De verbazingwekkende Goed Nieuws Show van Vande Lanotte en Di Rupo 1

De uitspraken van Johan Vande Lanotte over vergrijzing en langer werken zijn hypocriet. Een positieve boodschap zonder fundament werkt als een boomerang.

Voor wie er nog aan twijfelde: de verkiezingskoorts begint nu volop toe te slaan. Alhoewel de Moeder Alle Verkiezingen nog bijna acht maanden voor ons uit ligt, trekken de heren politici stilaan alle registers open om zich naar die stembusslag toe te profileren. Terwijl de prominenten van de Waalse en de Vlaamse regering zich ook beginnen te roeren, kwamen tot nu toe de meest opvallende pre-electorale uitspraken van prominenten van de federale regering. En het moet en zal optimistisch en positief klinken. Zo bracht premier Elio Di Rupo tijdens zijn gastcollege aan de UGent al zijn versie van de Goed Nieuws Show. Vicepremier en minister van Economie Johan Vande Lanotte doet daar nu nog eens een forse schep bovenop.

In een interview met De Standaard en Het Nieuwsblad stelt Vande Lanotte dat hij de “negatieve ondertoon” rond de vergrijzing “beu” is. “Zeggen dat de mensen langer moeten werken, haalt niets uit. Laat ons er een positief verhaal van maken. We hebben daar trouwens meer tijd voor dan we denken … “, aldus Vande Lanotte die er voortaan de nadruk op wil leggen dat “het feit dat mensen langer leven, de vergrijzing dus, juist het meest positieve resultaat is van onze hogere welvaart”.

Wat het laatste betreft heeft de Oostendse sp.a-voorman overschot van gelijk. Dat we langer leven en ook langer goed leven is inderdaad allicht de meest opmerkelijke uiting van onze welvaart en vooruitgang. De vergrijzing is niet enkel een kwestie van kosten en ongemak maar zeker ook van opportuniteiten. Tegelijk grijpt die vergrijzing echter zo diepgaand in op onze maatschappelijke en sociaal-economische realiteit dat we dat welvaarts- en vooruitgangsideaal behoorlijk zullen zien verpieteren als we ons niet aanpassen aan die nieuwe realiteit. En dat betekent onder meer onvermijdelijke aanpassingen in onze pensioenregelingen en in de organisatie van onze arbeidsmarkt. Langer werken, zo leert elke ernstige analyse over het fenomeen van de vergrijzing, hoort daar ook bij. Het gaat dan niet om speculatieve eventualiteiten maar om wiskundige zekerheden.

Er is niks fout met beleidsverantwoordelijken die een optimistische boodschap brengen. Veel van wat er economisch reilt en zeilt, hangt samen met vertrouwen. Een vertrouwensvolle maatschappij oogt frisser en aantrekkelijker dan één waarin angst en onzekerheid heersen. Als positieve boodschappen dat vertrouwen kunnen opvijzelen, dan zullen consumenten sneller de knip van de beurs halen, ondernemingen makkelijker de investeringsknop omdraaien en mensen lankmoediger en positiever met elkaar omgaan. Cruciaal daarbij is wel dat die optimistische boodschap op een stevig fundament staat. Hangt het in de lucht dan werkt het als een boomerang. Eens immers blijkt dat er voor dat optimisme niet echt veel grond bestond, zal het vertrouwen in elkaar klappen en heeft de beleidsvoerende klasse er een zwaar probleem bij, nl. dat van geloofwaardigheid. Verlies aan geloofwaardigheid hypothekeert beleid in de toekomst.

In dit laatste schuilt het grote gevaar van wat de regering Di Rupo nu allemaal doet en wat haar prominenten komen vertellen. Wie de sociaal-economische en budgettaire realiteit van nabij volgt, weet dat de Goed Nieuws Show in het beste geval een houdbaarheid van korte duur heeft. De partijen binnen de regering hopen alvast dat de rekker het houdt tot voorbij de verkiezingen van mei volgend jaar. Nadien zullen discussies over onder meer de begrotingstoestand, de concurrentiepositie, de sociale zekerheid, de fiscale druk en de mobiliteit snel terug bovenaan op het beleidsmenu staan.

De vergrijzing zal zonder twijfel ook hoog op dat beleidsmenu figureren. De suggestie van Vande Lanotte om het wat betreft de aanpak van de vergrijzing allemaal nog wat voor ons uit te schuiven, staat niet enkel haaks op diverse van zijn eigen analyses en uitspraken uit het verleden, het is ook onversneden boerenbedrog. Lees het verslag van de Vergrijzingscommissie en de analyses van instellingen als de OESO en het IMF en aan één conclusie valt niet te ontsnappen: hoe langer men wacht met de aanpak van de vergrijzingsproblematiek hoe hoger de rekening uitvalt. Die overweging ligt echter duidelijk buiten de politiek-electorale horizon die Johan Vande Lanotte hanteert.