‘Bevorderen aparte islamitische scholen integratie?’

‘Het is zeer de vraag of gemeenschappen door apart onderwijs nader tot elkaar zullen komen’, schrijft sociaal psycholoog Alain Van Hiel. ‘Zelfs al propageren aparte scholen ten volle verdraagzaamheid, dan nog is de samenleving de verliezer.’

Diversiteit tast het kostbare sociale weefsel aan. In buurten waar veel minderheden wonen, trekt iedereen zich terug uit de samenleving. De mensen zitten als het ware opgesloten in hun beperkte kring en ze hebben geen vertrouwen meer in anderen.

Heel misschien, mocht je dit nu aan iemand vertellen in de kroeg, dan zou het kunnen dat je gesprekspartner dit een grove en ongenuanceerde uitspraak vindt. Deze conclusies komen echter van een zekere Robert Putnam , een gerenommeerd wetenschapper die bekend is voor zijn onderzoek naar menselijke verbondenheid.

Bevorderen aparte islamitische scholen integratie?

Soort zoekt soort

Niet iedereen is het eens met Putnam. De meeste onderzoekers schrijven die naargeestige effecten van diversiteit in feite toe aan segregatie.

Je weet wel: soort zoekt soort. Een blik in de eigen straten of om de hoek volstaat vaak om afzondering vast te stellen. Buurten met een evenwichtige mix tussen minderheden en de meerderheid komen niet zo veel voor. In plaats hiervan leven we vaak in onze eigen buurten, tussen onze eigen etnische gouwgenoten.

Dus, deze vrijwillige afzondering – die we dagelijks beoefenen – zorgt ervoor dat we elkaar niet meer kennen. Dit gaat vaak gepaard met een verlies van sociaal kapitaal, om het in termen van Putnam te zeggen.

Aparte scholen: een slecht idee

In de Knack-rubriek ‘U vraagt’ stelt pedagoog Hans Van Crombrugge dat Islamscholen en aparte scholen voor andere geloofsgroepen ‘een uiting [zijn] van integratie én emancipatie.’

Natuurlijk hebben minderheden het recht en de vrijheid om scholen op te richten, maar of dit goed is voor de integratie? Of dit de maatschappij een warmere plaats maakt?

Het is zeer de vraag of gemeenschappen door apart onderwijs nader tot elkaar zullen komen.

Zelfs al propageren aparte scholen ten volle verdraagzaamheid, dan nog is de samenleving de verliezer. Duizend lessen over verdraagzaamheid hebben minder impact dan enkele doorleefde, persoonlijke ervaringen van positief contact tussen bevolkingsgroepen.

We kunnen die andere pas echt leren kennen wanneer we in interactie treden met hen, zoals door een gesprek te voeren en samen dingen te doen. Als er geen contact is, dan stopt dit alles.

Segregatie verzuurt de maatschappij

Hoe je het wendt of keert, een diverse samenleving biedt nauwelijks perspectief als er geen of weinig sociaal contact is tussen meerderheid en minderheden. Zonder contact heeft een diverse samenleving geen echte toegevoegde waarde; er is geen gemeenschappelijkheid, het sociale weefsel takelt af, en blijven we vreemden voor elkaar.

In mijn dorp, lang geleden, was er één Turks gezin; het waren bijna exotische bezienswaardigheden. Tegenwoordig is het voor jonge mensen ‘normaal’ om in contact te komen met minderheidsgroepen. Ze maken als het ware een natuurlijk deel uit van hun leefomgeving. Wellicht is het voor hen dan ook gemakkelijker om in zo’n wereld te navigeren. Dit soort ervaringen zal door de aparte school dus gaan ontbreken.

Wie de onderlinge, goede verhoudingen tussen de verschillende bevolkingsgroepen in een diverse maatschappij genegen is, hoopt vurig dat ouders van etnische minderheden hun kinderen naar de ‘gewone’ scholen blijven sturen.

Ten slotte: segregatie is ook discriminatie

Je hebt regimes gehad die segregatie per wet oplegden, zoals in Zuid-Afrika tijdens het apartheidsregime. We spraken er schande van. Helemaal terecht trouwens.

Er is sowieso de menselijke neiging om vooral op te trekken met mensen van de eigen soort. Informele apartheid dus. Wat dan te denken over aparte scholen?

Elkaar ontwijken is ook discriminatie. Minderheden en de meerderheid doen op dat vlak trouwens juist hetzelfde. Het is wel discriminatie van een handige soort. Een beetje zoals passieve agressie staat tegenover actieve agressie.

Negatieve houdingen en passieve weerstand tegen contact leiden dan wel niet tot conflicten, echt gezellig wordt het er niet door.