Pedro De Bruyckere

‘De leesbevordering kan en mag niet beperkt blijven tot de leerlingen’

Pedro De Bruyckere Pedagoog en onderzoeker.

Vlaamse leerlingen presteren ondermaats voor begrijpend lezen. Pedro De Bruyckere gaat op zoek naar mogelijke oorzaken.

Het is leuk als er goed nieuws is over ons Vlaams onderwijs, maar deze week is er vooral slecht nieuws te rapen. Uit het PIRLS-onderzoek blijkt dat de Vlaamse leerlingen het meest achteruit gingen voor begrijpend lezen in West-Europa. Concreet betekent dit dat de 10-jarigen van vandaag veel slechter informatie uit teksten kunnen halen dan hun leeftijdsgenoten 10 jaar geleden. In tijden van kenniseconomie en informatie-overaanbod is dit erg, en dan heb ik het nog niet over tijden van fakenews.

PIRLS toont het probleem, maar dergelijk onderzoek toont niet direct mogelijke oorzaken. Toch laat het onderzoek toe enkele belangrijke redenen uit te sluiten. Op Twitter werd al snel de link gelegd met migratie, maar ook kinderen die bij wijze van spreken nog nooit een migrant van dichtbij zagen, gaan achteruit. Mocht je denken dat het aan alle mogelijke vormen van ICT en sociale media zou liggen, sorry, maar de meerderheid van de landen gaan vooruit in het onderzoek en neem van mij aan: die kinderen gebruiken vaak net nog meer technologie dan onze kinderen. Het onderzoek toont ook dat kinderen minder goed presteren bij minder ervaren leerkrachten – iets wat we al langer wisten – maar: ook bij de meer ervaren leerkrachten gaan de prestaties achteruit. Er is ook goed nieuws: de kloof door sociale achtergrond is eindelijk veel kleiner geworden. Spijtig genoeg lijkt het door een collectieve achteruitgang.

Zijn er dan geen aanwijzingen voor mogelijke oorzaken. Enkele zaken vallen inderdaad op. De instructietijd die aan lezen besteed wordt, is in Vlaanderen opvallend laag. En ook: onze kinderen én onze ouders lezen opvallend minder vaak graag. Ook opvallend: in bijna elk onderzoek zie je een positief effect van professionalisering. Dit onderzoek bevestigt dat Vlaamse leerkrachten te weinig professionaliseren, maar nog meer opvallend: professionalisering zou hier eerder een negatief effect hebben. Maar opgelet: dit onderzoek meet veel, maar natuurlijk niet alles. Internationaal wordt bijvoorbeeld ook een link gelegd tussen goed begrijpend lezen en hoeveel teksten leerlingen ook voor andere vakken te verwerken krijgen. Iemand als een E.D. Hirsch legt de daling van het Franse onderwijs bijvoorbeeld bij de mindere focus op kennis, kennis die je nodig hebt om teksten te kunnen begrijpen. En eerlijk: ik vrees dat ik nog wel een tijdje door kan gaan met mogelijke oorzaken.

Ondertussen merk ik dat verschillende agenda’s bovengehaald worden en dan niet per se om noodvergaderingen vast te leggen. Nee, een pleidooi voor meer geld hier, een pleidooi voor masters in basisonderwijs daar, en vergeet zeker ook niet de betere begeleiding van jonge leerkrachten. Allemaal belangrijke discussies, maar eerlijk: het gevaar lonkt al snel dat we zo overgaan tot business as usual.

De onderzoekers geven terecht aan dat er geen mirakeloplossingen bestaan. Als we een dergelijke achteruitgang zien, dan betekent dit concreet dat we naar veel moeten kijken. Dan gaat het over én de eindtermen, én de leerplannen, én de pedagogische begeleiding, én de opleiding van leerkrachten. Er is nog meer: de leesbevordering kan en mag niet beperkt blijven tot de leerlingen, maar de ouders spelen hierin ook nog een cruciale rol.

Hierbij is het interessant te kijken naar landen die een opvallende verbetering getoond hebben qua begrijpend lezen. Engeland, lang een kneusje geweest in vergelijkende studies, doet het opvallend beter. Dit hoeft niet per se te verbazen. De voorbije jaren bleek al uit verschillende studies dat de kinderen in het VK opvallend meer en liever begonnen te lezen. Maar opgelet: vergelijkende pedagogiek leert ons ook dat je niet zomaar een model van uit het buitenland kan overnemen en denken dat het zal werken.

Een andere optie is om niks te doen en te wachten. Maar weet dat begrijpend lezen cruciaal is om bijvoorbeeld op 15 jaar de opdrachten te lezen van PISA, die andere vergelijking waar we goed op scoorden. Voorlopig?

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content