Dirk Van der Maelen & Alain Top (SP.A)

‘De F-35? Wij hopen de regering alsnog op andere gedachten te brengen’

De kans is groot dat de F-35 de Belgische F-16’s zal vervangen. SP.A-Kamerleden Dirk Van der Maelen en Alain Top waarschuwen voor financiële onduidelijkheid rond de F-35 en pleiten voor een prijsplafond en een rigoureuze controle door het Rekenhof.

De twee ultieme kandidaten voor de vervanging van de Belgische F-16-gevechtsvliegtuigen dienen vandaag hun ‘best and final offer’ in. Het gaat om de Eurofighter Typhoon en de Amerikaanse F-35. Tegen de NAVO-top in juli wil de regering aankondigen wie van beiden het miljardencontract in de wacht sleept. Het is een publiek geheim dat onze minister van Defensie een grote voorliefde koestert voor de dure en manke Amerikaanse F-35. De komende weken zijn volgens SP.A het uitgelezen moment om dit dossier naar het parlement te brengen en het publieke debat te starten. Wij hopen de regering alsnog op andere gedachten te brengen.

Zo kan de huidige vloot Belgische gevechtsvliegtuigen perfect een update krijgen: veel goedkoper dan de aanschaf van een nieuwe vloot. De regering heeft miljarden veil voor gevechtsvliegtuigen, maar zegt intussen dat de pensioenen onbetaalbaar zijn. Dat is een kwestie van keuzes maken, meer niet.

De F-35? Wij hopen de regering alsnog op andere gedachten te brengen

Uit Canadese ervaring weten we intussen waarom de controle op de vervanging van gevechtsvliegtuigen zo essentieel is. Canada kende geen eerlijke competitie tussen verschillende vliegtuigfabrikanten. Canadees Defensieminister Peter MacKay stelde tijdens een persconferentie in 2010 nog dat Canada Amerikaanse F-35’s zou aankopen. Een goed uur later bleek dat een verspreking en kondigde hij een open competitie aan. Zes weken later besliste MacKay dan toch om 65 F-35 toestellen aan te kopen. Ook de kosten liepen flink uit de hand. De Canadese regering voorzag initieel een kleine vijftien miljard Canadese dollar voor de nieuwe toestellen. Een jaar later stelde de Canadese Rekenkamer vast dat het F-35 programma meer dan het dubbele zou kosten. Uiteindelijk liep de kostprijs op tot 71 miljard dollar, bijna een vijfvoud van de oorspronkelijk geraamde kost. De nieuwe Canadese regering onder premier Justin Trudeau annuleerde de hele bestelling en zoekt momenteel naar een nieuw vliegtuig.

Ook in de Verenigde Staten loopt de vervangingsprocedure niet op wieltjes. Defensie doet er alles aan om te voorkomen dat het parlement inzicht krijgt in de werkelijke kostprijs van de gevechtsvliegtuigen. De informatie bereikt in het beste geval de top van Defensie en de regering, maar er is geen garantie dat cruciale prijsinformatie ook bij parlementsleden – en dus de bevolking – terecht komt.

Als een militair project met meer dan vijftien procent het vooropgezette budget overschrijdt, moet het parlement zich opnieuw over de aankoop uitspreken

Ons land plant binnen enkele maanden de aankoop van 34 nieuwe gevechtsvliegtuigen, goed voor een kost van minstens vijftien miljard euro. Met de F-35 als gedoodverfde opvolger moeten we dringend garanties inbouwen om scenario’s zoals het Canadese, met een vervijfvoudiging van de prijs, te vermijden. De marketingmachine van Lockheed Martin, de machtige producent van de F-35, draait intussen op volle toeren.

SP.A heeft een aantal voorstellen om een Canadees scenario te vermijden. Eén: schakel zo snel mogelijk het Rekenhof in voor de broodnodige financiële controle. Ook bij de aankoop van 116 F-16’s in de jaren ’70 kreeg het Rekenhof een centrale rol in de financiële controle.

Twee: nog in de jaren zeventig werd het Rekenhof nauw betrokken bij het opstellen van het contract. Een van de belangrijkste afspraken was om een plafondprijs in te voeren. De kosten per toestel mochten volgens deze afspraak niet hoger oplopen dan een vooraf vastgelegd bedrag. Zo vermijden we plotse prijsstijgingen, bijvoorbeeld door wijziging van de dollarkoers.

Ten slotte: Wij stellen voor om naar analogie van het Nunn-McCurdy Amendement van de VS bij wet een noodremprocedure in te voeren: als een militair project met meer dan vijftien procent het vooropgezette budget overschrijdt, moet het parlement geïnformeerd worden en zich opnieuw over de aankoop uitspreken. SP.A gaat hierover een wetsvoorstel neerleggen en rekent op ruime steun.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content