Vrije Tribune

‘Antwerpen heeft een bouwmeester die een woning reduceert tot ‘unit met rendement”

Vrije Tribune Hier geven we een forum aan organisaties, columnisten en gastbloggers

‘Voor u is het Antwerps stadsbouwmeesterschap niet meer dan een part-time functie met het prijskaartje van een vet betaalde fulltime’, schrijft Kristof Van Brussel.

Geachte Christian Rapp,

Ik zag u zitten op een van de meest spraakmakende Antwerpse persconferenties van het jaar. U flankeerde de Antwerpse burgemeester Bart De Wever samen met de ontslagnemende schepen van Stadsontwikkeling Rob Van de Velde. Een schijnbaar geëmotioneerde burgemeester Bart De Wever deed zijn beklag en was “verdrietig en kwaad” omdat zijn naam genoemd wordt in een onverkwikkelijke immo-affaire.

Bart De Wever vond het vooral ongehoord dat de aanvallen niet alleen zijn persoon maar ook zijn hele team treffen. Mensen zoals u en Rob Van de Velde die zich met hart er ziel inzetten voor de bloeiende Antwerpse stadsontwikkeling zijn collatoral damage. Het was knap toen de burgemeester het opnam voor u ‘de stadsbouwmeester die er zogezegd niet meer is’ (dixit De Wever).

‘Antwerpen heeft een bouwmeester die een woning reduceert tot ‘unit met rendement”

We zouden het haast vergeten dat de voorstelling van uw beleidsnota Antwerpen 2017-2020 het belangrijkste agendapunt van die dag was. ‘Weiterbauen‘ staat daarin centraal wat eigenlijk zoveel betekent als “We zijn goed bezig” in het schoon Vlaams. U brak in volle Land-Invest crisis een lans voor meer hoogbouw: ‘Goed en hoog mag!’

Meneer Rapp, over dat laatste wil ik het graag hebben. Want uw relatie met Antwerpen gaat al veel verder terug dan uw aanstelling in 2015 als stadsbouwmeester.

U hebt uw Antwerps stadsbouwmeesterschap te danken aan het stadsvernieuwingsproject Falconplein-Zeemanshuis.

Naar analogie met de Wever kan ik zeggen dat het zeemanshuis project ‘aan mij kleeft’ en als buurtbewoner ‘raakt het achter mij ook heel veel mensen die telkens weer belachelijk gemaakt worden’.

In tegenstelling tot uw bewering ‘goed en hoog mag!’ hebt u wel op vraag van uw vriend en toenmalig Vlaams Bouwmeester Bob Van Reeth, het Zeemanshuis afgebroken. Waarschijnlijk was dat in uw visie ‘slecht hoog’ zelfs wanneer architectuurspecialisten het tegendeel beweerden. Het heeft geen enkele zin om het proces van het Zeemanshuis opnieuw te voeren. Het gebouw is afgebroken, de groene long en het sociale weefsel van de buurt is nu vernietigd en heeft plaats gemaakt voor projectontwikkeling.

Op een buurtvergadering in 2005 maakte ik uw plannen met de grond gelijk: dat weet u vast nog wel. Uw winnende ontwerp refereerde naar de middeleeuwen, toen er nog veel binnenhoven waren in de stad. In uw plan waren ook 2 grote L-vormige mastodonten opgenomen die een hotel (ter vervanging van het toenmalige zeemanshuis) en 12000m2 kantoren moesten huisvesten.

Met de gestandaardiseerde bibliotheek in uw tekenprogramma kan u precies de kosten en baten per vierkante meter berekenen. Is dat nu net wat investeringsgroepen nodig hebben.

Ik had toen nog respect voor u meneer Rapp. U verdedigde uw binnenhoven-concept met vuur. Op deze openbare pleintjes zou er volgens u een bruisend stadsleven gaan ontstaan. Die levendige openbare binnenpleinen waren de hoeksteen voor het welslagen van uw ontwerp.

Het buurtcomité Red het Zeemanshuis waarvan ik medeoprichter ben, geloofde daar toen geen fluit van. Wij voorspelden dat er nooit een hotel zou komen en dat de kantoorfunctie zou geminimaliseerd worden. We wezen erop dat dit op de eerste plaats een project van luxeappartementen zou worden. We vreesden dat het openbare karakter van de binnenpleinen snel zou verdwijnen. Het binnenplein-concept was voorheen al geprobeerd in Antwerpen en had gefaald. Omdat een binnenplein enkel toegankelijk is via een smalle doorgang kan het nooit uitnodigen tot levendige socio-economische activiteiten. We noemden uw binnenpleinen rattenvallen, plaatsen voor wildplassen en drug traffic-ing. We vreesden dat de kans groot was dat uw project binnen de kortste keren een gated-community zou worden. Het lucht, licht en groen die aan de buurt werd onttrokken door de afbraak van het zeemanshuis zou zo de exclusiviteit worden van de kapitaalkrachtige projectbewoners.

De geschiedenis heeft ons spijtig genoeg gelijk gegeven. Er is inderdaad geen hotel gekomen. Van kantoorruimtes is nauwelijks nog sprake. Het stadsontwikkelingsproject is nu bijna uitsluitend een project van luxeappartementen en woningen.

Uw ontwerp heeft gefaald, meneer Rapp. Vorige maand nog stak er een brief in de bus. Er stond in dat het stadsbestuur diverse klachten kreeg over de binnenhoven. Er waren zogenaamd diverse klachten over nachtlawaai, prostitutie, sluikstort, druggebruik…

Eerlijk gezegd heb ik te doen met de mensen die zich hebben ingekocht in dit (te) dure bouwblok. Ik nodig u en iedereen uit om eens een kijkje te nemen naar de eerste voltooide fase van uw project “de Schilden”. De bewoners moeten via een openbare plasmuur hun zuur verdiende appartement betreden. De stank is er niet te harden.

Wie is hiervoor verantwoordelijk?

U, vrees ik.

Toen u uw project voorstelde besefte u blijkbaar niet dat het Schipperskwartier een specifieke wijk is met een uitgangsbuurt en enkele prostitutiestraten. Misschien kent u Antwerpen dan toch niet goed genoeg?

De kritiek als zou u nooit in Antwerpen zijn is eigenlijk helemaal nog niet zo overdreven. Voor uw job overnacht u slechts 2 maal per week in een Antwerpse bed & breakfast. De overige dagen spendeert u in uw Amsterdams architectenbureau Rapp+Rapp en geeft u colleges aan het TU van Delft. Voor u is het Antwerps stadsbouwmeesterschap niet meer dan een part-time functie met het prijskaartje van een vet betaalde fulltime.

U hebt tijdens uw stadbouwmeesterschap ontzettend weinig van u laten horen. Enkel uw aanvaring met de havenschepen Marc Van Peel haalde het nieuws. Het wereldwijd bekroonde havenhuis van Zaha Hadid vond u maar niks want een ‘Fremdkörper’. Voor Antwerpen en de wereld is dit een trekpleister van hedendaagse architectuur maar blijkbaar niet voor de Antwerpse stadsbouwmeester.

Dat zegt natuurlijk iets over de architectuur waarvoor u staat. Een zeer koude rationeel rechttoe rechtaan blokkendoos-architectuur zeg maar. Met de gestandaardiseerde bibliotheek in uw tekenprogramma kan u precies de kosten en baten per vierkante meter berekenen. Is dat nu net wat investeringsgroepen nodig hebben.

De meeste blokken van de Oostkaai lijken steeds verlaten en er brandt zelden of nooit licht. Waar zijn deze vermeende bewoners?

Samen met Bob Van Reeth past u perfect in het plaatje van de bouwmeester die zich volledig ten dienste stelt van de immo-sector. Voor uw type architecten staat de mens die in de stad woont niet meer centraal. Een woning wordt gereduceerd tot een “unit met rendement”. De term “unit” is trouwens de totale ontmenselijking van wonen. Deze financiële optimalisatie van de architectuur zorgt momenteel voor een overaanbod van kleine luxeappartementen. Ik noem het de sociale blokken voor de gegoede tweeverdiener. Deze eenheidsworst heeft altijd deze 3 dingen gemeen: een terras, een keukeneiland en een gepantserde deur!

Mijnheer Rapp, ik hoop dat u deze zomer toch tijd hebt kunnen maken voor een avondwandeling naar het Eilandje. Ik kan u er het terras van Bar Paniek aanbevelen. Daar kan u getuige zijn van een prachtige zonsondergang met zicht op de dok en de gloednieuwe (en beruchte!) skyline van de Oostkaai. De eerste blokken in de rij hebben wel iets (‘Goed en hoog mag!’).

Maar de laatste exemplaren, die onder uw supervisie vergund zijn, zien er zeer mistroosting uit. Het lijkt wel DDR-architectuur: ze zijn ook goedkoop gebouwd door Oost-Europese bouwvakkers. Als je dan op zo een zwoele zomernacht zou hebben gewacht tot de zon volledig onderging, dan pas zou u een vreemd fenomeen hebben kunnen waarnemen. De meeste blokken van de Oostkaai lijken steeds verlaten en er brandt zelden of nooit licht. Waar zijn deze vermeende bewoners? Waarom bruist het niet van leven en bedrijvigheid op de Oostkaai? Ik heb daar zo mijn verklaring voor meneer Rapp. U keek niet naar woningen maar naar een investeringsproduct. Waarschijnlijk renderen de units momenteel niet zo goed.

Met vriendelijke groet,

Kristof Van Brussel

PS: Ik hoop dat u zich persoonlijk het lot van de mensen met de plasmuur aantrekt. Is een hek de enige oplossing? Ik ben benieuwd…

Kristof Van Brussel is medeoprichter van Red het Zeemanshuis.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content