Commissie zet licht op groen voor afschaffing opkomstplicht bij lokale verkiezingen
De commissie Binnenlands Bestuur van het Vlaams Parlement heeft dinsdag het licht op groen gezet voor de afschaffing van de opkomstplicht bij de lokale verkiezingen. De linkse oppositie noemt de afschaffing een grote vergissing. Nadat er de voorbije dagen wat twijfel was gerezen over de positie van meerderheidspartij CD&V stemde de christendemocratische toch voor de afschaffing van de opkomstplicht. Groen en Vooruit stemden tegen, Vlaams Belang onthield zich.
Het goedgekeurde decreet gaat niet enkel over de afschaffing van de opkomstplicht. Zo schaft de hervorming ook de impact van de lijststem af en wordt de quasi-rechtstreekse verkiezing van de burgemeester ingevoerd. Maar veruit de meeste discussie ging naar de afschaffing van de opkomstplicht. Dinsdag nog bestempelden twintig politicologen in De Standaard de afschaffing als een “historische vergissing”. “Politieke wetenschappers zijn het zelden eens met elkaar, maar dit keer is het overduidelijk. Het afschaffen van de opkomstplicht zal leiden tot minder deelname aan de gemeenteraadsverkiezingen”.
Ook de linkse oppositiepartijen Groen, Vooruit en PVDA noemen de afschaffing van de opkomstplicht een grote vergissing. De vrees is vooral dat bepaalde groepen (bv. lager opgeleiden, jongeren, mensen met een laag inkomen) niet meer zouden gaan stemmen. Vooruit-parlementslid Kurt De Loor vreest dat de afschaffing zal leiden tot “onherstelbare schade aan de democratie”.
PVDA-parlementslid Tom De Meester vreest dat “een grote groep mensen wordt uitgesloten van de democratie”. “Dit is een historische vergissing”, sluit Groen-parlementslid Jeremie Vaneeckhout aan. “Hier wordt gemorreld aan de basis van onze democratie”. Meerderheidspartijen Open Vld, N-VA en CD&V zijn het niet eens met die kritiek. Zij zien de afschaffing eerder als een hefboom om het vertrouwen in de politiek te herstellen. Partijen zullen namelijk meer gedwongen worden om kiezers te overtuigen, luidt de redenering.
“Veel mensen geven aan dat de politiek hen niet meer interesseert. Zij dagen niet meer op voor de stemming en wij laten dat begaan. Dat is hypocriet”, zegt Open Vld-parlementslid Bart Tommelein. “Dit is net een kans om het vertrouwen in de politiek te herstellen. Ondanks de opkomstplicht is dat vertrouwen nu heel laag. Bij een afschaffing zullen we als politici meer moeite moeten doen om mensen te overtuigen”, vult zijn partijgenoot Tom Ongena aan.
De voorbije dagen was er wat verwarring ontstaan over het standpunt van meerderheidspartij CD&V. Voorzitter Joachim Coens liet in ‘De Afspraak op vrijdag’ verstaan dat hij de afschaffing van de opkomstplicht betreurt. Toch schaarde de CD&V-fractie zich achter de afschaffing. “We hebben beslist om, met de steun van de voorzitter, het regeerakkoord uit te voeren en de afschaffing te steunen”, zegt parlementslid Brecht Warnez. “We zitten nu al met een virtuele opkomstplicht, want een half miljoen mensen komt niet stemmen. Laat ons van die afschaffing een opportuniteit van maken”.
Volgens zijn fractiecollega Koen Van den Heuvel zijn de meningen over de kwestie “in elke gezonde democratische partij verdeeld”. “Maar ik zal dit met veel enthousiasme goedkeuren”, aldus Van den Heuvel.
Volgens minister van Binnenlands Bestuur Bart Somers (Open Vld) is de essentie van het decreet dat de burgers “meer greep krijgen op hun lokale democratie ten nadele van de particratie”. “Burgers gaan meer kunnen bepalen wie in de gemeenteraad zetelt, wat de meerderheid wordt en wie er burgemeester wordt”, aldus Somers. Het decreet verhuist nu naar de plenaire van het Vlaams Parlement.