‘De kloof tussen arm en rijk moet gedicht: een catchy leuze, maar het slaat op niks’

‘Magnette, Crombez, Hedebouw en Mertens: hebben zij er ook een probleem mee dat de inkomenskloof groeit indien dit betekent dat de armsten er op vooruit gaan’, vraagt Vlaams parlementslid Jean-Jacques De Gucht zich af.

Het populisme en protectionisme laait wereldwijd op. Ook bij ons. Onterecht wordt ingespeeld op terechte gevoelens van onzekerheid en angst die gepaard gaan met de globalisering van onze samenleving en economie. Centrumlinks holt daarbij steeds meer extreemlinks en populistisch rechts achterna. Het zullen de armsten zijn die het meest getroffen worden wanneer deze plannen in beleidsmaatregelen zouden omgezet worden.

Zowel Waals Minister-President Paul Magnette als sp.a-voorzitter John Crombez deden vorige week uitspraken die al langer bekend in de oren klinken. Alleen waren ze voordien voornamelijk te horen bij extreemlinks en populistisch rechts. Crombez schreef in een bijdrage aan De Morgen dat goedkope buitenlandse arbeidskrachten de markt onderuit halen en dat dit soort vrij verkeer van personen moet stoppen. Magnette sprak over de wenselijkheid van een Polxit, Hongrexit, Roemexit en Bulgxit omdat dit “de interne concurrentie zou temperen”. Beide uitspraken liggen in het verlengde van hun verzet tegen CETA en TTIP. Het zijn uitingen van een toenemend populisme en een geloof in een protectionistisch handelsbeleid dat we ook elders ter wereld onmiskenbaar waarnemen.

Opgejaagd door de stijgende populariteit van populistisch extreemlinks, bedient ook centrumlinks zich steeds meer van een populistische retoriek. Het Publifin-schandaal verscherpt deze retoriek nog bij de Waalse socialisten. Hoe verklaar je anders net de keuze voor Polen, Hongaren, Roemenen en Bulgaren? Het is rechtstreeks inwisselbaar met het discours van Nigel Farage. Hij teerde op de bezorgdheden bij de Britse arbeider en zette ze om in angst door de creatie van een zondebok. Vijand Europa met haar Oost-Europese arbeiders was de zuurstof van het Brexitkamp.

Het protectionisme gepropageerd door socialisten en communisten in ons land vinden we ook terug aan de andere kant van de Atlantische Oceaan. Het gaat uit van een “zero-sumgame”. Winst in het ene land houdt een verlies in het andere in. Vertrekkende vanuit deze redenering concluderen zij dat we best eieren voor ons geld kiezen en muren moeten plaatsen rond onze economie. Uit eigenbelang worden Polen, Hongaren, Roemenen en Bulgaren naar het verliezende kamp verwezen. De internationale solidariteit bij het socialisme is duidelijk zoek.

Alleen vergissen Magnette, Crombez en anderen zich wanneer zij menen dat hun sociaaleconomisch egoïsme wel voor meer welvaart in de eigen samenleving zal zorgen. Dit weten we al tweehonderd jaar. Eind achttiende, begin negentiende eeuw stelden voor het eerst economen als Adam Smith, James Mil en David Ricardo het mercantilisme en het protectionisme in vraag. Zij waren de wegbereiders van een samenleving die man en markt bevrijdden van regels en grenzen. Vrijhandel, toegenomen concurrentie en arbeidsspecialisatie leidden tot een ongeziene welvaartsgroei waar wij tot op vandaag van genieten.

Aan de vooravond hiervan, binnen de context van het heersende mercantilisme, schreef Thomas Malthus zijn theorie over de cyclus van bevolkingsgroei, hongersnood en sterfte. Hieruit volgde dat er grenzen zouden zijn aan de wereldbevolking; het zogenaamde Malthusiaanse plafond. Ten tijde van Malthus leefden er één miljard mensen op onze planeet waarvan 95 procent in armoede. Vandaag, twee eeuwen later, zijn we met een zevenvoud daarvan. De wereldwijde armoede was nooit lager. Malthus’ theorie aan diggelen.

Vrijhandel heeft dus niet enkel een ongeziene bevolkingsgroei mogelijk gemaakt, het heeft ook wereldwijd armoede teruggedrongen. Niet alleen in procentuele, maar ook in absolute cijfers. In 1800 leefden er meer mensen in armoede dan vandaag de dag ondanks het feit dat we nu met zevenmaal zoveel mensen rondlopen op deze planeet. Hadden we vastgehouden aan het protectionistisme, hadden we nooit onze huidige welvaart bereikt. Het overgrote deel van de wereld had nu nog steeds in absolute armoede geleefd.

Dit betekent natuurlijk niet dat we het ongenoegen en de angst die bij velen in onze samenleving leven, zomaar mogen afdoen als ongegrond in een wereld die ongrijpbaar snel lijkt te veranderen omwille van globalisering, maar vooral door de snel om zich heen grijpende digitalisering. We moeten ons echter wel blijven afzetten van linkse demagogen. Zij spinnen garen bij deze gevoelens en bieden recepten aan die onze welvaart schaden en daarbij pijnlijk ironisch vooral de minst bedeelden raken. Vrijhandel noch de Oost-Europese arbeider is het probleem; wel de concurrentiehandicap die wij ervaren omwille van verworven rechten, overregulering en overbelasting. Maar in plaats van hieraan te werken, doet links liever hysterisch over hervormingen in onze fiscaliteit en arbeidsmarkt en schuift het isolationisme naar voor als de oplossing. Makkelijk. Dat wel.

Evenmin is de succesvolle ondernemer het probleem. Extreemlinks en nu ook centrumlinks wijzen voortdurend naar de kloof tussen arm en rijk als hét probleem. “Deze moet gedicht”. Hoe catchy deze leuze ook mag klinken bij sommigen, ze slaat op niets. Ten eerste leven we in tegenstelling tot wat sommigen mogen beweren in één van de meest herverdelende landen ter wereld. Ten tweede snijdt de redenering dat het eenvoudigweg dichten van de inkomenskloof zal leiden tot vooruitgang geen hout. We weten allemaal hoe het de armsten is vergaan in landen die kozen voor egalitarisme en protectionisme.

Daarom misschien één eenvoudige vraag aan Magnette, Crombez, Hedebouw en Mertens: hebben jullie ook een probleem met de groei van de inkomenskloof indien dit betekent dat de armsten er op vooruit gaan? Of zien jullie liever dat de kloof gedicht wordt ook al gaat dit ten koste van de welvaart van de gehele samenleving, rijk én arm?