De bouwshift van de regering-Jambon, de grote hertekening van het Vlaamse landschap, is onbetaalbaar én onrechtvaardig. Tot die conclusie komen verschillende experts maandag in De Morgen en Het Laatste Nieuws.
Elke dag verdwijnt in Vlaanderen zes hectare open ruimte. Als dat zo verdergaat, blijft er straks niets meer over, met overstromingen en een uitgeputte natuur tot gevolg. Daarom zal Vlaanderen de ruimtelijke plannen uit de jaren 70 grondig hertekenen. Wat nu als bouwgrond staat ingekleurd, wordt straks misschien natuur- of landbouwgebied.
Doel: tegen 2040 die zes hectare per dag herleiden tot nul. Maar daarvoor moet Jambon I diep in de portefeuille tasten. Wie straks niet meer mag bouwen op zijn grond, zou 100% van de marktwaarde krijgen als compensatie. Fors meer dan in de oude regeling, waarbij je recht had op 80% van de oorspronkelijke aankoopwaarde.
In totaal zou het gaan om 12,5 miljard euro in plaats van 5 miljard. Tenminste: als de terugbetaling wordt beperkt tot gronden die op minder dan 50 meter van een weg liggen. Als de meer afgelegen stukken grond óók aan 100% worden vergoed, kan het bedrag oplopen tot 30 miljard.
Specialisten plaatsen ook vraagtekens bij de rechtvaardigheid. Niet alleen komen de kosten deels terecht bij de gemeenten, vele miljarden dreigen ook naar grootgrondbezitters te vloeien. De helft van de bouwoppervlakte is van mensen die meer dan één eigendom hebben, 14% is zelfs in handen van personen met 10 of meer percelen. Experts vragen zich af of er geen bovengrens moet komen.
De Vlaamse regering lijkt oren te hebben naar de opmerkingen. Minister Zuhal Demir (N-VA) laat weten dat de stemming van het decreet in het parlement, gepland voor deze week, wordt uitgesteld.
