Bondscoach Roberto Martínez: ‘De arrogantie van de winnaar missen we nog’

Deze week spelen de Rode Duivels in de voorronde van het WK tegen Gibraltar (donderdag) en Griekenland (zondag). Bondscoach Roberto Martínez zoekt na één jaar nog de juiste balans. ‘We mogen iets minder voorspelbaar worden.’

Voor het interview begint, staat Roberto Martínez even stil bij de tragedie die zijn thuisstreek overviel. Op de Ramblas in Barcelona stierven vijftien mensen in een terroristische aanslag. Het heeft de Catalaan Martínez sterk aangegrepen. ‘Ik ben opgegroeid in Balaguer, een dorp op vijftig minuten rijden van Barcelona. De Ramblas, dat is bij wijze van spreken mijn achtertuin. Naar de Ramblas ga je om te feesten en blij te zijn. Wanneer zoiets net daar gebeurt, komt het dicht op je huid. De Catalanen treuren, maar tegelijk borrelt er hoop op. Wij zullen van het leven blijven genieten.’

Donderdag speelt België tegen de amateurs van Gibraltar. Heeft zo’n match enig nut? We weten nu al wie zal winnen.

Roberto Martínez: Zo zeker ben ik daar niet van.

Dat meent u niet.

Martínez: Natuurlijk zal het verschil duidelijk zijn als wij ons niveau halen, maar dat is juist de opgave: begin zo’n match alsof de uitslag al vaststaat en je trekt jezelf naar beneden. Focus is alles. Gibraltar zal mij leren wie klaar is voor de cruciale wedstrijd tegen Griekenland zondag. De Grieken zijn een van de felste tegenstanders die je in Europa kunt treffen. Als we zo’n ploeg in eigen huis kunnen verslaan, dan hebben we een grote stap gezet.

Het afgelopen jaar leerde ik dat interlandvoetbal nauwer samenhangt met het gewone voetbalseizoen dan buitenstaanders beseffen. Het makkelijkst zijn de interlands van oktober of november. Je kunt gebruikmaken van het momentum, want spelers zijn gerodeerd maar ook nog fris. Over de matchen van maart hangt stress omdat er dan bij de clubs veel op het spel staat. In juni moet een groep scherp blijven die op het punt staat op vakantie te gaan. Maar het moeilijkst zijn de wedstrijden van eind augustus, door de extrasportieve druk van de transferperiode. Heel wat spelers weten tot op vandaag niet zeker waar ze dit seizoen zullen voetballen.

Vragen ze daarbij uw advies?

Martínez: Dat gebeurt. Het hangt van speler tot speler af. Ik zeg nooit: je moet dit of dat doen in functie van de nationale ploeg, maar wat voor hun carrière goed is, is meestal ook goed voor de Rode Duivels. Ik geef een neutrale mening over wat mij een slimme zet lijkt, maar finaal is de keuze uiteraard aan hen. Dat ze me op de hoogte houden, apprecieer ik.

Draagt de nationale ploeg uw stempel al? En zo ja: wat is die dan?

Martínez: Ik sta voor offensief, krachtdadig voetbal met vertrouwen in eigen kunnen. Dat past perfect bij deze uitzonderlijk getalenteerde groep. Ik ben de spelers nog aan het leren kennen, en ik weet niet of ik al de best mogelijke balans heb gevonden. Misschien kan het nog beter.

In Engeland omschrijven ze u als ‘een voetbalidealist’. Telt bij voetbal meer dan het resultaat?

Martínez: Als je aan de lange termijn denkt wel. Je kunt overwinningen ook stelen. Dat lukt één keer en misschien zelfs twee keer, maar een duurzame manier om succes te halen is het niet. Wie aan de top wil blijven, moet goed, verzorgd voetbal op de mat brengen. Zonder naïef de deur open te zetten, dat is weer wat anders.

In het Nederlands liggen de woorden ‘voetbal’ en ’toeval’ dicht bij elkaar. Het kan een oneerlijk spelletje zijn.

Martínez: De beste ploeg wint niet noodzakelijk, nee. In het voetbal van vandaag kunnen zelfs de meest beperkte teams een organisatie neerzetten en daar gevaarlijk mee zijn. Kijk maar naar het laatste EK. Makkelijke matchen bestaan niet meer. Dat is voorbij.

Met het talent dat wij hebben, mag je je niet verstoppen achter toeval. Weet u waarom de manier van spelen positief moet zijn? Omdat het Belgisch voetbal niet eindigt met deze generatie Rode Duivels. We willen een erfenis nalaten aan de jongeren die komen. Zij verdienen een nationale ploeg om trots op te zijn.

Dries Mertens zei na de oefenmatch tegen Spanje vorig jaar dat hij zich zorgen maakte: ‘We kregen een pak rammel’. De implicatie: België heeft een aardige ploeg, maar tegen echte toppers als Spanje, Duitsland of Brazilië kunnen we niet op.

Martínez: Als we het goed aanpakken, kan er uit die nederlaag nog veel moois voortvloeien. Had Spanje zo veel meer talent dan wij? Dat vind ik niet. Zij kwamen op het veld met de instelling dat ze hoe dan ook die match zouden winnen, en niets zou hen daarvan afhouden. Daar ligt vanaf nu de lat. We hebben talent nodig, maar ook cohesie en een afgelijnd tactisch plan.

Na Spanje ging het roer om en installeerde u uw hyperaanvallende tactiek met drie verdedigers. Daarvan vraagt Jan Ceulemans zich af of we dat ook zullen durven wanneer het niet tegen Janneke en Mieke is.

Martínez: Wanneer je de tactiek laat afhangen van de tegenstander, ben je aan het reageren. Dat wil ik niet, al bouw je uiteraard een beetje voorzichtigheid in tegen sterkere teams. Ik val graag aan, maar met deze spelers zou je ook wel gek zijn als je het niet deed.

Ik weet dat u niet graag kritiek geeft op uw voorganger, dus laat ik dat in uw plaats doen: er zit zeker meer lijn in het voetbal van de Rode Duivels, maar één probleem krijgt ook u niet opgelost: het oogt allemaal nogal statisch. Alles in hetzelfde ritme.

Martínez: Tegenstanders kruipen achteruit wanneer ze België treffen, waardoor er amper ruimte is. We zeuren daar niet over, want het is een compliment. Je hebt zelf de bal en de ander wacht tot je iets doet. Ik snap dat het er soms traag uitziet, maar je moet in een wedstrijd ook geduld kunnen hebben. Je mag niet forceren als het even wat minder loopt.

Ik wil van dat nadeel een voordeel maken, want je kunt er ook van profiteren als de tegenstander zich verstopt. De bal moet sneller van voet naar voet en we mogen iets minder voorspelbaar worden. Dat moet groeien, maar we staan daar zeker al verder in dan vorig seizoen.

In Humo zei u: ‘We hebben een uitstekende groep maar niemand durft iets slechts te zeggen over een ander.’ Zijn de Belgen te lief voor elkaar?

Martínez: Zo zit de jonge generatie in elkaar. Ze zitten veel over hun schermpjes gebogen. Problemen lossen ze in hun eentje op. De moderne generatie trekt zich terug in de eigen zone en gaat heel respectvol met de ander om. Openlijke conflicten werden zeldzaam. Opnieuw: wil je dat zien als een nadeel of haal je er je voordeel uit?

De Belgische internationals zijn stuk voor stuk sterke karakters. Ze moesten zich als prille tieners al bewijzen in een uiterst competitieve omgeving. Onderschat niet hoe moeilijk dat is. Elke Rode Duivel bezit flexibiliteit, wilskracht en passie voor tien. Wat ze nog missen, is de arrogantie van de winnaar en het rotsvaste geloof dat elk doel haalbaar is. Duitsland, Italië en Frankrijk weten hoe je een toernooi moet winnen. Voor hen komt dat vanzelf, want hun voorgangers hebben bewezen dat het kan. Spanje had al vijftig jaar topspelers, maar pas sinds ze de eerste keer Europees kampioen werden, is de ban gebroken. Spanjaarden voetballen voortaan als winnaars. Hoe dat mentale effect bereiken zonder dat België zo’n palmares heeft: daar worstel ik momenteel mee.

De voetbalbond ruziet met de internationals over portretrechten en moet zelfs nog de premies betalen van het WK van 2014. Ik zeg niet dat de fout per se aan de voetballers ligt, maar multimiljonairs die lastig doen over centen: het komt niet sympathiek over.

Martínez: Het is oneerlijk om de situatie zo te omschrijven. Dit is een vervelend dossier, maar ik vertrouw erop dat men een compromis vindt in het belang van het Belgisch voetbal. De voetbalbond wil dat, de internationals ook. Onze fans hoeven zich geen zorgen te maken. Sportief speelt die kwestie geen enkele rol. Wanneer we samenkomen als groep, concentreren we ons alleen op het voetbal. De sport is ook business, dat kun je niet negeren, maar geld mag nooit in de weg staan van de echt belangrijke zaken.

Toen u bij België tekende, had u een astronomisch bod uit China op zak. Uw manager Jesse De Preter zei dat hij nog nooit iemand dergelijke som had weten weigeren.

Martínez: Wie zijn keuzes alleen op geld baseert, eindigt volgens mij ongelukkig. Mij ging het om deze groep spelers. Hier kan ik iets unieks neerzetten. Dat geloofde ik toen, en dat geloof ik vandaag. In het leven krijg je soms kansen die je met twee handen moet grijpen.

Wat vindt u van de geschifte transfer van Neymar?

Martínez: Ik snap dat PSG 222 miljoen wou betalen: dat is een statement. Ze kopen respect. Al wie voortaan tegen PSG voetbalt, staat 200 procent gemotiveerd aan de aftrap. Het is een club van een andere allure geworden. Want een jonge topspeler die weg wil bij Barcelona: zoiets was nog nooit vertoond. Of ja, je had Luis Figo, maar de transfer van Neymar vind ik in alle opzichten nog straffer.

De transfermarkt zal alleen maar wilder worden. Wat ze in Engeland proberen in te voeren, is zeer verstandig: alle transfers moeten afgerond zijn voor de eerste officiële wedstrijd. Ik begrijp de spelers ook. Wanneer een andere club je loon wil verdubbelen, moet je zo’n aanbod ernstig nemen. Maar spelers die niet voluit gaan omdat ze aan een transfer denken, of die niet mógen spelen omdat hun club ze wil verkopen: het toont weinig respect voor de fans.

Een vraag die voetballers en coaches te weinig wordt gesteld: hoe voelen uw vrouw en dochter zich hier? We doen alsof het niks voorstelt om bij elk nieuw contract een gezin over te planten, maar dat is natuurlijk niet zo.

Martínez: Ik heb het geluk dat mijn vrouw me steunt in alles wat ik doe. Ze pakt zonder morren haar koffers om een nieuw leven op te bouwen in een land dat ze niet kent. Dat ligt inderdaad niet voor de hand, maar haar truc is: zie het als een kans, niet als een offer. Mijn dochter leert een nieuwe cultuur kennen, werkt aan haar talen en wordt uit haar comfortzone gehaald. Fantastisch, toch?

Voetbal komt bij mij altijd op de eerste plaats. Ik ben niet vaak thuis, maar zelfs als ik er ben, denk ik aan mijn sport. Dit is geen job maar een passie. Een zwaar verdict voor de vrouwelijke kant van het gezin, dat besef ik best. Mijn gezin houdt van België, dat is een meevaller. We zijn hier ook fantastisch opgevangen. Het is niet moeilijk om je thuis te voelen in dit land.

De Rode Duivels houden uitzonderlijk geen buitenlands trainingskamp in de aanloop naar de wereldbeker en u geeft ze meer vrij tijdens een interlandweek. Zodat ze bij hun gezin kunnen zijn?

Martínez: Dat is een bonus, maar eigenlijk heb ik een andere reden. Mijn kern voetbalt voor het grootste deel in de Premier League en daar bestaat geen winterstop. Het is bewezen dat spelers daar een tol voor betalen. Om de kloof te verkleinen met teams die rekruteren in de Primera División of de Bundesliga moesten we ingrijpen. Met spelers die mentaal of lichamelijk vermoeid zijn, kun je geen toernooi winnen. Onmogelijk.

Staat clubvoetbal hoger dan landenvoetbal? Zouden Anderlecht of Club Brugge uw Rode Duivels verslaan?

Martínez: Interessante vraag. Landenteams zijn in principe inferieur. Laat een goed ingespeelde topclub meedoen aan het WK en ik denk dat ze wint. Vanaf wanneer haalt de kwaliteit van de spelers het op de organisatie? Geen idee, ik zou het een fijn experiment vinden. (lacht)

Het is frustrerend dat ik niet meer tijd krijg met de Rode Duivels, maar dan bedenk ik: de andere bondscoaches zitten met hetzelfde probleem.

De laatste vier interlands waren minder flitsend, maar de verklaring ligt voor de hand: Eden Hazard ontbrak. Hem kunnen we niet missen.

Martínez: Bij Chelsea hebben ze ook vastgesteld dat een talent van zijn orde niet te vervangen valt. Hazard kan wat in de hele wereld geen tien voetballers gegeven is: hij schept doelkansen uit het niets. Van geen enkele speler kan ik verwachten dat hij snel even ‘Hazard wordt’. Als Eden er niet bij is, wijzig ik de tactiek om zijn afwezigheid te compenseren. Spelers als hij moet je koesteren. Je mag er veel van eisen, dat ook.

Vincent Kompany lijkt van zijn blessures af. Eindelijk.

Martínez: Het deed de andere internationals pijn om Kompany zo te zien afzien. Hij offerde alles, gedroeg zich op en top prof, maar het zat nooit mee. Hem nu weer zien genieten van zijn voetbal geeft een mens weer moed.

Kompany is sowieso een geweldige speler, maar hij begrijpt ook de grote momenten. Hij weet wanneer het team een versnelling hoger moet schakelen. Die kennis zal al die jonge twintigers bij de nationale ploeg enorm helpen. Laten we hopen dat hij dit seizoen niks meemaakt.

Mag ik voor één Rode Duivel een warm pleidooi houden? Mousa Dembélé is qua techniek uw beste voetballer, beter nog dan Hazard of De Bruyne. In Tottenham begrijpt niemand waarom hij bij België niet in de basis staat.

Martínez: Afgelopen seizoen was moeilijk voor Mousa. Het werd niet aan de grote klok gehangen, maar hij had lang last van een aanslepende enkelblessure. Tottenham moest hem af en toe sparen, en zelfs wanneer men wel op Dembélé rekende, kon hij zelden 90 minuten aan. Een technicus zoals hij heeft continuïteit nodig. Deze zomer onderging Mousa een kleine operatie die het euvel verholpen heeft. Ik verwacht dat we in de komende weken de beste Dembélé te zien krijgen. Er bestaan niet veel spelers met zijn balbeheersing. De basis van het spel blijft: de bal hebben en hem laten doen wat jij wilt. Mousa heeft in het straatvoetbal skills opgedaan die van hem een spelmaker met een uniek profiel maken.

Yannick Carrasco heeft zijn draai nog niet gevonden bij de nationale ploeg.

Martínez: (verbaasd) Daar ben ik het niet mee eens. In de tien matchen onder mijn leiding schat ik dat Yannick bij driekwart van de geslaagde acties betrokken was. Carrasco de hele linkerflank geven is mijn beste tactische zet geweest bij de Rode Duivels. Yannick heeft een enorme impact op ons spel.

Is de status van Romelu Lukaku veranderd na zijn miljoenentransfer naar Manchester United?

Martínez:Romelu staat sinds zijn zestiende vol in de aandacht. Hij is een sterk karakter, die al heel wat tegenslagen overwon en de wilskracht bezit om al zijn dromen te verwezenlijken, maar ik benadruk ook: Romelu is nog altijd maar 24. Aan zijn voetbal is nog werk, Romelu is de eerste om dat te erkennen. Hij is een van de duurste spitsen aller tijden en zijn statistieken plaatsen hem nu al bij de groten, maar naar mijn aanvoelen heeft hij nog steun en liefde nodig, zoals iedere jonge voetballer die nog groeien moet. Ik geef hem begrip en warmte, zoals een vader zou doen bij zijn kind. Romelu heeft het nodig dat hij mag proberen en fouten maken. Zo haal je er het maximum uit.

Een deel van het publiek lust hem niet.

Martínez: Dat is niet fijn, maar het stoort hem amper. Daar is Romelu te gefocust voor. Hij is geobsedeerd om de beste spits ter wereld te worden. Niet veel mensen bezitten zo veel drive.

Volgt u ‘verloren talenten’ als Charly Musonda en Adnan Januzaj nog?

Martínez: (resoluut) Hen houd ik voortdurend in mijn achterhoofd. Je hoeft geen kenner te zijn om het unieke talent van die jongens te zien, maar ze moeten spelen. Geen betere leerschool dan 90 minuten voetbal. Charly Musonda maakte indruk bij Chelsea in de voorbereiding, maar zodra de competitie eraan kwam, verdween hij naar het achterplan. Die jongen heeft matchen nodig, maakt niet uit in welke competitie. Idem voor Andreas Pereira van Manchester United. Er zijn lichtpunten: Zakaria Bakkali begon goed bij Deportivo La Coruna. Adnan Januzaj startte ook sterk bij Sociedad, maar is nu licht geblesseerd.

Ik zie de Rode Duivels als een open project: mijn groep is niet af en zal ook nooit af zijn. Voor interessante spelers die het verschil maken bij hun club, blijft er ruimte, ook wanneer ze uit de Belgische competitie komen. Laat dit een oproep zijn. Maak het voor mij onmogelijk om naast je te kijken en je zult geselecteerd worden.