Boezemvriendinnen Ann Wauters en Annelies Verlinden: ‘Topsport is hard, maar politiek nog harder’

Een toppolitica aan het begin van haar carrière en een topbasketbalspeelster aan het einde daarvan. Minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden en basketbalkampioene Ann Wauters zijn hartsvriendinnen en zien dat niet snel veranderen. ‘Een stem buiten de politieke bubbel doet goed.’

Toen CD&V-voorzitter Joachim Coens in oktober vorig jaar Annelies Verlinden benaderde met de vraag om minister van Binnenlandse Zaken te worden, was basketbalspeelster Ann Wauters een van de eersten die zij belde. ‘We gingen samen fietsen in Sicilië, dus moest ik Ann vertellen dat mijn agenda overhoop was gehaald.’ Wauters was niet zo verrast. ‘Ik wist dat Annelies op een dag die maatschappelijke verantwoordelijkheid zou opnemen.’ De twee zien elkaar terug in een Antwerpse koffiebar, vlak bij het advocatenkantoor waar Verlinden achttien jaar advocaat was.

Sommige mensen vinden jullie vriendschap verrassend. Mee eens?

Annelies Verlinden: Ik weet niet of buitenstaanders een mening kunnen hebben over het al dan niet verrassende karakter van een vriendschap. Ik vind er niets verrassends aan. Ik heb Ann in 2018 toevallig ontmoet op de luchthaven in Malaga en we zijn in gesprek geraakt, onder meer over onze lengtes (Wauters meet 1m95, Verlinden 1m83, nvdr) en de beenruimte in het vliegtuig. Het klikte meteen.

Ann Wauters: Onze vriendschap is vooral ongedwongen en vanzelfsprekend. Dat is een waardevol goed. Annelies heeft mij kort na onze kennismaking uitgenodigd om een speech te geven op haar kantoor naar aanleiding van Internationale Vrouwendag.

Verlinden: Eigenlijk waren we al over leiderschap aan het praten op de luchthaven van Malaga. Ann was daar voor het WK basketbal. Het was de eerste keer dat een Belgische vrouwenbasketbalploeg daaraan deelnam. De Belgian Cats speelden al een tijdje redelijk goed, maar plots was er die knalprestatie. Ik wilde weten waarom het plots wel werkte. Op een bepaald ogenblik maakten ook de Rode Duivels die klik van middelmaat naar wereldtop. Dat vind ik fascinerend. Daar ging de speech van Ann ook over. Een legendarische toespraak, want op het advocatenkantoor waar ik werkte, spreken ze er nog altijd over.

Wat vertelde u aan die advocaten, mevrouw Wauters?

Wauters: Ik had het over samenspelen en teamwerk. Hoe je het beste in mensen kunt bovenhalen. Sport biedt makkelijke beeldspraak om dat uit te leggen; dezelfde regels en processen gelden ook in het bedrijfsleven en in de politiek. Alleen laaien de emoties in de sport veel hoger op dan elders.

In de politiek moet je je emoties meestal onderdrukken.

Verlinden: Men zegt soms dat ik afstandelijk overkom, maar ik denk dat je spaarzaam moet omspringen met grote emoties. Toch vind ik mezelf wel meelevend.

Beschouwen jullie jezelf als feministen?

Wauters: Ja! Vroeger stond ik daar niet bij stil, omdat ik vooral bezig was met mijn carrière. De laatste jaren daarentegen wil ik me meer inzetten om kansen te creëren voor vrouwen. In de sport hangt een machosfeer. Vrouwen hebben nog altijd geen gelijke kansen of rechten in de sport.

Noch in de media. Toen de Belgian Cats Rusland versloegen was dat goed voor een kort stukje in De Standaard terwijl het verslag van enkele buitenlandse teams in de groepsfase van het EK voetbal een halve pagina kreeg.

Wauters: Uit een onderzoek van het Tucker Center for Research on Girls & Women in Sport aan de universiteit van Minnesota, blijkt dat vrouwensporten in de VS slechts een media-aandeel hebben van twee tot vier procent. In Europa zou het ietsje beter zijn. Gelukkig staat in de nieuwe beheersovereenkomst van de VRT dat de zender meer aandacht moet schenken aan vrouwensport.

Mevrouw Verlinden, beschouwt u zichzelf als feministe?

Verlinden: Ik heb op dat soort vragen altijd nee geantwoord. Vooral omdat ik mezelf nooit gehinderd gevoeld heb als vrouw. Ik ben het ook niet eens met mensen die zeggen dat mannen vrouwen bewust minder kansen geven. Dat klopt niet, denk ik. Het gaat meer over onbewuste vooroordelen. Toch heeft Ann gelijk als ze zegt dat de verandering te traag gaat. Ik heb achttien jaar bij een internationaal advocatenkantoor gewerkt. Toen ik er begon waren er maar weinig vrouwelijke partners, en dat aantal is in al die jaren niet veel veranderd.

Hoe komt dat, denkt u? Zijn vrouwen minder ambitieus, of twijfelen ze aan hun capaciteiten?

Verlinden: Ik zie vooral het laatste. Als er een moeilijke klus is, steekt een man meteen zijn hand op, vaak zonder zich af te vragen of hij wel bekwaam genoeg is. Een vrouw denkt: zou ik dat wel kunnen?

Wauters: Ik spreek sportfederaties ook aan op het aanstellen van meer vrouwen, maar de grootste uitdaging is om uit die man/vrouw-discussie te stappen. Het einddoel is dat we over personen spreken, ongeacht geslacht, kleur of geaardheid. Ik kijk dan vooral naar de politiek om voor een versnelling te zorgen. Bijvoorbeeld door quota in te stellen, want of je daar nu voor of tegen bent, het verplicht maken van meer vrouwelijke bestuurders in het bedrijfsleven heeft wel degelijk geholpen.

Terug naar de vriendschap. Hoe verklaren jullie de klik?

Wauters: Ik reis al jaren de wereld rond en heb voor tientallen teams gespeeld. Overal heb ik mensen leren kennen, maar die vriendschappen vervagen snel. Ik heb het gevoel dat dit met Annelies niet zal gebeuren.

Verlinden: Ik apprecieer vooral de oprechtheid van Ann. Daarnaast is ze een sterke en warme vrouw. Zij heeft het beste voor met mensen en staat positief in het leven. En dan spreek ik niet eens over haar doorzettingsvermogen. Het is ongelooflijk wat zij bereikt heeft in haar carrière, en dat allemaal zonder compromissen te sluiten.

Ann heeft natuurlijk een heel ander pad gekozen dan ik. Zij koos na haar middelbare school radicaal voor een sportcarrière. Het vraagt veel lef om die sprong te wagen, want het had evengoed kunnen mislukken, bijvoorbeeld door een blessure. Ik volgde een veel klassieker pad. Ik lucht mijn hart wel eens bij haar, zeker tijdens de afgelopen maanden, die toch wel overweldigend waren voor mij. Een stem buiten de politieke bubbel doet goed. Het leuke aan Ann is dat ze je oppept zonder dat je het goed beseft. Niet door te zeggen dat het allemaal wel goed zal komen. Dat is zo’n cliché. Wel door de juiste vragen te stellen en oprecht uit de hoek te komen.

Dat is ook uw taak geworden bij de Belgian Cats?

Wauters:(lacht) Sprinten over het basketbalparket gaat helaas wat moeilijker met mijn oude knieën, maar ik geef mijn ervaring graag door. Ik vind het leuk én leerrijk dat sommige jongere speelsters raad vragen.

Jullie fietsen ook geregeld samen.

Wauters: Toch vóór corona. Met z’n tweeën of met anderen erbij. Ook in het buitenland. Annelies, na de Olympische Spelen moeten we opnieuw afspreken.

Is het ook een vorm van netwerken, zoals bij veel mannelijke managers en bedrijfsleiders?

Verlinden/Wauters: Nééé!

Verlinden: We doen het in de eerste plaats voor de fysieke inspanning en de mentale ontspanning. Zo maak ik mijn hoofd vrij.

Wie wordt het vaakst herkend?

Wauters: Vroeger ik, maar nu Annelies, moet ik eerlijk toegeven.

(even later wordt Verlinden vriendelijk gedag gezegd door twee ouderen)

Wauters: ‘Zie je wel. 1-0 voor Annelies.’

Is politiek topsport?

Verlinden: Dat vind ik wel, maar er zijn veel activiteiten die topsport zijn. Vraag maar eens aan een verpleegkundige in een ziekenhuis.

Wauters: Politici dragen een grote verantwoordelijkheid en in die zin beoefenen ze topsport. Bovendien zou je kunnen zeggen dat ministers aan de top van de politieke piramide staan. Het is mentaal en fysiek zwaar.

Verlinden: Het is zeker geen walk in the park, maar je moet ministers of politici ook niet op een piëdestal zetten. En ik zeg dat niet uit valse bescheidenheid. Er zijn veel meer grote en kleine helden buiten de politiek.

Wat kan de politiek leren van topsport?

Wauters: Samenspelen.

Verlinden: En dat is veel moeilijker dan velen denken.

Wauters: Annelies is iemand die wil presteren. Toen ze de sprong naar de politiek waagde, was dat echt om iets te veranderen. Over de politieke kleuren heen.

Politici zijn zeer ambitieuze mensen.

Wauters: Daar is niets mis mee. Er zijn zowel in de sport als in de politiek grote ego’s. Je moet er wel over waken dat je op het einde van de rit het eigen gelijk aan de kant schuift om dat grotere, gemeenschappelijke doel te bereiken.

Hoe zou u de teamgeest in de regering-De Croo stimuleren?

Wauters: Ik denk dat het wel goed zit. Ik zie ministers die het op een andere, meer sportieve manier aanpakken, bijvoorbeeld door een collega te laten scoren. Aan de oppositie erger ik me wel. Ze moet kritisch zijn, maar niet negatief. Waarom is het zo moeilijk om eens te zeggen dat de regering iets goed doet?

Dat gebeurt haast nooit in de politiek.

Wauters: Dat is jammer. Ik ben ervan overtuigd dat Annelies dat wel zou doen mocht ze in de oppositie belanden. Daar zou ze trouwens stemmen mee winnen bij de verkiezingen.

Verlinden: Ik denk dat meer mensen zo denken, dat je samen meer kunt dan alleen. Zolang we niet in een winner takes all-scenario zitten, moet je coalities smeden. Er is niets mis met meningsverschillen, maar je moet wel respect tonen voor de ander. Met persoonlijke aanvallen schiet je niets op. Helaas helpt het niet dat politici opgejaagd worden door de media, die altijd vragen om het liefst zo kort en zo zwart-wit mogelijk te communiceren. Daardoor verdwijnt de nuance.

Zowel in de politiek als in de sport worden er weleens verliezen geleden. Welke raad geeft u aan verliezende sporters, mevrouw Wauters?

Wauters: Als je verliest in de politiek, wordt er doorgaans vooral intern gekeken. Soms worden er daarbij veranderingen doorgevoerd. Maar ik zou pleiten voor constante reflectie en feedback. Net zoals in de sport. Verlies is dikwijls deel van je succes. Het heeft mij in ieder geval geholpen om te groeien als speelster en als persoon. Niemand wint alle matchen of races. Je moet bereid zijn om te leren uit verlies.

Als ik u hoor praten, dan bent u toch de geknipte persoon om in de politiek te gaan?

Verlinden:(ernstig) Helemaal mee eens. Ze is authentiek, gedreven, verstandig, ambitieus… Ann kan veel bijdragen aan de samenleving, ook zonder in de politiek te gaan, maar ik zou de eerste zijn om haar daar te ontvangen.

Wauters: Ik sta op een tweesprong in mijn leven. Na de Olympische Spelen is het gedaan met de basketbalspeelster Ann Wauters. Wat daarna? Ik weet het nog niet, maar ik vind het belangrijk om een meerwaarde te zijn in de maatschappij. De sportwereld is hard, maar ik vrees dat de politiek nog harder en meedogenlozer is.

Verlinden: Jammer toch dat politiek voor sommigen afschrikwekkend is. Misschien heeft ze meer zachtheid nodig en figuren zoals Ann kunnen daarbij helpen.

Wilt u ook een ambassadeur zijn voor de homoseksuele gemeenschap?

Wauters: Vroeger was ik daar niet zo mee bezig. Na mijn outing had ik af en toe moeilijke momenten, maar eigenlijk viel het best mee, want ik stond stevig in mijn schoenen. Ik heb onder meer in Rusland gespeeld. Daar is homoseksualiteit veel minder aanvaard. Nu besef ik dat anderen het moeilijker hebben. De zelfmoordcijfers bij homoseksuele jongeren zijn bijvoorbeeld veel hoger dan het gemiddelde. Dat besef is gekomen na het tv-programma over taboes van en met Philippe Geubels. Sindsdien neem ik die rol aan. Door te zijn wie ik ben. Door een gezin te starten. Door erover te spreken in interviews. Dat had ik misschien eerder moeten doen.

Wat vindt u van de omstreden Hongaarse wet die het illegaal maakt om ‘lgbtq-waarden te promoten’ bij minderjarigen?

Wauters: Ik heb meteen tegen Annelies gezegd dat zoiets niet kan.

Verlinden: Het was een no-brainer in onze regering om daar hard op te reageren. België was daarin een voorloper. Je kunt niet aan de kassa van Brussel blijven passeren en aan de andere kant onze waarden niet respecteren. Europa is een prachtig verhaal van vrede en vrijheid. Tegelijkertijd is het zorgwekkend dat de Poolse regering het voorbeeld van de Hongaarse premier Orbán volgt.

Wauters: En dat in Latijns-Amerika homoseksuelen op straat fysiek worden aangevallen. Het lijkt er sterk op dat de toestand elders in de wereld de verkeerde kant op gaat.

De VRT meldde in Het journaal dat een American football-speler uit de kast was gekomen. Je zou denken dat zoiets geen nieuws meer is.

Wauters: Goed dat u zo denkt, maar ik vrees dat het voor veel mensen wel nog nieuws is. Trouwens, Thomas Meunier zei daarover dat hij het een collega-Rode Duivel zou afraden om zich te outen als homoseksueel. Dat zegt toch genoeg? Mijn kinderen zitten nog op de lagere school en wat is daar nog altijd het meest gebruikte scheldwoord? ‘Homo’ of, nog erger, ‘janet’.

Gaat u daarmee politiek aan de slag, mevrouw Verlinden?

Verlinden: We moeten daar zo normaal mogelijk over doen. Homoseksualiteit of huidskleur is voor mij geen punt. Als ik hoor wat mijn dorpsgenoot Tom Van Grieken daarover zegt in De Tijd, namelijk dat Vlaanderen dominant blank moet zijn, dan word ik bijna opstandig.

En als minister van Binnenlandse Zaken?

Verlinden: Ik ben onder meer bevoegd voor de politie en de brandweer. Dat zijn zeer belangrijke eerstelijnsdiensten voor de burgers, en ook nog steeds mannenbastions. Daar is meer diversiteit nodig. Voor elk werkbezoek worden fiches gemaakt: wie is er aanwezig, wat staat er op de agenda, enzovoort. Sinds ik minister ben heb ik daar een vraag aan toegevoegd: is het publiek divers genoeg? Hoeveel vrouwen en allochtonen zijn er? Noem het een subtiele boodschap van mij aan de organisatoren dat ik dat belangrijk vind. (lacht)

Is het voor mannelijke sporters moeilijker om zich te outen, mevrouw Wauters?

Wauters: Absoluut. Van homoseksuele mannen zegt men dat ze vrouwelijke kantjes hebben en dus worden ze als minder competitief of minder sterk gezien. Terwijl lesbische vrouwen worden gepercipieerd als competitiever. Die stereotypen zijn natuurlijk compleet van de pot gerukt, maar daardoor zijn mannelijke sporters banger om voor hun geaardheid uit te komen. Het kan gewoon niet dat er in de eerste klasse van het Belgische voetbal geen enkele homoseksuele voetballer zou zijn.

Wat zou er gebeuren mocht een van de Rode Duivels morgen uit de kast komen?

Verlinden: Niets. Dat hoop ik toch.

Wauters: Ik denk niet dat trainers, sponsors en clubbesturen zich daar iets van zouden aantrekken. Ik vrees wel dat homoseksuele voetballers zich gewoon niet veilig genoeg voelen om hun geaardheid te tonen.

Verlinden: Misschien ook uit schrik voor supporters, want die kunnen zeer hard zijn. Ik heb daar onlangs nog over gesproken met de kapitein van Royal Antwerp FC. Als je goed speelt, is het allemaal geen probleem, maar als je een kans mist, speelt de huidskleur of de geaardheid wel bij sommigen.

Wauters: Sport kan een grote rol spelen bij social justice. Kijk hoe in de VS de basketbalspelers het voortouw namen in de Black Lives Matter-beweging. Michael Jordan heeft zich nooit uitgesproken over zulke zaken. LeBron James wel, en als hij spreekt, luistert de Amerikaanse jeugd. Hij heeft meer impact dan politici.

Verlinden: Daarom vind ik het zo mooi dat onze Rode Duivels voor de aftrap van elke wedstrijd knielen en zo openlijk racisme veroordelen. Je kunt sarcastisch zeggen dat het maar een druppel op een hete plaat is, maar alle beetjes helpen.

België wordt op de Olympische Spelen in Tokio vertegenwoordigd door 122 atleten. Zijn we plots een sportland geworden?

Wauters: Voor het eerst zijn er ook veel ploegsporten vertegenwoordigd door België. Dat vind ik fantastisch voor een klein land. Er mocht ook wel een inhaalbeweging gebeuren, want in vergelijking met Nederland en Australië hebben we nog een lange weg te gaan.

Verlinden: Ik zie ook een mentaliteitswijziging. Er is een grotere winnaarsmentaliteit. Het is goed dat sommigen zeggen dat ze voor goud gaan in plaats van ‘we doen ons best’, zoals vroeger. Kijk naar onze hockeyers. Het is toch niet verkeerd van hen om te zeggen dat de Spelen mislukt zijn met minder dan goud? Vlamingen zijn nog te graag een underdog. We moeten trotser zijn. Kijk naar ons vaccinatieprogramma. We zijn daarin wereldkampioen, maar toch zegt iedereen: ‘Doe maar gewoon.’

Wauters: Toch zul je mij niet horen zeggen dat de Belgian Cats zullen terugkeren met een medaille, zoals hier en daar al wordt gesuggereerd. Dat kan ook averechts werken.

Moet de regering niet ook ambitieuzer zijn en zeggen dat we het best georganiseerde land ter wereld moeten worden? De laatste die dat opperde was premier Guy Verhofstadt, ook al is het hem niet gelukt.

Verlinden: Die ambitie heb ik wel. Ik ben niet minister geworden om gewoon op de winkel te letten, wel om het land beter te maken.

Mevrouw Wauters, wat is er aan de hand met al die ‘oude’ topsporters? U gaat op uw veertigste nog naar de Spelen. Wielrenner Alejandro Valverde (41) verlengt zijn contract. Tennisser Roger Federer (bijna 40) speelt als in zijn jonge jaren en zelfs sprinter Mark Cavendish (36) wint opnieuw.

Wauters: Ervaring én de medische begeleiding die nu zoveel beter is dan vroeger. Dat verlengt de carrière, terwijl je vroeger al op je dertigste de eerste vragen kreeg over hoelang je nog door zou gaan. LeBron James geeft elk jaar ongeveer een miljoen dollar uit aan persoonlijke begeleiding en middelen om zijn lichaam in conditie te houden.

Verlinden: Het gaat ook om passie. Zolang die er is, kun je doorgaan. In de sport, maar ook in de politiek.