Vlinks

‘De weg naar eerlijke belastingen loopt door een mijnenveld van electorale belangen’

Vlinks Vlinks streeft naar een sociaal, rechtvaardig en inclusief Vlaanderen met maximale autonomie.

Aan de inhoud van de groene taxshift zal de ernst van de fiscale hervorming af te meten zijn, schrijf Johan Velghe van Vlinks.

Minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) warmt zich op voor de in het regeringsakkoord aangekondigde fiscale hervorming. Terwijl professor Mark Delanote (UGent) al voorop gestuurd werd, viel in de mailbox van organisaties, verenigingen en belangengroepen de uitnodiging om ‘in dialoog over de fiscale hervorming’ te gaan.

De minister start op donderdagnamiddag 22 juli met wat hij aankondigt als een ‘brede maatschappelijke dialoogronde’ gericht op ‘het toekomstbestendig maken van onze fiscaliteit’. De vraag is of die uitgenodigde belangengroepen deze zijn die veel verkregen voorrechten te verdedigen hebben en alle voordeel hebben bij een status quo ,of erger nog: het laken nog meer naar zich toe te trekken?

In de uitnodiging lees je niet dat die hervorming ook dwars door het partijpolitieke mijnenveld dient te raken. Dat is allerminst doemdenken. Precies door grote spanningen onder de regeringspartijen kon de Hoge Raad van Financiën vorig jaar geen voorstel van een hervormde fiscaliteit afleveren. Gelet op hun ideologie houden alle meerderheidspartijen er totaal andere, uiteenlopende meningen over fiscaliteit op na.

‘Ons belastingsysteem wordt vandaag gekenmerkt door vele uitzonderingen, vrijstellingsregimes en verschillen in behandeling binnen de verschillende fiscale domeinen. Het systeem is niet altijd aangepast aan de nieuwe realiteit en heeft nood aan eenvoud, éénduidigheid en rechtvaardigheid’, luidt de eerste paragraaf van de uitnodigingsbrief van de minister.

Hij stelt tijdens de dialoogronde zowel de arbeidsfiscaliteit als de vermogens- en consumptiefiscaliteit te behandelen. Meer, hij wil bijzondere aandacht voor de gezinsfiscaliteit, het aanmoedigen van ondernemerschap, het stimuleren van investeringen, de armoedeproblematiek, het belasten van vervangingsinkomsten en het halen van de klimaatambities via de duurzaamheidsfiscaliteit.

De weg naar eerlijke belastingen loopt door een mijnenveld van electorale belangen.

De opsomming geeft aan dat er een Augiasstal uitgemest dient te worden: de Belgische slappe ruggengraat van de fiscale koterijen. Veel aanstalten om die koterijen – anders uitgedrukt: fiscale heilige huisjes – te slopen, maakte de Vivaldi-regering tot op heden niet met het behoud van de salariswagens, de ingeslagen kromweg om buitenlandse huurinkomsten te belasten en een minimale oplapping van de effectentaks.

Dat het Belgisch belastingsysteem in al zijn voegen kraakt, is een open deur intrappen. In een interview (De Standaard, 3 april 2021) stelt de Gentse professor fiscaal recht Mark Delanote – de architect van de blauwdruk van het toekomstig fiscaal systeem – dat ‘de fiscale koterij afbreken nog de gemakkelijkste oefening is, althans in theorie’.

Het betekent dat niet langer wie de grootste lobbykracht heeft het antwoord formuleert op de vraag waartoe onze economie dient, maar dat voortaan duurzaamheid en rechtvaardigheid voorop staan. Dat is een serieuze hint voor Vivaldi om het fors gezakte vertrouwen terug te winnen. Bij welslagen van de fiscale hervorming zal die in de rangorde van democratische en herverdelende beslissingen in ’s lands geschiedenis op dezelfde hoogte staan als de invoering in 1919 van het enkelvoudig stemrecht.

Aan het opkrikken van het vertrouwen in de overheid mag wel gewerkt worden, want amper drie op de tien landgenoten hebben vertrouwen in de overheid. België staat derde laatste in de lijst van 41 onderzochte OESO-landen. Ook deelstaat Vlaanderen scoort ondermaats. Een efficiënte en eerlijke fiscaliteit is vertrouwenwekkend.

Zover zijn we jammer genoeg nog niet, want dat zou betekenen dat via het belastingsysteem ongelijkheid bestreden wordt. Zonder een halt toe te roepen aan de nu al vier decennia durende afbouw van herverdelingsmechanismen, wordt ‘hervormen’ een ijdel begrip en een cynisch synoniem van chronische besluiteloosheid.

Minister Van Peteghem neemt alvast ‘vermogensfiscaliteit’ in de mond. Vermogensbelasting impliceert dat duidelijk moet zijn wie wat bezit. Wordt over die hoge horde gesprongen?

De minimumbelasting voor multinationals in de praktijk brengen en het invoeren van een (internationale) digitaks zijn van even dringende aard als het slopen van de koterijen.

De Belgische fiscus loopt jaarlijks 3,26 miljard euro mis (bron: Tax Justice Network) als gevolg van internationale belastingontwijking. Een kwart heeft te maken met multinationals, het overige bedrag met vermogende particulieren, die hoe rijker ze zijn, hoe minder ze afdragen.

Het wordt uitkijken of de belastinghervorming er in slaagt om belastingtechnologie – zeg maar ontwijking en fraude – niet langer de eerste en laatste regel van ondernemen te laten zijn.

De EU bereikte op de eerste dag van juni – na vijf jaar onderhandelen – een akkoord over de verplichting aan multinationals opgelegd om bekend te maken hoeveel belastingen ze per land betalen. Dat moet het mogelijk maken om hun constructies van belastingontwijking te ontrafelen. Daarmee is een taboe doorbroken. Het is evenwel niet meer dan een stap in de goede richting. Hopelijk stelt de in het vooruitzicht gestelde Belgische fiscale hervorming zich niet tevreden met enkel het plukken van het laaghangend multinationale fruit.

Als minister Van Peteghem het ernstig meent met de consumptiefiscaliteit is een herziening van de taxatie van fossiele brandstoffen onvermijdelijk. Aan de inhoud van de groene taxshift zal de ernst van de fiscale hervorming af te meten zijn. Wordt rekeningrijden bespreekbaar? Wat met de aftrekbaarheid van bedrijfswagens die werkgevers ertoe aanzet hun werknemers een wagen aan te bieden in plaats van een bruto loonsverhoging, vanwege de lagere belastingen die op een auto worden betaald?

De Europese Rekenkamer houdt in een recent rapport voor dat bedrijven te weinig betalen voor de kosten van milieuverontreiniging die ze veroorzaken. De belastingbetaler is de dupe. Het erg nabije verhaal van 3M-PFOS-Oosterweel-Zwijndrechtse kippen daagt meteen voor eenieders ogen. De belastinghervorming kan het principe van ‘de vervuiler betaalt’ niet langer ontwijken.

Wanneer het finale resultaat van de door de federale regering en haar ambitieuze minister Vincent Van Petegehem niet alle inkomsten – van welke aard ook – progressief belast, volgt de bevestiging dat de beleidsvoerders van dit land het vertrouwen van de inwoners niet verdienen.

De weg naar eerlijke belastingen loopt door een mijnenveld van electorale belangen. Het ‘Belgisch compromis’ mag dan al een beproefd werktuig in dit land zijn, het is het instrument van uitstelgedrag en onaf werk dat op een volgende loodgieter wacht.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content