‘Demir toont dat politiek soms ook met een open vizier kan’

‘Europa is net als de Habsburgse wereld voor 1914. Alles functioneert redelijk goed. Maar we zien het niet.’ Het is een uitspraak van Karel Schwarzenberg, een voormalige minister van Buitenlandse Zaken in Tsjechië, die zich jarenlang voor de mensenrechten heeft ingezet. Dat alles al bij al redelijk goed werkt, is een inzicht waar we in Vlaanderen, België en Europa af en toe aan herinnerd moeten worden. Wie de bijtende kritiek op de politiek week na week – ook in dit blad en ook op deze pagina – tot zich neemt, zou soms denken dat de Europese Commissie, de federale én de Vlaamse regering voortdurend aan het knoeien zijn.

Slecht nieuws te over. In Europa wint extreemrechts nog maar eens fors, dit keer in Frankrijk. President Emmanuel Macron verliest de parlementaire verkiezingen, en er dreigt minstens een jaar lang politieke catenaccio. België kampt met een gigantische staatsschuld en een enorme belastingdruk waar de burger – inderdaad – te weinig voor terugkrijgt. Vivaldi hangt met spuug en paktouw aan elkaar vast. De Vlaamse regering verdrinkt in keizer-kostergeneuzel en administratees. Ondertussen laat ze aantoonbaar het onderwijs verloederen, terwijl onze enige delfstof, zoals altijd wordt gezegd, juist onze kennis is. Je hoeft niet eens je leven op Twitter door te brengen om tot de conclusie te komen: rien ne va plus.

Demir toont dat politiek soms ook met een open vizier kan.

Maar dat klopt niet. Neem nu de manier waarop minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) het stikstofprobleem aanpakt, een godsgruwelijk hoofdpijndossier. Jarenlang hebben verschillende ministers van Landbouw het probleem laten aanslepen, precies omdat het zo pijnlijk is. Voor nogal wat boeren – een kleine maar luide groep – zijn de maatregelen die Demir wil doordrukken meteen ook een persoonlijk drama: flink meer schulden, of zelfs een sluiting. Maar als we in Vlaanderen nog een béétje waardevolle natuur willen overhouden, zal de veestapel toch afgebouwd moeten worden.

Het siert Demir dat ze voet bij stuk houdt, met empathie én geld voor de getroffen boeren, en met de moed om het gesprek steeds opnieuw aan te gaan. Zijn alle politici werkelijk knoeiers, tjeven of opportunisten? Demir toont dat politiek soms ook met een open vizier kan, oog in oog met de mensen die ze een moeilijke boodschap moet brengen.

Of neem de vermaledijde regering-De Croo. In de reeks waarin we de verdiensten van de Vivaldi-regering vergelijken met die van de regering-Michel duikt één constante op: er is – sorry Conner, sorry Bart – véél meer continuïteit dan de topmarketeers van beide regeringen willen doen geloven. Dat betekent, helaas, ook: veel continuïteit van de stilstand. Verder in dit blad kunt u lezen hoe scherp de kritiek van vooraanstaande economen is op zowel Kris Peeters (CD&V) in de Zweedse regering als Pierre-Yves Dermagne (PS) in de regering-De Croo. Terecht. Vivaldi is géén wonder van efficiëntie, laat dat duidelijk zijn.

Toch is de regering al een paar keer te vroeg doodverklaard. Neem de arbeidsdeal, met de vierdaagse werkweek of het recht om geen e-mails meer te hoeven beantwoorden ’s avonds laat: het is niet wat ons land nodig heeft om erbovenop te komen, maar het zijn stappen vooruit, en ze zijn misschien zelfs een tikje minder symbolisch dan op het eerste gezicht lijkt. Zelfs in het netelige debat over de verhoging van de defensie-uitgaven is de bonte ploeg eruit geraakt.

‘Fortwursteln’, heet dat in het Duits, voortploeteren. Het is een woord dat Europa-kenner Caroline De Gruyter graag gebruikt, onder meer in Beter wordt het niet, haar mooie boek over het Habsburgse rijk, waaruit ook het citaat van Schwarzenberg is gelicht. De Habsburgers regeerden eeuwenlang over een groot rijk waarvan Wenen het epicentrum was, met heel veel gepalaver, heel veel faciliteiten voor minderheden, heel veel ruzie ook. En toch. Als het over de Habsburgers gaat, focust iedereen op het catastrofale uiteenvallen van het rijk bij het begin van de Eerste Wereldoorlog in 1914. De Gruyter laat ons verder kijken, naar wat er ondanks alles zo lang zo goed ging. En dat is indrukwekkend veel.

Soms mag het glas ook eens halfvol zijn. Onze politici doen het geregeld veel slechter dan zou kunnen, maar bijna altijd nog een pak beter dan de grootste doemdenkers willen. Heel misschien is dat een gedachte die, spaarzaam toegediend, het Grote Onheil een beetje langer afhoudt.