CD&V tegen Francken: ‘Regeerakkoord is geen vodje papier’

Amnesty International en Vluchtelingenwerk hebben ernstige bedenken bij de nota van de staatssecretaris, net als coalitiepartner CD&V.

Meerderheidspartij CD&V heeft staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA) woensdag fors de wacht aangezegd in de Kamer. “Het regeerakkoord is geen vodje papier”, waarschuwde Kamerlid Nahima Lanjri, die een hele lijst “fundamentele problemen” zag in de beleidsnota van haar coalitiepartner. Ze beloofde hem nog pittig weerwerk.

Francken deed woensdag in de Kamer zijn plannen voor het komende jaar uit de doeken. Coalitiepartner CD&V is echter allerminst zinnens daar zonder meer in mee te gaan. Meer nog: de christendemocraten zullen zijn beleidsnota enkel goedkeuren omdat de begroting anders in de problemen zou komen. Maar daarmee is het debat allerminst rond, waarschuwde Lanjri.

Eerste probleem is Franckens wil om de Europese Dublinregels “zo snel mogelijk” weer toe te passen op Griekenland. Asielzoekers die langs daar passeerden, zouden daardoor meteen weer naar Griekenland worden teruggestuurd. “Enkel op deze manier kan aan kandidaat asielzoekers duidelijk worden gemaakt dat zij niet zelf hun land van asiel kunnen kiezen”, argumenteert de N-VA’er. De opvang en de procedures in Griekenland zijn echter zwaar ondermaats. België werd in het verleden meermaals veroordeeld omdat het mensen toch terugstuurde.

“Bovendien zijn de asielproblemen in Griekenland intussen nog veel groter. We zijn het dus niet eens met wat u daarover in uw beleidsnota schrijft”, aldus Lanjri.

“Waarom wil u mensen terugsturen als het daar allemaal in het honderd loopt? Dat zijn toch niet de standaarden die we hier in België nastreven”, sneerde ook Groen-Kamerlid Wouter De Vriendt. Ander twistpunt met coalitiepartner CD&V zijn de tijdelijke verblijfsvergunningen voor erkende vluchtelingen. “Ik mis alle nuance als u schrijft dat mensen terug moeten wanneer de oorlog voorbij is”, sneerde Lanjri. Er is immers afgesproken om mensen niet meer terug te sturen als ze hier langer dan vijf jaar zijn. “En voor zware conflicten zoals in Syrië is het maar logisch dat mensen pas terug kunnen wanneer er genoeg stabiliteit is en het land al minstens deels is heropgebouwd. We gaan mensen toch niet terugsturen naar Aleppo? ”

Voorts botste het tussen CD&V en Francken over diens plannen om verblijfspapieren in kader van gezinshereniging vijf jaar lang jaarlijks hernieuwbaar te maken. “Ik hoop dat dit niet is ingegeven om de retributies jaar na jaar te kunnen innen”, aldus Lanjri. Ze verweet Franken ook dat hij gezinnen en kwetsbare asielzoekers niet langer rechtstreeks zicht biedt op individuele opvang.

Tegelijk mist het CD&V-Kamerlid andere zaken die wel in het regeerakkoord zijn afgesproken, zoals de mogelijkheid voor familieleden om kortstondig naar België te komen voor trouwfeesten of geboortes. Een zichtbaar geïrriteerde Francken pikte de waslijst aan kritiek van zijn coalitiepartner niet zomaar. Zijn formele antwoord in commissie volgt pas binnen twee weken, maar Francken verweet Lanjri alvast dat ze zijn beleidsnota niet gelezen heeft. “Jawel, maar net als bij andere wetsontwerpen van u hoor ik in de media heel andere dingen”, beet ze terug.

Zo gaf Lanjri nog het voorbeeld van de gesloten woonunits voor gezinnen met minderjarige kinderen die uitgezet worden. Vorig jaar raakte al bekend dat Francken daarover met de uitbater van Brussels Airport een akkoord bereikt had over een terrein in de buurt van het gesloten centrum 127 bis.

Lanjri waarschuwde woensdag dat kinderen opsluiten slechts een allerlaatste stap mag zijn, na pogingen tot vrijwillige terugkeer en opvang in halfopen ‘Turtelhuisjes’. “Als het dat is, kan ik ermee leven. Maar de voorgaande stappen mogen niet overgeslagen worden”, aldus Lanjri, die nog fijntjes opmerkte dat ook eerdere regeringen dit al deden. “Dit is dus niets van deze regering of van centrumrechts.”

Niettemin botste het plan om gezinnen met minderjarige kinderen op te sluiten bij verschillende partijen nog op kritiek. “De plaats van kinderen, ongeacht hun afkomst, is niet in de gevangenis. En een gesloten centrum, dat is een gevangenis”, hekelde Ecolo-Kamerlid Benoît Hellings bijvoorbeeld.

Net als verschillende andere parlementsleden waarschuwde hij dat België in het verleden meermaals veroordeeld werd omdat het tot 2008 gezinnen met kinderen opsloot. Francken verzekert echter dat dit keer aan alle bezorgdheden tegemoetgekomen is. Zo gaat het om aangepaste woonunits waar de privacy van de gezinnen gegarandeerd is.

De N-VA’er bevestigt ook dat het slechts om een allerlaatste middel gaat, nadat alle andere instrumenten zijn uitgeput. En sowieso zullen gezinnen slechts “heel kort” in de gesloten units verblijven. “Dit is natuurlijk een heel moeilijke zaak en ik moet heel eerlijk zeggen: dat is niet iets wat ik met plezier doe”, zei hij nog in de marge van de commissiezitting.

Meer algemeen klonk bij de oppositie meermaals het verwijt dat Franckens beleidsplannen te hardvochtig zijn. “Voor humanisten is het erg moeilijk om deze nota te lezen. Het is steeds maar dezelfde litanie tegen misbruiken door asielzoekers, gezinnen, minderjarigen, …,” stelde PS’er Emir Kir. “Dit is vooral een beleidsnota Deportatie”, zo trad sp.a-Kamerlid Monica De Coninck hem bij. “Ik snap dat u dat doet, want het levert u aandacht op in de populaire pers. Maar het mensbeeld dat u schetst is: ‘mensen op de vlucht zijn profiteurs die de procedures misbruiken'”, hekelde de socialiste. “Wij zijn niet tegen een correct terugkeerbleeid, maar er moet meer zijn dan dat alleen. Mijn grootste bezwaar is dus dat dit geen evenwichtige beleidsbrief is.”

“De geest van deze nota is om zo veel mogelijk vluchtelingen buiten te houden. Hier klinkt geen warme beschermingslogica in voor oorlogsvluchtelingen”, hekelde ook Wouter De Vriendt (Groen). Hij nam onder meer de plannen in het vizier om de maximumtermijn om mensen in illegaal verblijf tot achttien maanden te kunnen opsluiten. Nu is dat acht maanden. “Achttien maanden in een gesloten centrum, dat lijkt op gevangenschap”, benadrukte De Vriendt. “Ik vind dit vrij onrustwekkend.”

Kritiek van Amnesty International en Vluchtelingenwerk Vlaanderen

Nog voor het debat in de Kamer begon, hadden Amnesty International en Vluchtelingenwerk Vlaanderen al veel kritiek op de tekst.

Zo mogelijk het grootste probleem in de nota voor Amnesty en Vluchtelingenwerk is dat Francken de Europese Dublinregels ‘zo snel mogelijk’ weer toe te passen op Griekenland. Asielzoekers die langs daar passeerden, zouden daardoor meteen weer naar Griekenland worden teruggestuurd. ‘Enkel op deze manier kan aan kandidaat-asielzoekers duidelijk worden gemaakt dat zij niet zelf hun land van asiel kunnen kiezen’, argumenteert de N-VA’er.

‘Ons land stuurt al jaren geen vluchtelingen meer terug naar Griekenland omdat ze er in mensonwaardige omstandigheden moeten zien te overleven en een asielprocedure er jaren kan aanslepen. De staatssecretaris haalde er zelfs vorige week Belgische asielambtenaren weg omdat hij het er te gevaarlijk voor hen vond’, zegt Charlotte Vandycke, directuer van Vluchtelingenwerk Vlaanderen, in een persbericht.

Grensbewaking

Volgens Eva Berghmans, asielexperte van Amnesty International Vlaanderen, erkent Francken het belang van herbevestiging, het programma van de VN dat kwetsbare vluchtelingen in de vluchtelingenkampen een nieuw onderkomen tracht te voorzien. Tegenover die intentie staat maar weinig, zeker als je weet dat België het aantal vluchtelingen dat het zou moeten herbevestigen, niet haalt. Dat bleek al in maart na een vraag van De Vriendt in de Kamer

‘De nota staat voor het ‘externaliseren’ van het vluchtelingenbeleid. Sluiten van de grenzen, grensbewaking en versterken van het terugkeerbeleid krijgen voorrang op het bieden van effectieve bescherming aan vluchtelingen’, zegt Berghmans. ‘Hij wil de problemen afschrijven op de landen buiten Europa. Dat is niet haalbaar en niet solidair. België voert het spreidingsplan uit, maar dat blijven heel lage aantallen.’

Dat zegt ook Charlotte Vandycke, directeur van Vluchtelingenwerk Vlaanderen. ‘Francken wil dat vluchtelingen hoofdzakelijk worden opgevangen in eigen regio. Vaak zijn de omstandigheden daar schrijnend, en we paren dit met een verminderde Europese verantwoordelijkheid om vluchtelingen te onthalen.’

Beide organisaties betreuren ook de stigmatiserende toon van bepaalde maatregelen en prioriteiten. ‘Door de nadruk te leggen op illegale migratie en misbruik door asielzoekers, en hen in verband te brengen met criminaliteit, terrorisme en radicalisme, draagt de beleidsnota bij tot negatieve beeldvorming over asielzoekers’, zegt Berghmans, die pleit voor een positief en inclusief beleid.

Amnesty International is wel positief over het beleid dat Francken het afgelopen jaar heeft gevoerd. ‘België heeft in het verleden serieuze inspanningen geleverd om de grote stroom vluchtelingen te helpen. Die inspanningen krijgen in de huidige nota te weinig aandacht.’

In De wereld vandaag liet Theo Francken al optekenen dat de zware uithaal van CD&V ‘onterecht’ is. “De zware uithaal is onterecht”, reageert de staatssecretaris in “De wereld vandaag” op Radio 1. “Er werd gezegd dat ik onmenselijk zou zijn, maar dat hoef ik niet te pikken. Dat is niet juist. Er is een show opgevoerd om mij zwart te maken en dat vind ik beneden alle peil.”

Francken benadrukt dat alle punten uit zijn plan conform het regeerakkoord is. “Als men fundamentele problemen heeft met het migratiebeleid, moet men fundamentele conclusies trekken. Dan is dat maar zo.”