Vrije Tribune

‘De meeste rokers willen van hun verslaving af: goesting om deze onvrijheid aan te pakken?’

Vrije Tribune Hier geven we een forum aan organisaties, columnisten en gastbloggers

‘Gen enkele roker ziet graag dat zijn kinderen met roken beginnen. Net daarom moeten onze regeringen meer ambitie en durf aan de dag leggen in de strijd’, schrijft Suzanne Gabriels van de Stichting tegen kanker naar aanleiding van de recente uitspraken van Open VLD-voorzitter Gwendolyn Rutten.

Ik kijk nieuwsgierig uit naar het essay over vrijheid dat Open VLD-voorzitster Gwendolyn Rutten voorbereidt. Haar verzuchting “Je zou denken dat het leven niet meer plezant mag zijn” is een thema dat Stichting tegen Kanker erg aanbelangt. Wij proberen namelijk te voorkomen dat mensen beginnen roken, en helpen de rokers die willen stoppen. Professioneel lijk ik waarschijnlijk in het kamp van de zogezegde “regelneven” en “betweters” te zitten, persoonlijk voel ik me mijlenver van zulke etiketten staan.

‘De meeste rokers zijn niet vrij, ze willen van hun verslaving af’

Een aantal van onze adviezen aan de beleidsmakers in het kader van tabakspreventie zitten in het kamp van strengere regelgeving: bv. hogere taksen op tabakswaren, neutrale sigarettenpakjes, reclame- en uitstalverbod op de verkooppunten. Dat is niet om mensen te pesten. Onze drijfveer is: jongeren van het roken afhouden, en het de stopper makkelijker maken om te stoppen en gestopt te blijven. We zetten met Tabakstop zwaar in op hulp aan rokers bij het stoppen met roken, o.a. via de gratis telefoonlijn 0800 111 00 en www.tabakstop.be. Onze tabakologen zijn er om te helpen en doen dat heel vakkundig met veel begrip en empathie.

Een ‘nanny state’ of absolute vrijheid?

We moeten een evenwicht vinden tussen de “nanny state”, een staat die betuttelt en als babysitter waakt over het doen en laten van haar burgers, versus de maatschappij waar het motto “vrijheid is blijheid” overheerst. Beide slogans stellen de zaken op scherp en zijn communicatief krachtig. Maar juiste bestuurskeuzes vragen om grondige reflectie op basis van objectieve gegevens, en vragen om nuance, niet om holle slogans.

Volgens mevrouw Rutten is de burger geëngageerd genoeg om zelf te weten waar de grens ligt … en in veel gevallen heeft ze gelijk. Maar een mens is jammer genoeg niet het zuiver rationele wezen dat hij graag pretendeert te zijn. Veel van onze dagelijkse keuzes worden beïnvloed door reclame en marketing. Veel keuzes nemen we razendsnel zonder er bewust over na te denken. Marketeers hebben dit al lang begrepen en spelen hier handig op in. Marketing is iets waar de tabaksindustrie gigantische budgetten tegenaan gooit. Met als enige doel: nieuwe rokers ronselen, nieuwe nicotineverslaafden creëren. Een overheid moet daar iets tegen inbrengen.

De verslaafde rokers die wij bij Tabakstop aan de lijn krijgen, hebben “goesting” om te stoppen maar slagen er vaak niet in. In Australië heeft 90% van de rokers spijt er ooit mee begonnen te zijn. In België hebben we geen cijfers over spijt, maar weten we via de laatste gezondheidsenquête in 2013 van het WIV dat 71% van de rokers al geprobeerd heeft om te stoppen. De meeste rokers willen van hun verslaving af. En geen enkele roker ziet graag dat zijn kinderen met roken beginnen.

Net daarom moeten onze regeringen meer ambitie en durf aan de dag leggen in de strijd tegen het roken. Net daarom moeten onze ministers beter samenwerken en de juiste mix van maatregelen treffen. Dat gaan een aantal extra beperkende regels zijn, maar dat kunnen ook andere initiatieven zijn.

Enkele tips:

Naast verbieden is er van alles positiefs om te ondernemen.

Ten eerste: Zet de inzichten uit de marketingwereld en recente inzichten over gedragsbeïnvloeding in voor het organiseren van preventie. Op vlak van social marketing hinkt ons land hopeloos achterop vergeleken met andere landen waar er task forces zijn om daarop in te zetten. Bij ons zijn we nog niet verder dan een resolutie in het Vlaams parlement waarbij de Vlaamse regering gevraagd wordt een kader uit te werken voor de toepassing van gedragswetenschappen in de politieke besluitvorming.

Ten tweede: Marketing kost handenvol geld. Bekijk eens met aandacht de optie om de sector van gezondheidspromotie gratis zendtijd aan te bieden. Dan pas kunnen gezondheidscampagnes echt opboksen tegen de reclamecampagnes voor ongezonde producten. De kansen die de VRT aanbiedt voor gratis zendtijd stellen – met alle respect – echt niets voor als je het vergelijkt met het systeem dat Franstalig België heeft uitgebouwd. Daar krijgt de sector van gezondheidspromotie de kans om zowel bij de openbare omroep als bij de andere zenders gratis en veelvuldig op antenne te komen. Superidee toch om door te geven aan uw Vlaamse minister bevoegd voor het mediabeleid, de heer Sven Gatz?

Minister Vandeurzen, bevoegd voor het Vlaamse preventiebeleid, zal dit graag horen want zijn motto is “health in all policies”, zeker als er geen extra geld voor preventiecampagnes te vinden is.

Zorg er voor dat niet enkel de happy few met vrijheid tot blijheid komen.

Ik herinner mij nog een uitzending op tv in het begin van deze legislatuur waar u aan de gesprekstafel passeerde samen met minister Maggie De Block en toenmalig minister Annemie Turtelboom. Drie enthousiaste dames en het woord “goesting” viel meermaals. Goesting om erin te vliegen, goesting om van alles te realiseren.

Helaas wordt de kloof tussen arm en rijk steeds groter. Helaas zijn er steeds meer mensen die nauwelijks de eindjes aan elkaar kunnen knopen. Dit publiek krijgen wij bij Tabakstop aan de lijn. Rokers die financieel aan de grond zitten, maar toch geld blijven uitgeven omdat ze nu eenmaal verschrikkelijk verslaafd zijn. Hun verhalen gaan over “overleven”; niet over zelfrealisatie. Een mens heeft maar de vrijheid zichzelf te verwezenlijken als de meer fundamentele behoeftes bevredigd zijn. Dit poneerde de motivatiepsycholoog Maslow al in de jaren 40 met zijn behoeftepiramide.

Wij worden elke dag geconfronteerd met de groeiende gezondheidskloof. De ongelijkheid in tabaksgebruik en tabaksgerelateerde schade begint al in de baarmoeder en duurt een hele levenscyclus voort. Wij worden elke dag geconfronteerd met de blokkering van menselijke mogelijkheden door een tabaksverslaving.

Mevrouw Rutten, ik hoop dat u samen met minister De Block en andere ministers de goesting vindt om daar meer aan te doen.

Suzanne Gabriels is manager tabakspreventie bij stichting tegen Kanker

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content