‘Als er één “winnaar” is na afwijzing CDH, is het De Wever’

‘Ik geloof niet dat De Wever bewust naar dit scenario toewerkte’, reageert Dave Sinardet (VUB) op de afwijzing van CDH op de nota. ‘Als er één winnaar is, hoewel deze omschrijving relatief is, dan is het De Wever. Hij toonde zich staatsmanschappelijk en zeer compromisbereid’, aldus Carl Devos (UGent).

Naar verluidt was de nota van informateur De Wever erg laagdrempelig: geen zevende staatshervorming, geen indexsprong en geen beperking van de werkloosheidsuitkeringen in de tijd. CDH zegt ‘non’ tegen een nota waarin nogal wat ‘breekpunten’ van N-VA ontbraken. Een bewuste strategie van informateur Bart De Wever: de lat heel laag leggen, wetende dat CDH toch ‘non’ zou zeggen en zich in de eigen voet schieten?

Carl Devos: “Het is niet mogelijk om in het hoofd te kijken van De Wever, wat maakt dat dit soort bespiegelingen vaak een intentieproces zijn. Maar dat de partij rekende op een ‘neen’ van CDH wordt tegengesproken door de signalen die binnen N-VA de voorbije dagen, achter de schermen, te horen waren. Daar rekenden ze immers wel op een ‘ja, maar’ van CDH. Ze wilden echt doorgaan met deze formule en ook federaal meebesturen. Ook in de campagne herhaalden ze dat veel hefbomen voor een beleidsomslag op federaal niveau liggen. Het zou ook tonen dat N-VA niet principieel weigert om federaal te besturen. Dus de informateursnota was inderdaad zodanig geschreven dat de afwijzing ervan onmogelijk aan die nota zelf kon toegeschreven worden. CDH is het onredelijk ver gaan zoeken om die nota af te wijzen. Ze zoeken de uitleg vooral in wat er niet in staat.”

“Als de stelling dat de federale overheid ten dienste van de gefedereerde moet staan een struikelblok is, dan kan CDH ook niet met CD&V besturen, want dit is de zogenaamde copernicaanse omwenteling van Kris Peeters. Dat N-VA de zesde staatshervorming loyaal zou uitvoeren heeft de partij al eerder gezegd. En dé illustratie van de manifest onwil, ongeacht wat in de nota staat: CDH wijst naar artikel 1 van de statuten van N-VA (onafhankelijkheid) en stelt dat, hoewel er geen staatshervorming is voorzien in de nota, je N-VA niet kan vertrouwen want het communautaire kan je ook op een andere manier aanpakken. Dat wil zeggen dat N-VA kon schrijven wat ze wou in die nota, het zou toch een neen worden. Wegens fundamenteel wantrouwen.”

“Als er één ‘winnaar’ is, hoewel deze omschrijving in de gegeven omstandigheden zeer relatief is, dan is het De Wever. Hij toonde zich staatsmanschappelijk en zeer compromisbereid. Maar een klein Franstalig partijtje, dat de verkiezingen verloor en nu als bijhuis van de PS door het leven zal gaan, schiet die vrij voorzichtige nota af. Als dat al niet kan, omdat Franstalig links dat weigert, wat kan er dan wel nog lukken? Dat maakt De Wever de belangrijke perceptieslag gewonnen heeft, waarbij gemakkelijk vergeten wordt dat het manifest wantrouwen uiteraard ook de verantwoordelijkheid is van N-VA die in de campagne wel heel veel wantrouwen heeft opgebouwd.”

“Maar het overheersend beeld is wellicht dat N-VA erg haar best deed, zich heel compromisbereid toonde (in die mate dat de ‘kracht van verandering’ quasi onzichtbaar was) maar dat het bijhuis van de PS het afschoot: het N-VA vs. het PS-model. Bovendien tonen de Franstaligen zich in diezelfde beeldvorming de echte grafdelvers van het federaal niveau: zij storten ons nu in een formatiecrisis. Het confederalisme zat niet in de nota van De Wever maar in de afwijzing ervan, zal nog vaak weerklinken.”

Dave Sinardet: “Ik geloof niet dat dit het scenario is waar De Wever bewust naartoe werkte, hij wilde echt met deze nota de vier partijen aan tafel krijgen om te onderhandelen over een centrumrechtse regering. Het is ongetwijfeld wel zo dat er binnen N-VA mensen zijn die nu een zucht van opluchting slaken omdat deze tekst niet doorgaat. Denk maar aan de nota over de staatshervorming die De Wever in 2010 als koninklijk verduidelijker opstelde, die lag intern ook niet gemakkelijk. Nu is dat voor een stuk hetzelfde verhaal.”

In welk kamp zal de koning zijn bal leggen?

Devos: “Over enkele uren kennen we hierop het antwoord. Eerste vraag: geeft De Wever zijn opdracht terug? Wellicht wel, maar het is niet uitgesloten dat hij de zogenaamde ‘kamikazeregering’ eerst wil uitproberen. Al is het waarschijnlijker dat hij dat aan andere overlaat. Dat is immers eerder een opgave voor de liberalen. Maar het moment is gekomen waarop nieuwe koninklijke consultaties gepast zijn. De partijvoorzitters kunnen nog eens langs de koning passeren. Is zo’n kamikazeregering, waarvoor trouwens dringend een nieuwe naam gezocht moet worden, een optie?”

“De eerste die die vraag moet beantwoorden is MR. En als die deze piste wil verkennen, komen meteen Open VLD en CD&V in beeld. De Vlaamse liberalen zijn nodig in zo’n formule, CD&V ziet ze liever niet komen. Beide moeten dus overtuigd worden. Als duidelijk is dat deze samenstelling geen kans op slagen heeft, moet de koning naar de formatieshop op zoek naar een paar blikken koninklijke opdrachthouders: verkenners, ontmijners en anderen moeten dan tijd winnen zodat partijen achter de schermen spanningen en wantrouwen kunnen afbouwen. Het zogenaamde terugvalscenario, bij mislukking van centrumrechts, is immers op dit moment onmogelijk. Als de PS nu aan een klassieke tripartite begint zal het niet lang duren voor men de PS zal doen mislukken. De revanchegevoelens zijn nu te warm en bovendien is dat een regering die in elk geval, zelfs bij betere relaties, heel moeilijk ligt. Het is zeker voor CD&V een waar horrorscenario. “

“We staan in elk geval ofwel voor een snelle doorstart van de kamikazeregering, of voor een pauze die het begin van een lange en slopende formatie zal inluiden. Hoe dwaas en ongeloofwaardig het nu ook klinkt, over vele maanden is misschien weer mogelijk, na alle slijtages en bochtenwerk, want vandaag uitgesloten lijkt. Misschien een tripartite? Misschien toch die regering waar De Wever nu aan werkte? Dat is vandaag inderdaad hoogst ongeloofwaardig, maar 2007 en 2010 leerden dat niet alles maar veel, heel veel kan, zeker als het lang, lang duurt.

Had Elio Di Rupo exact dezelfde nota als Bart De Wever geschreven, CDH had ongetwijfeld ‘oui’ gezegd. En N-VA ‘nee’. #vertrouwen #perceptie

— Dave Sinardet (@DaveSinardet) 25 juni 2014

Hoe moet het nu verder, wat zijn uw verwachtingen?

Sinardet: “Het is belangrijk om te analyseren waar de problemen liggen. Dat het tussen de N-VA en CDH niet is gelukt op vier weken tijd, is niet verwonderlijk als je heel de voorgeschiedenis van de vorige regeringsvorming mee bekijkt en het slechte imago van de N-VA aan Franstalige kant. Belangrijk is echter ook dat er niet alleen een gebrek aan vertrouwen is van CDH in N-VA, maar ook in MR. Een samenwerking tussen N-VA en CDH is sowieso al niet evident, maar als je in zo’n constructie dan ook nog geen vertrouwen hebt in je enige Franstalige partner wordt het helemaal moeilijk. Dat vertrouwen onder Franstalige partijen moet ook eerst hersteld worden. Volgens mij moet er nu een Franstalige liberaal aan zet komen, het heeft niet veel zin om een PS’er het veld in te sturen. Of we toch naar een klassieke tripartite gaan? Daar zijn alvast op dit moment de geesten niet rijp voor.”

Hoe realistisch is een zogenaamde ‘kamikazecoalitie’, waarin MR als enige Franstalige partner meedoet en Open VLD aan boord wordt gehaald?

Sinardet: “‘Dat ligt toch zeer, zeer moeilijk. Je zou kunnen zeggen: waarom niet? Je hebt gewoon een federale meerderheid nodig. Maar MR heeft slechts 20 van de 63 zetels aan Franstalige kant, dat is minder dan een derde van de taalgroep. Bovendien zou er een vechtsituatie kunnen ontstaan met de Brusselse en de Waalse regeringen, waar CDH met PS in zee gaat. En dat in een context waar er veel samenwerkingsakkoorden moeten worden afgesloten ter uitvoering van de zesde staatshervorming. MR heeft op dit moment alvast geen zin in een coalitie met de PS, dus de constructie die De Wever probeert op te zetten, is volgens mij nog niet helemaal uitgesloten. Al is het de vraag of CDH uberhaupt zin heeft om regionaal met de PS te regeren en federaal met de N-VA.”

Devos: “Eerst moet MR beslissen of ze daar überhaupt wil aan beginnen. En dat is niet niets. Het is een zeer grote verantwoordelijkheid die MR dan neemt. Als Open VLD haar eis volhoudt om enkel een federale centrumrechtse regering te maken als ze mag binnenbreken in de Vlaamse, waar ze numeriek overbodig is, wordt dat uiteraard moeilijk. Maar moeilijk kan misschien ook.”

“Om evidente redenen ziet CD&V Open VLD niet graag komen: Vlaams moeten ze inboeten want er is een partner meer. Bovendien raakt CD&V dan ook Vlaams gekneld tussen Open VLD en N-VA, twee partijen die niet meteen op de lijn van haar ACW-vleugel zitten. Federaal zit CD&V dan met twee liberale partijen (MR en Open VLD) en een liberaal ogende partij (N-VA) en is ze bovendien het zicht op de Wetstraat 16 voor Kris Peeters kwijt. Als ze die nog wil zal ze daar dan zwaar voor moeten betalen.

“Maar ook voor N-VA zijn er nadelen: regeren met enkel de MR als Franstalige partner is riskant. Als alle Franstalige partijen de komende jaren de aanval inzetten op verrader MR, zal die misschien buigen voor die druk. Dus moeilijk doen in die regering of ze zelfs laten vallen. Er is immers geen andere Franstalige partij, waardoor MR wel heel veel macht krijgt. Daarnaast heeft dit scenario voor N-VA nog een ander nadeel: als CD&V en Open VLD in de Vlaamse regering veel ruzie maken, straalt dat negatief af op N-VA, die de eerste Vlaamse regering die zij leidt in interne problemen ziet verglijden. Kortom, zo’n kamikazeregering is ook niet evident. Maar er zijn nu eenmaal geen gemakkelijke formules.”