‘Achter elke directeur met een burn-out staat een school die minstens even het noorden kwijt is’

‘Volmondig beamen dat de werkdruk voor directies basisonderwijs onredelijk is en vervolgens niets ondernemen? Dat ruikt voor ons naar schuldig verzuim’, schrijft Luc Beirnaert samen met de actiegroep Directies Basisonderwijs Knappen af.

Wanneer je iemand vraagt naar het beeld van een directeur basisonderwijs, komt naast het onvermijdelijke en ondoordachte ‘veel vakantie’ ook regelmatig de reactie ‘die moeten toch van alles doen’. Men refereert dan naar krantenartikelen van de afgelopen maanden en jaren met daarbij foto’s van directies die het gras afrijden, zelf de schoolspeeltuin aanleggen of de vuilnisbakken buiten zetten. Het lijkt soms alsof dát de taak van de directeur basisonderwijs is. Nochtans staan in onze functiebeschrijving enkel zaken als personeelsbeleid, financieel beleid, schoolorganisatie, contacten met leerlingen en ouders, veiligheid en preventie,…

Eens per jaar, bij de start van het nieuwe schooljaar, luiden de media traditiegetrouw de alarmbel en lees je over het grote aantal directiewissels (dit schooljaar startten vier op tien basisscholen met een andere directeur) en het groeiende ziekteverzuim. Het is een bekend gegeven dat deze of gene directie het even niet meer aan kan en enkele weken tot maanden thuis zit, opgebrand en uitgeblust. Men zou er de schoolbesturen van beginnen verdenken met opzet figuren in de directiestoel te droppen die niet tegen hun taak opgewassen zijn. Eenmaal het schooljaar goed en wel is begonnen, verdwijnt de mediabelangstelling en gaat alles zijn gewone gang.

Dit jaar besloten wij, enkele directies uit het basisonderwijs, dat de maat meer dan vol was. We wilden niet lijdzaam afwachten tot de volgende collega afknapte, maar de vinger op de wonde leggen en aanklagen dat zoveel directies kampen met overbevraging en burn-out, en dat zo veel basisscholen het moeten stellen met wisselende directies en de bijbehorende negatieve gevolgen voor hun schoolontwikkeling.

Drie eisen

In een zestal acties mobiliseerden we directies om hun nood te klagen bij schoolbesturen, vakbonden, koepels en het kabinet van onderwijs. Gesteund door heel wat onderzoeken uit de afgelopen twintig jaar, alle gekend bij de beleidsmakers, benadrukten we drie eisen. We willen gelijk loon voor alle directies – nu zijn er drie loonschalen, afhankelijk van de schoolgrootte. We ijveren voor het afschaffen van de lesopdracht voor directies want nu zijn er heel wat directies die ook enkele uren voor de klas moeten staan. Onze belangrijkste eis is echter dringend betere omkadering voor de directie basisonderwijs. We verwijzen hierbij naar de omkadering van de scholen secundair onderwijs, waar tot drie keer meer personeel voorzien is voor ondersteunende taken.

Om onze eigen acties te evalueren lanceerden we begin februari een enquête voor alle directies basisonderwijs die, zoals we hadden gehoopt hadden maar niet durfden te verwachten, werd ingevuld door maar liefst één derde van onze collega’s (1045 op 2950). Dit aantal maakt de resultaten op zijn minst significant en relevant.

De resultaten liegen er niet om.

– 99% van de respondenten vindt het terecht dat onze actiegroep de werkomstandigheden van directies basisonderwijs aanklaagt. 40% deed al aan acties mee, 86% ziet zich dat in de toekomst doen.

– 96% van de directies vindt een betere omkadering voor de directies basisonderwijs nodig. 95% wil meer tijd en middelen om vernieuwingen in te voeren. 90% wijst een lesopdracht voor de directeur onvoorwaardelijk af en 72% vindt een gelijk loon voor alle directies evident.

– Wanneer gevraagd wordt naar actiebereidheid, wil 48% naar het stakingswapen grijpen en 56% ziet zich deelnemen aan een betoging.

Zijn dit verrassende resultaten? Neen. Deze resultaten bevestigen wat directies reeds lang weten: het aanslepend tekort aan beleids- en administratieve omkadering van een directeur basisonderwijs is een enorm probleem. De taakbelasting wordt steeds groter. De stroom regeltjes, taken en omzendbrieven die ons jaarlijks overspoelt weegt jaar na jaar zwaarder door, om nog maar te zwijgen over de voortdurende onderwijsvernieuwingen. Denk hierbij gerust aan het M-decreet, de ondersteuningsnetwerken, de inspectie 2.0, wijzigingen in de verlofregeling… De omkadering volgt niet maar de overheid verwacht correct en kwalitatief uitgevoerd werk.

Wél verrassend is dat iedereen, nagenoeg elke politieke partij, de vakbonden, de koepels én zelfs minister Hilde Crevits, erkent dat er een groot probleem is, dat de directies basisonderwijs er echt wel bekaaid af komen. En vervolgens gebeurt er … niets.

Eveneens verrassend is dat de directies dit steeds maar blijven slikken. Quasi alle deelnemers aan de enquête vinden het terecht dat er actie wordt gevoerd maar slechts de helft wil betogen of staken. ‘De ervaring leert dat we veel te braaf zijn in het basisonderwijs’, merkt een respondent op. Misschien heeft dit wel te maken met die 40% nieuwe directies, die in hun eerste jaar moeilijk tot actie te bewegen zijn. Collega’s op de vooravond van hun pensioen weten welke acties in het verleden al ondernomen werden en berusten, teleurgesteld in het beleid. En dus gebeurt er niets?

Het lijkt er op dat minister Crevits op haar twee oren kan slapen. Een eventuele staking of betoging van enkele honderden directies, wie ligt daar wakker van? Een kleine verwijzing naar ‘operatie Tarra’, waaruit moet blijken dat de minder goed geschoolde directies hun personeel te veel taakbelasting opsolferen, even vooruitblikken naar het plan basisonderwijs dat er al te lang zit aan te komen en al die tijd als schaamlapje voor het gebrek aan daadkracht wordt gebruikt, en de legislatuur zit er weer op. O ja, voor de resultaten van nog maar eens een onderzoek van de Vlaamse Overheid naar de taakbelasting van de directies is nog wel net voldoende plaats onder de speciaal daarvoor bestemde mat in het Hendrik Consciencegebouw.

Onredelijke werkdruk

Waar mevrouw Crevits, samen met de vakbonden en andere beleidsmakers, aan voorbij gaat, is dat achter élke directeur die op zijn tandvlees zit, een mens schuilgaat met slechts één leven en één keer een goede gezondheid. Dat zo’n directeur dikwijls een gezin heeft dat andere verwachtingen heeft dan een vader of moeder die enkel tijd heeft voor het werk, en plicht en verantwoordelijkheid laat voorgaan op het privéleven. Dat er achter elke directeur met een burn-out een school staat die minstens even het noorden kwijt is en gestuit wordt in haar opdracht om kwaliteit te leveren ten behoeve van de kinderen, de toekomst van Vlaanderen.

Misschien is dat wel iets om als verantwoordelijke minister van wakker te liggen? Volmondig beamen dat de werkdruk voor directies basisonderwijs onredelijk is en vervolgens niets ondernemen? Dat ruikt voor ons naar schuldig verzuim.

Daarom eisen we als actiegroep namens onze collega’s op korte termijn , reeds per 1 september, minimale maatregelen om ons tegemoet te komen in de ambitie onze opdracht naar behoren te vervullen. Het is moeilijk te bevatten dat we voor zo’n gerechtvaardigde eis 20 jaar actie moeten voeren. Het alternatief betekent verder stijgend ziekteverzuim van directies, meer directiewissels, een directietekort …

Zou het kunnen dat betogen of staken in dit geval nog nodig al zijn?

Luc Beirnaert, Directeur IVIO Korenbloem

Actiegroep Directies Basisonderwijs Knappen af