‘Dictaturen pakken de coronacrisis helemaal niet beter aan dan de liberale democratieën’

Kamerlid Darya Safai verwijst naar de situatie in Iran en China om aan te tonen dat de aanpak van dictatoriale regimes van het coronavirus niet te verkiezen is boven die van de liberale democratieën.

De aanpak van de coronacrisis doet ons nadenken over de voor- en nadelen van bepaalde politieke systemen. Sommige mensen komen tot de conclusie dat dictatoriale regimes makkelijker en resoluter kunnen ingrijpen. Anderen proberen de huidige ongunstige situatie in Europa te rechtvaardigen als de prijs die we moeten betalen voor onze liberale democratieën, waarmee ze die dictaturen onbewust toch lof toezwaaien. Maar het is niet de openheid of geslotenheid van een staat die bepalend is voor de al dan niet efficiënte strategie bij de behandeling van infectieziekten. Niet het soort regime geeft de doorslag maar wel de bekwaamheid van de mensen die binnen dat systeem hun verantwoordelijkheid moeten opnemen.

China en Iran zijn twee dictatoriaal bestuurde landen waar het coronavirus hard heeft toegeslagen. In China heeft het ongeveer vijftig dagen geduurd van de aankondiging van de epidemie tot het beheersen ervan. Het middelpunt van de ziekte lag in de provincie Hubei, die qua populatie (negenenvijftig miljoen mensen) te vergelijken is met Italië. De belangrijkste en meest effectieve maatregel van de Chinese regering was om de provincie volledig in quarantaine te plaatsen, zodat de ziekte zich niet van de ene provincie naar de andere zou verspreiden. Zo heeft China de ziekte weliswaar in minder dan twee maanden onder controle gekregen, intussen weten we wel dat de statistieken over het aantal sterfgevallen volledig vervalst waren. Volgens recente berichten in de westerse media zijn er in Hubei geen 3.000 mensen overleden aan de ziekte, zoals de Chinese regering beweert, maar meer dan 40.000. Eerst had de Chinese regering de epidemie ook al wekenlang verzwegen. Twee redenen waarom de rest van de wereld de omvang en het dodelijk gevaar van het virus schromelijk onderschatte. En waarom er in China zelf uiteindelijk toch nog zoveel doden waren.

Iran was de tweede dictatuur die ten prooi viel aan het coronavirus. In tegenstelling tot Italië, waar dagelijks gemiddeld 13.000 toeristen arriveerden, kwam het coronavirus Iran binnen via de heilige stad Qom, waar ongeveer 700 Chinese religiestudenten de islamitische leer kwamen bestuderen. Qom is het Vaticaan van de Islamitische Republiek, een stad dichtbij Teheran waar geestelijken opgeleid worden.

De autoriteiten wisten sinds midden januari hoe snel het virus zich verspreidde maar besloten om het te verzwijgen. De viering van de 41^ste verjaardag van de islamitische revolutie (11 februari) en de parlementsverkiezingen (21 februari) mochten niet in het gedrang komen. Het was dus de verantwoordelijkheid van de regering dat het virus in alle stilte een groot deel van de bevolking kon aantasten.

Sommige artsen durfden er iets over zeggen via de sociale media, op gevaar dat ze in de cel zouden belanden. De Islamitische Republiek verbood de bekendmaking van het aantal doden en opgenomen patiënten, en maakte dat zelfs strafbaar. Tot na de verkiezingen werd ontkend dat de ziekte in het land was.

Het regime weigerde ook om Qom in quarantaine te plaatsen. De brandhaard van het coronavirus blijft in de eerste plaats een stad waar de ‘heilige geest’ het voor het zeggen heeft, en die mag je natuurlijk niet verstoren. Een andere geest (samen met Trump natuurlijk, de Amerikaanse leider) was volgens ayatollah Khamenei verantwoordelijk voor de uitbraak van het virus. De geestelijke leider verwees naar de ‘Djinn’, een onzichtbaar wezen dat volgens islamitische geleerden bezit kan nemen van mensen en hun vrije wil tenietdoen.

Net zomin als de Chinese overheid verstrekt het islamitische regime exacte cijfers over de impact van corona. Typisch voor dictaturen. Bijna drie maanden nadat Covid-19 Iran binnensloop, is er nog altijd geen uitzicht op de mogelijke beheersing van de ziekte. Als je de dictaturen in China en Iran vergelijkt, komen de Chinezen er ongetwijfeld uit als de meest efficiënte.

Ook democratische regimes zoals die van Taiwan, Zuid-Korea, Japan en Europa hebben de coronacrisis met wisselend succes aangepakt. Taiwan, 23 miljoen inwoners, ligt het dichtst bij China. Er werken meer dan 800.000 Taiwanezen in China, ook in de stad Huang. Jaarlijks reizen er ongeveer vier miljoen Chinese toeristen naar het eiland, dat is 17% van de bevolking van Taiwan. Geen ander land in de wereld was zo kwetsbaar voor de verspreiding van het coronavirus. Maar de liberale, democratisch verkozen regering van Taiwan kan wonderbaarlijke cijfers voorleggen: 363 patiënten, slechts vijf doden. Meteen nadat de Chinese regering op 27 december het Covid-19 nieuws had bekendgemaakt, richtte de Taiwanese regering het Central Epidemic Command Center op, dat de acties van de verschillende ministeries moest coördineren. Op 31 december werden al de eerste stappen gezet om het virus te bestrijden.

Ik ga hier niet dieper in op de vele maatregelen maar in het licht van de mondmaskerproblematiek in Europa wil ik er wel op wijzen dat elke Taiwanese burger om de veertien dagen negen maskers ontvangt. Onlangs heeft de Taiwanese regering trouwens tien miljoen mondmaskers geschonken aan landen als Italië en Spanje, waar er een zwaar tekort was.

Door het succes van de strategie moest de economie van het land geen dag stilgelegd worden. Alles bleef gewoon functioneren. Er is in Taiwan ook geen lockdown geweest. Mensen die positief testten of uit het buitenland kwamen, moesten veertien dagen in quarantaine.

Ook Zuid-Korea en Japan waren erg succesvol in het beheersen van de crisis. In Zuid-Korea, een van de eerst getroffen landen, werden mensen massaal getest. Dat is de meeste effectieve manier om zieke en gezonde mensen van elkaar te scheiden. Dit heeft er toe geleid dat er in Zuid-Korea, met een bevolking van 50 miljoen mensen, nooit meer dan 9 overlijdens per dag zijn vastgesteld.

De Europese landen werden door hun ligging minder bedreigd en hadden ongeveer anderhalve maand meer tijd dan Taiwan en Zuid-Korea om op het virus te reageren. En toch hebben ze minder efficiënt gehandeld. Ik wil hier niet de fouten benoemen die de Europese regeringen, ook de Belgische, hebben gemaakt in hun pogingen om de crisis te voorkomen, hoewel ik er in februari al voor waarschuwde. We moeten nu alle krachten bundelen om het virus te bestrijden. Maar straks, als we deze grote crisis achter de rug hebben, moet er grondig bekeken worden welke fouten er zijn gemaakt zodat we er de nodige lessen uit kunnen trekken. Opdat we niet opnieuw zo’n ramp zouden meemaken.

Nee, dictaturen doen het niet beter dan de liberale democratieën. Laten we de fouten en tekortkomingen van bepaalde individuen of regeringen niet uitvergroten om hun inefficiëntie toe te schrijven aan het democratisch systeem.