2010 besliste de commissie dat alles inzake de euthanasie van Tine Nys volgens de regels was verlopen. Dat gebeurde in aanwezigheid van Keuleneer, die weliswaar geen stemrecht had.

Het is meer dan ironisch dat Keuleneer daarom van de zaak werd gehaald, door zijn stafhouder die moet beslissen of advocaten voldoende onafhankelijk kunnen opereren in een bepaald dossier. Het is nog ironischer dat het debacle onrechtstreeks een gevolg was van een kruisverhoor van een acoliet van dé absolute meester in het procedurepleiten: Hans Rieder. Advocaat Joris Van Cauter, die de ouders van Tine Nys vertegenwoordigt, komt uit de stal van Rieder.

Van Cauter poogde op het proces één van de meest serene mensen in het Belgische euthanasiewereldje, oncoloog en palliatief deskundige Wim Distelmans, in diskrediet te brengen met een spervuur aan vragen over de euthanasiecommissie waarvan de man voorzitter is. Uit dat kruisverhoor bleek plots dat Keuleneer betrokken was bij de evaluatie van het dossier van Tine Nys. Zo’n open kans laat een ervaren spits als toppleiter Jef Vermassen, verdediger van psychiater Lieve Thienpont die mee besliste over Tines euthanasie, niet liggen: hij kopte de bal binnen en Keuleneer verdwijnt van het toneel. Zo leidde een procedurekwestie tot een vorm van juridische rechtvaardigheid in een aartsmoeilijk dossier. Dat belet niet dat Keuleneer achter de schermen ongetwijfeld zijn vooringenomen visie op de zaak zal blijven behartigen – Van Cauter neemt nu de belangen van de ganse familie van Tine Nys waar.

Zelfs vanuit de achtergrond zal Keuleneer zijn slag wel thuishalen. Hoeveel artsen zullen het na dit assisenproces nog wagen om aan de euthanasievraag van een patiënt met psychisch lijden tegemoet te komen als ze tien jaar na de feiten nog dreigen veroordeeld te worden voor een ‘gifmoord’? Collega Ann Peuteman had het in haar inleidende opiniestuk over het proces al besloten: er zullen geen winnaars zijn in dit verhaal.

Tien jaar na de feiten wordt een allegaartje aan experts op het proces opgetrommeld om hun visie te geven. Dikwijls betreft het personen die Tine nooit gezien of gehoord hebben, maar die toch menen een voor sommigen die Tine wel hebben bijgestaan vernietigend oordeel te mogen vellen. Psychologe (en dus geen psychiater) Ariane Bazan schoot de hoofdvogel af. Ze leidde uit het dossier af dat het verdict dat de vrouw aan autisme leed absoluut niet klopte. Ze was, zonder dat ze Tine ooit ontmoet heeft, van oordeel dat het over een borderline persoonlijkheid ging, als gevolg van een hechtingsstoornis met haar moeder. Volgens haar is dat helemaal niet ongeneeslijk, wat de optie van euthanasie onmogelijk maakt. Bazan is de drijvende kracht achter een petitie die pleit tegen euthanasie voor eender welke vorm van psychisch lijden.

Wat voor wetenschapper ze is blijkt mooi uit een citaat van haar uit een reportage van collega Han Renard in Knack (het verhaal ging over erotische fantasieën): ‘Ontwikkelingspsychologen zeggen dat een kind geen vernedering voelt, maar ik denk van wel. Daar komen wellicht die regelmatig voorkomende luier- en babyfantasieën vandaan. Mannen die fantasieën over de borst krijgen bijvoorbeeld, of over gewassen en verschoond worden, proberen zo als het ware van die traumatische ervaringen uit het begin van hun leven te genezen.’

Ernstige wetenschappers lichtten toe dat het voorkomen van autisme bij vrouwen pas recent grondig wordt bestudeerd, omdat men er tot voor kort te veel van uitging dat het een probleem van vooral mannen betrof, waardoor er te weinig op symptomen bij vrouwen werd (en wordt) gelet. Er zit ook een sterke genetische component aan autisme, wat in het verhaal van Tine relevant is. In ieder geval blijkt uit haar dossier duidelijk dat psychiatrie een heel persoonlijke kant heeft, waardoor het niet evident is om algemene wetenschappelijke conclusies zonder meer te vertalen naar een individueel geval.

Het geldt ook voor de rechtspraak, die gevoelig is aan individuele interpretaties. In 2017 had de Gentse raadkamer beslist om de drie artsen die betrokken waren bij de euthanasie van Tine Nys niet te vervolgen. Maar advocaat Keuleneer en de familie gingen in beroep tegen die uitspraak, waarna de Kamer van Inbeschuldigingstelling in 2018 besliste wél tot vervolging over te gaan. Tot verbazing van bijvoorbeeld ervaringsdeskundige Wim Distelmans, die niet begrijpt waarom artsen zich voor een assisenhof moeten verantwoorden terwijl ze niet meer deden dan de vurige wens van een patiënte vervullen volgens de regels van de kunst.

Meester-procedurepleiter Hans Rieder verklaarde op het Canvas-programma De Afspraak dan weer dat het optreden van Keuleneer als advocaat van de familie kan leiden tot een vernietiging van het proces door het Hof van Cassatie, zelfs tot een vernietiging van de doorverwijzing van de drie artsen door de Gentse Kamer van Inbeschuldigingstelling. In het slechtste geval verzeilen de artsen dus weer voor jaren in de wachtkamer van de knagende onzekerheid.

Opvallend in de verslagen over het proces is hoe weinig het gaat over wat Tine bezielde, over haar motivatie en haar waardigheid. Het was haar leven en haar vraag. Het was haar beslissing, die artsen die het ongetwijfeld goed met haar meenden met de beste bedoelingen hebben uitgevoerd. Een mens heeft al niet de mogelijkheid om te kiezen dat hij of zij geboren wordt, waarom moet dan ook nog eens het recht om te beslissen dat het niet meer hoeft op de helling worden gezet?

In de media duiken nu vele verhalen op die illustreren hoe divers de problematiek kan zijn. Verhalen van mensen die diep ongelukkig zijn omdat ze geen euthanasie kregen. Verhalen van mensen die in vrede leven met het feit dat ze een naaste bij zijn of haar laatste wens (van euthanasie) hebben bijgestaan. Verhalen van mensen die een gewelddadige zelfmoord pleegden omdat de familie zich tegen euthanasie verzette. Er is, ondanks het wettelijk kader, geen uniforme procedure voor de ideale euthanasie. Het gaat in essentie om een relatie tussen een wanhopige patiënt en zijn of haar bezorgde en begripvolle arts.

Huisdichter Stijn De Paepe van de krant De Morgen verwoordde het prachtig in twee zinnetjes over Tine Nys: ‘Haar vertrek / en haar verdriet / Het zijn onze / zaken niet’.

Meer moet daar in feite niet over gezegd worden.

https://twitter.com/StijnDePaepe/status/1220234290753089537Stijn De Paepehttps://twitter.com/StijnDePaepe

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

550rich3153600000Twitterhttps://twitter.com1.0

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content