‘De F-35, een vliegende Fyra die kan blussen met champagne: hebben we dat echt nodig?’

SP.A-Kamerleden Dirk Van der Maelen en Alain Top vragen zich af waar het Toekomstplan van Defensie blijft, waarom minister van Defensie Steven Vandeput zo gehecht blijft aan de ‘vliegende Fyra’, de F-35: ‘Het zou ons niet verbazen indien Vandeput de F-35 aankoopt als ‘goedmakertje’.’

De missie van onze troepen in Irak zit erop. De zes Belgische F-16’s en 120 militairen mogen naar huis, maar vermoedelijk niet voor lang. Minister Steven Vandeput (N-VA) is alweer in gesprek met zijn Nederlandse collega’s om de missie begin volgend jaar te hervatten.

Jawel, op korte termijn worden er snel beslissingen genomen binnen Defensie. Op lange termijn blijft het echter angstvallig stil en dat begint stilaan door te wegen. Negen maanden na de aankondiging van het grote Toekomstplan voor Defensie, is het nog altijd onduidelijk hoe het leger van de toekomst er zal uitzien. Als we niet opletten, is de toekomst er sneller dan het plan. Premier Charles Michel (MR) en minister van Defensie Vandeput zouden voor het zomerreces tot een overeenkomst willen komen. Er lekt veel uit, maar voorlopig staat er nog niets op papier en dat maakt het legerpersoneel enorm ongerust.

We weten intussen dat de landmacht klappen zal krijgen en er kazernes zullen sluiten. We weten dat er nieuwe gevechtsvliegtuigen, fregatten, gevechtshelikopters en drones zullen worden aangekocht. Er komt ook een cybereenheid en er worden Special Forces gerekruteerd. Het militair hospitaal wordt verkocht en het defensiebudget zal stijgen naar 6 miljard tegen 2030. Van dat alles is evenwel niets officieel.

De minister zit verveeld met deze lekken, maar dat maakt de ongerustheid er niet minder om. Veel militairen zullen binnenkort de melding krijgen dat ze over een aantal maanden, weken of dagen moeten verhuizen. De invloed van een dergelijke politieke beslissing op het leven van deze mensen is niet min. ‘Beter een goed plan waar tijd in kruipt, dan een slecht plan dat snel klaar is’, meent minister Vandeput. Akkoord, maar je kan ook zo lang nadenken over je gerecht, dat de ingrediënten slecht worden.

F-35 nadrukkelijk in beeld als opvolger F-16: goedmakertje

Neem de gevechtsvliegtuigen. De programmafase moet in 2015 van start gaan, maar daarvoor heb je eerst een strategische visie nodig en die werd al tot drie keer toe uitgesteld. Nieuwjaar is de absolute deadline.

Dat de vervanging van de F-16’s mogelijk in gevaar komt, is het minste van onze zorgen, maar het steeds verleggen van die deadline doet wel vermoeden dat alles binnenskamers wordt geregeld. Dat minister Vandeput zich deze week opnieuw zeer loyaal toonde ten aanzien van de NAVO, brengt de Amerikaanse F-35 nadrukkelijk in beeld als opvolger van de F-16. De kans dat ons land de NAVO-norm (defensiebudget gelijk aan 2% van het bbp tegen 2030) zal halen is onbestaande, het zou ons niet verbazen indien Vandeput de F-35 aankoopt als ‘goedmakertje’ voor het niet naleven van die belofte.

Die straaljager blijft overigens uitblinken in broosheid: het F-35 programmabureau moest onlangs erkennen dat de camera op het toestel van minderwaardige kwaliteit is en deze geen bewegende beelden kan doorgeven naar grondtroepen. Het tuig is volgens Pierre Sprey, designer van de F-16, te lomp om een kans te maken in een rechtstreeks luchtduel.

Daarenboven zou het grote verkoopargument, namelijk de onzichtbaarheidsmantel oftewel ‘stealth’ al niet meer zo ondoordringbaar zijn als aanvankelijk gedacht. De Chinezen en de Russen pochen al een paar jaar dat hun radars de F-35 kunnen oppikken. Als klap op de vuurpijl gaf een lid van de Amerikaanse luchtmacht begin dit jaar aan dat het toestel voorlopig niet eens kan schieten. Reden: een softwarefoutje.

Moeten we echt brand blussen met champagne?

Tot zover de technologische superioriteit. De productie van de F-35 zit acht jaar achter op schema en heeft daardoor veel evoluties en upgrades gemist, er zitten niettemin toch enkele coole gadgets op. De helm, bijvoorbeeld, bezorgt je een gezichtsveld van 360 graden, de piloot kan dwars doorheen zijn vliegtuig kijken. Op het vizier van de helm worden tevens gegevens van het dashboard geprojecteerd. Futuristische en kostelijke snufjes, maar moeten wij echt een brand gaan blussen met champagne?

Wij zijn niet de enigen die dit aankoopproces met argusogen volgen, ook de land- en zeemacht zien dit niet graag gebeuren. Als één post alle grote uitgaven voor zijn rekening neemt, dreigen de andere verdrongen te worden. De F-35 is het koekoeksjong dat de andere eieren uit het Defensienest duwt.

Hoe langer onze regering haar ‘NAVO first’-koers blijft aanhouden, hoe waarschijnlijker de komst van deze vliegende Fyra. Zeker nu de Amerikaanse lobbymachine op volle toeren draait. Het Toekomstplan blijft voorlopig hangen in de mist, laat ons hopen dat er straks geen peperduur gevechtsvliegtuig uit tevoorschijn komt.

Dirk Van der Maelen & Alain Top