Het herwinnen van het vertrouwen in de politiek en de democratie komt door het voeren van impactvol beleid en door het betrekken van burgers en middenveld. Niet door het afschaffen van de belangrijkste indicator die wijst op haar tekorten.
Dat stellen verschillende middenveldorganisaties vrijdagavond in een reactie op het schrappen van de opkomstplicht bij de volgende lokale verkiezingen.
De brief komt van Beweging.net, ACV, WSM, KAJ, Minderhedenforum, Orbitvzw/bondgenoot in superdiversiteit & migratie, Okra, De Wakkere Burger, Pasar, Welzijnszorg, Pax Christi, Internationaal Comité, Samana, Femma en Samenlevingsopbouw.
Deze organisaties vrezen dat er een strategisch motief achter de beslissing zit en men vooral de uitkomst van het democratisch proces wil beïnvloeden. ‘Als er al vooraf electorale winst wordt uitgeteld door het uitschakelen van de foert- en de blancostemmen, is dat heel kortzichtig. Er bestaat geen enkele betrouwbare voorspelling naar welke ideologische strekking de winst zou gaan. Bovendien: een foertstem is ook een mening. En in een gezonde democratie mag die gehoord worden’, schrijven de organisaties.
‘Het afschaffen van de opkomstplicht is geen fait divers. Het verdient een gesprek met alle burgers, een gesprek in de spotlight, geen verdoken beslissing in de marge. Het gaat hier om een fundament van onze democratie en daar hoort iedereen deel van te zijn’, aldus nog de middenveldorganisaties.
Hoogdag voor de lokale democratie’
Het afschaffen van de opkomstplicht bij de volgende lokale verkiezingen was maar een van de maatregelen die de Vlaamse regering besliste. Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Bart Somers (Open VLD) sprak van een ‘hoogdag voor de lokale democratie’.
In het Vlaamse regeerakkoord van 2019 was een grondige hervorming van de lokale democratie aangekondigd. Brijdag keurde de regering-Jambon definitief het voorontwerp van decreet goed dat een aantal belangrijke electorale spelregels verandert. Zo zullen burgers niet langer verplicht zijn om te gaan stemmen bij de volgende gemeenteraads- en provincieverkiezingen in 2024. De opkomstplicht wordt afgeschaft. Die afschaffing is iets waar de liberalen al langer van dromen.
Ook de invloed van de lijststem wordt afgeschaft. De kandidaten met de meeste voorkeurstemmen zullen worden verkozen, ongeacht de plaats op de lijst. ‘Vandaag heeft de plaats op de lijst een grote invloed. Kandidaten met weinig voorkeurstemmen werden soms verkozen omdat ze konden genieten van de lijststem’, legde Somers uit. ‘Kandidaten met veel voorkeurstemmen, maar een lage plaats op de lijst, werden dan weer niet verkozen. Door het afschaffen van de lijststem geven we de stem van de kiezer meer gewicht en verschuiven we de macht van de partijen naar de burgers’.
De kiezer krijgt ook een grotere beslissingsmacht over wie de burgemeester wordt. In de toekomst wordt de stemmenkampioen van de grootste meerderheidsfractie automatisch burgemeester.
