Vrije Tribune

‘Burgers een gelijkwaardige stem geven in het bestuur, daar draait burgerparticipatie om’

Vrije Tribune Hier geven we een forum aan organisaties, columnisten en gastbloggers

‘Echte burgerparticipatie inbouwen in je bestuur is durven erkennen dat er een machtsevenwicht moet worden hersteld’, schrijft Leen Schelfhout van de Antwerpse Burgerlijst.

Burgerparticipatie is hip en dus zit het in alle verkiezingsbeloftes. Niet alleen in de programma’s voor deze verkiezingsronde, participatie is een thema dat het al jaren goed doet. De roep van burgers, burgerbewegingen, middenveldorganisaties en buurtcomitiés klinkt vandaag luider dan ooit: hoor ons, betrek ons, geef ons inspraak. Het onderzoek van de VRT (Tomas Coppens en Laure Weckx, VRT Studiedienst, 1 oktober 2018) geeft ons bovendien een extra reden om er burgerparticipatie hoog op de agenda te zetten: meer dan de helft van de ondervraagde jongeren blijkt geen interesse te hebben in politiek en vindt verkiezingen saai. En nog verder: slechts 19% is actief bij een maatschappelijke organisatie.

Burgers een gelijkwaardige stem geven in het bestuur, daar draait burgerparticipatie om.

Daarom gaat burgerparticipatie over veel meer dan over een burgerbegroting uitbreiden (OpenVLD) of er voor zorgen dat iedereen binnen een aantal jaar zijn buurman kent (Groen). Burgerparticipatie moet durven om burgers verregaand te betrekken in beslissingsprocessen en hen een gelijkwaardige stem geven in het bestuur.

Het onderzoek dat de Burgerlijst uitvoerde naar de werking van de gemeenteraad, legde voor een stukje cijfermatig bloot wat er precies aan de hand is. Heel wat stemmen die onder andere via amendementen en schriftelijke vragen binnen kwamen, zijn, zo blijkt, letterlijk niet gehoord en genegeerd, zes jaar lang. Daarnaast bleek de activiteit van de gemeenteraadsleden uit de coalitie bijzonder beperkt, wat een vermoeden van achterkamerpolitiek opwekt en het vertrouwen in degelijke, gedragen beslissingen een deuk geeft. Voeg daarbij de weinig respectvolle houding van de gemeenteraadsleden tegenover elkaar in zo’n gemeenteraad en je hebt een sfeer van politieke overmacht die bijzonder negatief afstraalt op de stad. Het creëert een gevoel van uitsluiting, van respectloosheid en vooral van ongelijkwaardige behandeling van stemmen.

De representatieve democratie vertoont barsten.

Echte burgerparticipatie inbouwen in je bestuur is durven erkennen dat er een machtsevenwicht moet worden hersteld. Het is durven toegeven dat politieke (partij)belangen en zelfs economische belangen veel te lang hebben geregeerd, dat er een systeemfout is. Te veel belangrijke thema’s in de stad raken gepolariseerd en worden simpelweg niet aangepakt omwille van het huidige politieke systeem, waarin gelobby van stakeholders met economische belangen en ideologisch versnipperde politieke belangen het debat overheersen. De representatieve democratie vertoont barsten: stemmen worden uitgesloten en moeilijke thema’s worden niet aangepakt omwille van angst om stemmen te verliezen. Als we de democratie als systeem willen opwaarderen en eindelijk hete hangijzers als mobiliteit, klimaat en luchtkwaliteit willen aanpakken, moeten we burgerinspraak insluiten in het systeem en naar volledige transparantie toewerken. Enkel onafhankelijke politici kunnen deze stappen zetten en burgers samenbrengen.

Projecten als Ringland, de burgerbegroting, maar ook het werk in buurtcomités en middenveldorganisaties laten zien dat burgers kunnen samenwerken en dat er creatieve, haalbare ideeën naar boven komen. Er zit een bom aan expertise bij burgers in de stad. Ze organiseren zich om geen enkele andere reden dan het belang van hun stad, buurt of een benadeelde groep mensen. Net die kracht moet een politiek systeem durven inzetten om moeilijke beslissingen te nemen. Een stadsbrede burgerraad opzetten bijvoorbeeld, die de verantwoordelijkheid krijgt om ethische dossiers op te lossen, naar het voorbeeld van de Citizen’s Assembly in Ierland.

Pas als er echt wordt ingebroken op bestaande beslissingsprocessen en burgers doelbewust een evenwaardige stem krijgen, kan échte burgerparticipatie tot stand komen met alle rechten, plichten en verantwoordelijkheden die daarbij komen.

Het invoeren van initiatiefrecht voor burgers in de gemeenteraad, zodat burgers zelf voorstellen kunnen doen. Participatie-experten inschakelen binnen stadsadministratie, ambtenaren die een knooppuntfunctie opnemen binnen besluitvorming en reeds aanwezige ervaringsexpertise uit de stad halen en doelgericht inzetten.

Pas als er echt wordt ingebroken op bestaande beslissingsprocessen en burgers doelbewust een evenwaardige stem krijgen, kan échte burgerparticipatie tot stand komen met alle rechten, plichten en verantwoordelijkheden die daarbij komen. Het verloren gevoel van gelijkwaardigheid kan zich herstellen, net als het verloren evenwicht tussen economische, politieke en burgerbelangen. Pas dan zullen jongeren gaan geloven dat ze zelf kunnen meebouwen aan de stad, dat het nut heeft om je in te zetten en dat je mee het verschil kan maken. Dat tijd is rijp voor een nieuw politiek verhaal, voor een ander systeem dat stemmen insluit in plaats van uitsluit. Een systeem waarin iedereen kan bijdragen. Pas dan is politiek van iedereen.

Leen Schelfhout is lijsttrekker van de Burgerlijst. Ze is ook werkzaam als adviseur taalbeleid op de AP Hogeschool, waar ze een model rond ‘inclusief onderwijs’ uitwerkte.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content