‘De regering speelt roulette met het Belgische leger (en onze veiligheid)’

‘Het Belgisch leger van de toekomst wordt straks niet ‘slanker en beter’ maar gewoon te mager om nog doeltreffend te zijn’, schrijven Dirk Van der Maelen en Alain Top (SP.A) over het Strategisch Plan dat minister van Defensie Steven Vandeput (N-VA) vorige week voorstelde.

De lijn tussen een visie en een hallucinatie is soms dun. Dat bewijst minister Steven Vandeput met het defensieplan waarmee hij donderdag uitpakte. In tijden van besparingen – omdat het niet anders kan, u kent de riedel intussen – het jaarlijkse budget verdubbelen tot meer dan 5 miljard en daarbovenop nog eens 9 miljard extra tot 2030, is niet meer dan een luchtspiegeling. In plaats van een goedgekeurd ‘plan’ met een robuuste financiële onderbouw, hebben we nu alleen een vage ‘visie’ waarmee men later nog alle kanten mee uitkan.

Het zogenoemde Strategisch Plan voor Defensie dat nu op tafel ligt, is niet meer dan een lineaire projectie van de samenstelling van het leger van vandaag. En die projectie gaat grotendeels voorbij aan de gevaren voor onze samenleving van morgen. De minister houdt stevig vast aan oude concepten en middelen die steeds minder relevant worden, precies op die terreinen waar ons land nochtans een echte toegevoegde waarde kan betekenen.

Toch koos hij ervoor het belastinggeld daarop in te zetten en de iconen op het altaar van de fancy wapensystemen – zoals peperdure gevechtsvliegtuigen – verder te aanbidden. Door de snelheid van de technologische ontwikkelingen riskeren een aantal nieuwe wapensystemen bovendien sneller dan gepland even achterhaald te zijn als indertijd de kanonskogel en de cavaleriecharge. Het resultaat is een leger met oplossingen uit de vorige eeuw dat de conflicten van de 21^e eeuw moet helpen aanpakken.

Nochtans kon de minister veel slimmere investeringen en intelligentere keuzes maken om de toekomst voor te bereiden: hij kon de inzetmogelijkheden in de toekomstige ‘hot spots’, zoals litorale wateren en stedelijke gebieden, verbeteren. Hij kon de capaciteiten voor conflictpreventie uitbreiden of een innovatieve aanpak introduceren voor de beveiliging van gevoelige locaties in ons land.

Aantrekkelijke krijgsmacht

Nog eentje? Zo maakt het Strategisch Plan ook een punt van het ‘versterken van de samenwerking met onze buurlanden’. Lovenswaardig, maar even serieus blijven: Frankrijk, Duitsland of zelfs Nederland zitten niet te wachten op een verregaande samenwerking met het Belgische leger. Immers, it takes two to tango… Dat betekent dat onze krijgsmacht ook aantrekkelijk moet zijn voor hen.

Militaire samenwerking vergt investeringen om hetzelfde kwaliteitsniveau te bereiken. Zodat eenheden met mekaar kunnen samenwerken en er echte toegevoegde waarde is voor alle partijen. Alleen… tot 2020 maakt Vandeput hier hoegenaamd geen geld voor vrij. Het venster voor nieuwe Europese samenwerkingskansen is tegen dan volledig weer dichtgedraaid. Wie houd je dan voor de gek?

En last but not least: aan de aanpak om tot een ‘kleiner maar beter’ leger te komen – waar deze regering toch de mond vol van heeft – zijn grenzen. Vanaf een bepaalde drempel leidt ‘kleiner’ gewoon niet tot ‘beter’. Vandeputs leger van de toekomst wordt straks niet ‘slanker en beter’ maar gewoon te mager om nog doeltreffend te zijn. Als je wil meewerken aan een duurzame conflictbeëindiging – zoals in de doelstellingen geformuleerd staat – dan is dat een proces van lange adem dat mankracht vergt. Hetzelfde geldt voor legerinterventies in ons land bij een langdurige terreurdreiging. Pijnlijk en onbegrijpelijk is dat precies op dat vlak de mogelijkheden van de krijgsmacht met maar liefst een kwart verminderden.

Kortom, over ‘wat’ Vandeput nu eigenlijk concreet wil bereiken met ons defensiebeleid en over het ‘waarom’, blijft het in het duister tasten. Meer zelfs, daar waar het leger echt nog een verschil kan betekenen voor de veiligheid van ons allen, voor ons dagelijks leven, precies daar wordt het nu gekortwiekt. Zonder heldere doelen en drijfveren, zonder stevige bouwstenen en weldoordachte keuzes, is er geen duidelijke marsrichting. Zo speelt de regering roulette met het leger: ze hoopt dat het balletje later op de nummers valt waarop nu gegokt werd bij de selectie van haar capaciteiten en wapensystemen.