‘De jeugdraad, speelveld voor democratie’

‘Dat een jeugdraad staat of valt met subsidies of een grote jeugddienst, zoals de linkse oppositiepartijen graag beweren, is quatsch. Het gaat over de jeugd die zichzelf engageert’, schrijft Tomas Roggeman, voorzitter Jong N-VA.

‘Je kan toch niks veranderen.’ De kans is groot dat maatschappelijk geïnteresseerde jongeren dit antwoorden op de vraag waarom ze niet politiek actief zijn. En geef hen maar eens ongelijk. Zelfs vele goede ideeën met brede politieke steun worden in dit land verpletterd tussen plompe procedures en versplinterde besluitvorming.

Nochtans is democratische betrokkenheid van de jeugd onontbeerlijk. Niet alleen omdat komende generaties de rekening toegeschoven krijgen voor de politieke keuzes van hun voorgangers en er zich dus beter maar mee moeien. Maar ook omdat de democratie als politiek systeem steeds meer in vraag wordt gesteld en zelfs in het defensief wordt gedrongen.

Hypothetische denkoefeningen

Soms blijft dat relatief onschuldig, zoals Dirk Draulans die zich uit terechte frustratie over de rigiditeit van ons Belgische systeem onterecht afvraagt of een dictatuur geen grotere voordelen biedt. Maar helaas blijft het niet altijd beperkt tot hypothetische denkoefeningen.

Vanuit communistische, salafistische of extreemrechtse hoek schieten antidemocratische bewegingen in Europa effectief wortel. Ook bij ons wil de antidemocratische PVDA de dictatuur van het proletariaat vestigen. De groeiende macht en het succes van autoritaire regimes als de Chinese Volksrepubliek of de Russische oligarchie, geven overal ter wereld voeding aan pleidooien voor autoritarisme.

Omgaan met andersgezinden

In die context is het cruciaal dat jongeren in Vlaanderen zich bewust blijven van de enorme meerwaarde van democratische waarden en vrijheden. Meer nog dan daarvan een leerdoel te maken in het onderwijs, moeten jongeren vooral in de praktijk kunnen ondervinden wat burgerschap betekent.

Een van de weinige werkbare instrumenten daarvoor zijn de jeugdraden, laagdrempelige adviesorganen die je vandaag in elke gemeente vindt. Daar kunnen tieners en twintigers zelf ondervinden wat het betekent om verantwoordelijkheid te nemen voor hun gemeenschap en om zaken in beweging te brengen in de samenleving. Ze leren er omgaan met diverse belangen én hun mening beargumenteerden met gelijk- en andersgezinden. Met andere woorden beleven ze er een open debatcultuur.

Betutteling

Dat kan allemaal zonder betutteling door de overheid en zonder meningen of waarden op te dringen. Zelfs bij het vaak voorkomende gegeven dat een gemeentelijke jeugdraad weinig proactief werkt en dat leden er enkel zitten om de belangen van de eigen jeugdbeweging te verdedigen, is een jeugdraad een gedroomde leerschool voor vrije discussie en omgang met andere meningen.

Het Vlaamse regeerakkoord erkent het belang van politieke participatie van jongeren. Tegelijk rijzen her en der vraagtekens bij de toekomstige werking van jeugdraden in Vlaanderen. Bij de hoognodige planlastvermindering verdwijnt immers indirect de verplichte consultering van de jeugdraden. De vraag is dan wat de Vlaamse overheid kan doen om deze waardevolle organen in alle gemeenten in stand te houden.

Een blijvende actieve werking hoeft alvast niet duur te zijn. Dat een jeugdraad staat of valt met subsidies of een grote jeugddienst, zoals de linkse oppositiepartijen en hun geënsceneerde ‘burgerbeweging’ graag beweren, is quatsch. Dit gaat over de jeugd die zichzelf engageert. De meest actieve jeugdraden worden gekenmerkt door enkele jongeren die de boel actief trekken. Als de Tiense jeugdraad met een uitgebouwd dossier een fuifzaal bepleit of de Aalsterse evenknie een jeugdenquête lanceert, heeft dat niets te maken met belastinggeld maar alles met de gedrevenheid van de leden. De ervaring leert dat een te sterke gemeentelijke jeugddienst de werking van een jeugdraad zelfs kan hypothekeren, wanneer voorstellen die van onderuit opborrelen niet passen in een sterk gecentraliseerd beleid.

Laagdrempelig forum

Eerder dan er geld tegen aan te gooien, moet de overheid er alles aan doen opdat dergelijke waardevolle fora in alle gemeenten blijven bestaan. Als de verplichting verdwijnt, zijn krachtige stimuli nodig om gemeenten hieraan te houden. In die zin kan het nieuwe jeugdbeleid een opportuniteit bieden om niet enkel jeugdraden te laten inrichten ‘omdat het moet’, maar omdat er stevige incentives voor bestaan.

Steden en gemeenten verdienen aanmoediging om zelf een convenant te sluiten waarin ze de adviesfunctie van de jeugdraad verankeren. Vooral de voorbereiding en de goedkeuring van beleidsplannen zijn hierin cruciale elementen. De Vlaamse regering kan hierbij zowel de stok als de wortel hanteren: instrumenten als het label kindvriendelijke gemeente maar ook het participatiedecreet zijn aanknopingspunten. Het nieuwe Steunpunt VVJ-Karuur kan de gemeenten hierbij monitoren. Zo biedt de herwerking van het lokaal jeugdbeleid een opportuniteit voor nieuwe initiatieven ter ondersteuning van jeugdraden, overal in Vlaanderen.

Meer dan ooit is het belangrijk dat onze jeugd de meerwaarde van vrij burgerschap en democratische participatie kan ervaren. Dat doe je het best door hen dicht bij huis een laagdrempelig forum te garanderen.

Tomas Roggeman, Voorzitter Jong N-VA