Dyab Abou Jahjah: ‘Het leven van elke allochtoon is één grote praktijktest’

Activist Dyab Abou Jahjah over de zeshonderd praktijktests in Vlaamse en Brusselse kledingzaken die aantoonden dat verdoken discriminatie wijdverspreid is in kledingzaken: ‘Het is helemaal geen verdienste om normaal te doen.’

Onderzoek van Dounia Bourabain, waarover Knack berichtte, toont aan dat winkelbediendes allochtonen anders – slechter voor wie nog mocht twijfelen – behandelen dan autochtonen.

Allochtone klanten worden getrakteerd op minder aandacht, meer achterdocht, en minder animo om te verkopen. De allochtone klant is blijkbaar vandaag geen koning.

Hier was – wat mij betreft – geen onderzoek voor nodig. We weten allemaal dat dit gebeurt, het maakt deel uit van onze leefwereld. Discriminatie is niet iets wat enkel plaatsvindt op de arbeidsmarkt, huurmarkt of binnen het onderwijs. Discriminatie is een realiteit die ons leven doordringt, in alle details. Welk bewijs is er verder nog nodig? Van de cinema tot de winkel, van de sportclub tot het uitgaansleven, van de wieg tot de kist worden we gediscimineerd.

Dat activisten vandaag minder over deze dagelijkse vormen van racisme praten en meer over basisrechten zoals arbeid, woning, onderwijs, of politiegeweld, is louter een kwestie van prioriteiten.

Vaak krijgt men de indruk dat we als activisten lange tenen hebben en zo snel en luid mogelijk racisme roepen. Maar niks is minder waar, we hebben net een dikke huid ontwikkeld die we niet meer kunnen missen. Het zou een fulltime job zijn elke vorm van discriminatie en racisme te benoemen.

Racisme en discriminatie zijn vandaag in ons land namelijk alomtegenwoordig. Een gelijkwaardige behandeling van autochtoon en allochtoon is vandaag zo uitzonderlijk dat we – indien het toch voorkomt – het gevoel hebben medailles te moeten uitdelen.

‘Wow, de Peter doet normaal, wat tof van hem.’

‘Ingrid is echt niet racistisch, wat een pracht van een mens.’

Zo laag zijn de verwachtingen. Niet enkel wij – als allochtonen – houden vast aan die lage verwachtingen. Ook onze autochtone medemensen geven elkaar en zichzelf voortdurend schouderklopjes voor gedrag dat enkel als normaal kan bestempeld worden.

‘Amaai, de Joris heeft Marokkanen aangenomen.’

‘Tof van Anja dat ze aan zwarte mensen verhuurt.’

De standaard en maatstaf zijn duidelijk. Discriminatie is vandaag normaal. Wie niet meedoet, wijkt af van de norm en verdient applaus. Neen, het is helemaal geen verdienste om normaal te doen.

Maar terug naar ons – moslims, bruinen, zwarten, allochtonen, vreemdelingen, burgers die een beetje minder burger zijn en mensen die een beetje minder mens zijn. Dit soort onderzoeken vertellen ons niets.

We hebben niet de neiging elke keer we met racisme geconfronteerd worden in tranen uit te barsten. We lachen verder in het gezicht van mensen die ons discrimineren. Soms durven we ze zelfs van antwoord te dienen, en heel soms gaan die mensen dan aan het huilen. ‘White tears’ stromen langs hun wangen terwijl ze beseffen dat ze zich racistisch gedragen hebben terwijl ze dachten niet racistisch te zijn. Hun ‘white innocence’ wordt beklad door de realiteit.

Moeten we werkelijk eeuwig blijven hangen bij de flauwe vraag of discriminatie en racisme ‘nu wel bestaan’, of het niet allemaal wat overroepen is? Velen onder ons zijn niet meer geïnteresseerd in het uitleggen of bewijzen van racisme en discriminatie aan witte mensen. Onze levenservaringen zijn echt, we ondervinden discriminatie dagelijks, we moeten geen bewijzen leveren.

Velen onder ons geloven ook niet meer dat er plots een magische bewustwording zal plaatsvinden, een soort ultieme eye opener waarna witte mensen afstand zullen nemen van hun privileges en normaal zullen gaan doen. Verandering zullen we zelf moeten forceren door ons te organiseren en aan de huidige machtsverhoudingen te sleutelen.

Als bedrijven, scholen en andere instellingen standaard een witte klant of gebruiker bedienen en zoeken, moeten we onze eigen structuren opzetten waarbinnen diversiteit de norm is. Sommige mensen gaan zelfs een stapje verder en willen structuren opzetten waarin louter mensen van kleur welkom zijn. Ik begrijp hun behoefte aan die safe space en ik sympathiseer met hen, maar doe niet mee. Als we zelf niet welkom zijn binnen witte structuren, of enkel welkom zijn in een bepaalde hoedanigheid en mits bepaalde voorwaarden, zijn structuren die iedereen welkom heten de oplossing.

In een stad als Brussel waar de grote meerderheid van de bewoners wortels buiten het land heeft en waar zelfs meer dan de helft van de Belgische burgers allochtoon is, is diversiteit simpelweg een realiteit. De laatste bastions van wit privilege in Brussel wankelen en zullen de komende jaren vallen.

Vlaanderen kent een andere dynamiek, maar ook in de grote Vlaamse steden zal het niet lang duren voor de macht van het getal een normalisering forceert. De overheid moet hard optreden om alle domeinen van basisrechten discriminatievrij te maken, en dat zal niet enkel via praktijktesten gebeuren.

Het leven van elke allochtoon is één grote praktijktest. We hoeven het warme water niet telkens opnieuw uit te vinden en test na test op te zetten. Vandaag hebben we afdwingbare maatregelen nodig om discriminatie tegen te gaan op de arbeidsmarkt, huurmarkt en binnen het onderwijs en de politie.

Daarnaast moeten we zelf winkels openen waar alle klanten simpelweg als klanten behandeld worden. We moeten kranten en andere mediakanalen lanceren waar een Mohamed over Amerikaanse politiek kan schrijven en een Fatima over het begrotingstekort kan komen praten. We moeten politieke partijen lanceren waar diversiteit de norm is en niet simpelweg decoratie van een partijlijst.

En daar zijn we vandaag mee bezig, we blijven niet wachten op een soort deus ex machina, een messiaanse oplossing. We leven verder en trekken ons plan. We zijn allen meer thuis in de globaliserende wereld en de stedelijke cultuur dan in de overblijfsels van een uitstervende monoculturele wereld.

Racisme heeft geen toekomst, het zal politiek en economisch failliet gaan. Bedrijven, redacties, en partijen die dit niet beseffen, gaan mee onder.